Laburpena

Erritmo zirkadianoak (horien artean dago loaldi eta esna-aldia) erloju biologikoen sistema konplexu baten jarduerak sortzen ditu, gure organismoko zelula bakoitzaren ordua markatu egiten duena. Milioika urteetan zehar, “barneko” denbora hori kanpoko denboraren markatzaile baten bidez sinkronizatu da, Lurraren errotazioaren ondoriozko argi-iluntasun zikloaren bidez, hain zuzen.

Hala ere, XVIII. mende bukaerako industria iraultzaren garapenarekin batera, denbora berri bat aplikatu zen, denbora soziala eta lanekoa, lan ordutegiei zor zaiena. Aurrerago, argi elektrikoaren asmakuntzarekin, ordura arte aldaezina zen denbora aldatu zen, inguruneko denbora; gaua argituz eta iluntasuna gero eta gehiago murriztuz. Azken urteetan, denbora berri batek (hori ere izaera sozialekoa) garrantzi handia hartu du: gauari lotutako aisialdia. Denbora horiek, sinkronizatuta ez daudenean, osasun arazoak sortzen dituzte, kronodisrupzio izenpean biltzen direnak.

Hizlaria

Juan Antonio Madrid Doktorea

1984tik ikerketaren ardatza kronobiologia izan dugu, eta bereziki argiak eta elikadurak erritmo zirkadianoetan jokatzen duten rola. Gizakien kronodisrupzioa (KD) askotariko patologia neurologiko, metaboliko eta endekapenezkoen faktore hartaratzaile eta astungarria da. Gure taldearen bereizgarri bat izan da paraleloan oinarrizko eta zeharkako garapenetan aurrera egiteko gaitasuna izan dugula, bai animalia bai gizaki modeloak erabilita.

Kronodisrupzioari buruzko gure ikerketaren arlo berritzaileenak hauetara orientatzen dira:

1. Erritmo zirkadianoen eta amets erritmoen monitorizazio ez-inbaditzailea, subjektuen arropetan edo ohean integratutako gailuen bitartez;
2. Alterazio kronobiologiko eta ametsen alterazioen analisi eta hautemate automatikoa, datu-base handiak erabilita eta “big data” eta datu meatzaritzako tekniketan oinarritutako algoritmoak garatuta;
3. Kronodisrupzioa eta osagarri kronobiologiko handia duten patologien arteko lotura ezartzea (kolon eta ondesteko minbizia, diabetesa, sindrome metabolikoa, loaldiko buxatze apnea, Parkinsonen gaixotasuna eta zahartze azeleratua, adibidez);
4. Esku-hartzea, hauek aldatzearen bidez: argiarekiko esposizioa, jarduera fisikoa egiteko ordutegiak eta elikatzeko ordutegiak.

Kronobiologiaren ildo honi esker, ikertzaile nagusi gisa ondoz ondoko 8 proiektu kateatu ahal izan ditut, Batzorde Nazionalaren finantzaketa laguntzarekin. Horrez gain, lorpen hauek ere ekarri dizkit: Murtziako Eskualdeko Autonomia Erkidegoko Bikaintasun eta Ikerketa talde bat zuzentzera iristea, Sareko Ikerketa Biomedikoaren Zentroko (CIBER) Zahartze eta Ahultasuneko (CIBERFES) talde fundatzaile gisa hautatua izatea, baita IMIB-Arrixaca Ikerketa Biomedikoko Institutukoa ere, eta 2013tik Murtziako Unibertsitateko “Loaldiaren Masterra: Fisiologia eta Medikuntza” zuzentzea.