Telelana eta lan ingurune osasuntsua
Ricardo Basterra Ortiz (Ergonomia eta Psikosoziologia Aplikatuko teknikaria)
1. Segurtasun arriskuak
1.1 Lurrera erortzea
- Ordenatu eta txukundu gela, estropezu ez egiteko, ez erortzeko eta kolperik ez hartzeko.
- Kableak ordenatuta eduki, igarotzen garen lekuetatik kanpo.
- Kendu oztopoak lanpostu ingurutik.
- Argi egokia.
- Oinetako egokiak.
1.2 Manipulatzen diren objektuak erortzea
- Ez hartu eskuetan objektu astunik edo tamaina handiko objekturik inoren laguntzarik gabe.
- Ez pilatu materiala armairuen gainean edo goiko apaletan.
- Ez pilatu gauza gehiegi apaletan, edo tamaina handiko objektuak.
- Ekipo eramangarriaren garraioa (erorikoak/gainesfortzuak).
1.3 Kontaktu elektrikoak
- Ez manipulatu ezagutzen ez den tresna elektrikorik.
- Deskonektatu tresna elektrikoak saretik manipulatu edo mugitu aurretik.
- Ez erabili tresna elektrikorik inguruan urik badago(sukaldea/bainugela).
- Ez erabili tresna elektrikorik eskuak edo oinak bustita ditugunean.
1.4 Suteak
- Ahal izanez gero, ez erabili entxufe oin multiplerik.
- Ez gainkargatu entxufe oinak.
- Ez pilatu papera alferrik.
- Urrundu bero iturriak material erregaietatik (papera, kartoia, plastikoa, etab.).
- Ez erabili kandela aromatikorik edo intsentsu erretzailerik.
- Ez erre lanpostuan.
2. Arrisku ergonomikoak
2.1 Neke fisikoa (jarrerazko karga)
Hezur eta muskuluetako nahasmenduak
- Lepoko minak
- Bizkar hezurreko lunbalgiak
- Tendinitisa
- Tenosinobitisa
- Epikondilitisa
Arrazoiak
- Jarrera desegokiak
- Estatismo luzea
- Mugimendu errepikakorrak
2.2 Ikusmen nekea
Sintomatologia
- Malko jarioa
- Betazalak pisutsu sentitzea
- Begi erresumina
- Begi kliska azkartzea
- Gauzak nahasi ikustea
- Buruko mina
Arrazoiak
- Argi desegokia
- Isladak eta itsualdiak
- Pantailaren kalitatea
- Informatika ekipoa gaizki kokatuta egotea
- Pantaila aurrean denbora gehiegi ematea
2.3 Buru nekea
- Organismoak atsedena hartu behar dela adierazteko duen mekanismoa.
- Lan intelektuala egiten duten pertsonak, etengabeko ahalegin mentala eskatzen duena.
- Desoreka langileari eskatzen zaionaren eta pertsonaren baliabide eta gaitasunen artean.
Ondorioak
- Arreta galtzea
- Lan errendimendua txikitzea
- Akats gehiago lanean
Sintomak
- Suminkortasuna
- Aldakortasun emozionala
- Herstura
- Loaren nahasmenduak
- Digestio nahasmenduak
Prebentzio neurriak
- Egin beharreko lanaren araberako prestakuntza.
- Lan antolaketa:
- Komeni da lana behin eta berriro ez etetea
- Aldian behingo atsedenaldiak/etenaldiak
- Ingurumen baldintza egokiak:
- Tenperatura
- Hezetasuna
- Aire korronteak
- Zarata
- Argiztapena
- Ekipamendu egokia lanpostuan:
- Informatika ekipoa
- Softwarea
- Altzariak
3. Arrisku psikosozialak
3.1 Isolamendua eta bakardadea
Prebentzio neurriak:
- Bilerak egitea aldian behin zerbitzu/saileko lankideekin.
- Bat egitea telelangileen eta aurrez aurreko langileen lan ordutegiek.
- Lan erritmo bat ezartzea, lanaldiak luzeegiak izan ez daitezen.
3.2 Estresa
- Asiako telelangileen % 56, AEBkoen % 31 eta Europakoen % 21 era obsesiboan esnatzen dira gauetan "smartphone"-a begiratzeko (teknoadikzioa < teknoestresa).
- Etxetik lan egitea estres handia eragin dezake. Inoiz ez da deskonektatzen.
- Askotan, etxetik lan egitean ordu gehiago lan egiten dira, eta ez da etenaldirik egiten.
- Familia arloa eta lan arloa konbinatzeak tirabirak sor ditzake.
- Etxetik lan egitea desabantaila izan daiteke ordenatuak, jarraikorrak eta diziplinatuak ez diren pertsonentzat.
- Konpromiso argirik ez badago, lantokia xehetasun bat besterik ez da.
3.3 Mendekotasunak
Lanak sortutako tentsioak eta telelanak ematen duenaskatasun sentsazioak substantzia batzuk gehiegi hartzera bultza dezakete:
- Kafea
- Tabakoa
- Alkohola
- Elikagai batzuk
"Bulego batean, vending makina oso arriskutsua da. Laneko tentsioa –agerikoa nahiz ezkutukoa– hainbat modutan arindu daiteke, eta modu horietako bat litxarreriak jatea da. Etxean arrisku hori handiagoa da, ez daukazulako hainbeste modu barrua arintzeko, etagainera hozkailua eskura duzu" (Teknoestres inkesta, La Vanguardia).
4. Lanpostuaren diseinua
Laneko mahaia
- Neurriak:
- 1,20 x 0,90 m
- ~ 0,74 m (H).
- Lekua beheko gorputz adarrentzat: 0,60 (a) x 0,65 (f).
- Nahikoa leku tresneria guztiarentzat: pantaila, teklatua, sagua, dokumentuak eta material lagungarria.
- Mate akabera ez islatzailea.
- Ertz zorrotzik ez.
- Erpin biribilduak.
- Tresneria erabileraren arabera kokatu:
- Teklatua 30 cm-ra
- Asko erabiltzen direnak (telefonoa, arkatzak): gure bizkarretik neurtuta 40 cm-ko erradioan
- Pantaila 50 cm-ra
- Asko erabiltzen ez direnak (dokumentuak, kalkulagailua): gure bizkarretik neurtuta 60 cm-ko erradioan
- Gutxi erabiltzen direnak (agenda, liburuak): gure bizkarretik neurtuta 75 cm-ko erradioan
Aulkia
- Egonkorra, erosoa eta mugitzeko eragozpenik sortzenez duena.
- Bost beso eta gurpilak.
- Eserlekuaren altuera, doigarria.
- Bizkar etzangarria, eta altuera doigarria.
- Protuberantzia txiki bat gerri aldean.
- Eserlekua eta bizkarra bigunak.
- Estalkiak eta betegarriak ez dute eragotzi behar transpirazioa.
- Beso euskarriak izanez gero, ezkutagarriak izango dira.
Monitorea / Pantaila
- Begien eta pantailaren arteko distantzia: 40 cm-tik gorakoa.
- Ikusmen lerroak paraleloa izan behar du mahaiaren azalarekiko, edo pitin bat makurtua beherantz (10º-20º).
- Pantaila ikusi behar da ikusmen lerro horizontalaren eta lerro horren azpiko 60º-ko angelu baten artean.
- Komeni da lan egitea pantaila garbiarekin, atzeko plano argiarekin eta karaktere ilunekin (polaritate positiboa).
- Garrantzitsua da erregulatzea karaktereen argitasuna eta kontrastea, baita pantailaren atzeko planoa ere, gelako argiaren eta egin beharreko lanaren arabera.
Teklatua
- Tarte bat utzi behar da teklatuaren eta pantailarenartean.
- Eskumuturrak jartzeko lekua utzi behar da teklatuaren aurrean (10 cm).
- Ordenagailu eramangarriarekin lan egitean, komeni da beste teklatu bat erabiltzea (ordenagailurena ez dena).
Sagua
- Teklatutik ahalik eta hurbilen, nahikoa lekuarekin hura mugitzeko, besoa, eskua edo hatzak behartu gabe.
- Eskumuturrak bermatzeko kuxina erabiltzea gomendatzen da.
Argia
- Gutxieneko argiztapena irakurtzeko, idazteko eta bulegoko beste lan batzuetarako: 500 lux.
Zarata
- Etengabeko soinu mailak ahalik eta txikiena izan behar du, eta ez da 55 dezibeletik gorakoa izango lan zail eta konplexuetan.
Tenperatura eta hezetasuna
- Komeni da konfort tenperatura operatiboa honako hau izatea:
- Negua: 20 - 24ºC
- Uda: 23 - 26ºC.
- Komeni da hezetasun pitin bat egotea, % 30 eta % 70artekoa, eta ez piztea gehiegi berogailua eta aire girotua.
- %50etik gorako hezetasun erlatiboa prebentzio faktore bat da elektrizitate estatikoak sortutako arriskuetarako.
- Komeni da ordenagailua dagoen gela egunero haizeberritzea.