Bilaketa aurreratua

Ogi apurrak

Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)


Gauez harrizko zubiaren azpian, Leo Perutz / J.M. Olaizola "Txiliku" / Joxe Mari Berasategi (Elkar, 2019 )
aurrekoa | 77 / 9 orrialdea | hurrengoa
eu
Czernin von Chudenitz jaunaren emaztea Strassoldoren ahaidea zen ezkontzaz, baina Pragatik hiru eguneko bidera zegoen, Neudeck-en zeukan jauregian.
es
La esposa del señor Czernin von Chudenitz era concuñada de Strassoldo, pero se encontraba en sus posesiones de Neudeck, a tres jornadas de Praga.
fr
L'épouse du comte Cernin de Chudenice était la belle-s?ur de Strassoldo, mais elle séjournait sur leurs terres de Neudeck, à trois jours de Prague.
en
The wife of Herr Czernin of Chudenitz was Colonel Strassoldo's sister-in-law, but she was on her estate at Neudeck, which was three days' journey from Prague.
eu
Gurutzearen Zaldunen monasterioko priorea, juduei nahiko begi onez begiratzen ziena eta behin baino gehiagotan haien alde egin zuena, Erromara bidean zen.
es
El prior del claustro de los Caballeros de la Cruz, que simpatizaba con los judíos y que había intercedido por ellos en varias ocasiones, se encontraba de viaje, camino a Roma.
fr
Le prieur du couvent des Chevaliers de la Croix, un homme bien disposé à l'égard des juifs et qui était souvent intervenu en leur faveur, était parti pour Rome.
en
The prior of the Knights of the Cross monastery, who was well-disposed towards the Jews and had often intervened on their behalf, was on the way to Rome.
eu
Eta errabino nagusia, desterruko buru eta argi izana, kristauek ere aditzen zuten hitzaren jabea, aspaldi zen joana beste mundura.
es
Y el gran rabino, cabeza y luz del exilio, cuyas palabras respetaban los cristianos, hacía mucho que había pasado al otro mundo.
fr
Et le grand rabbin, le Prince et le Flambeau de l'Exil, celui dont la parole était respectée par les chrétiens eux-mêmes, avait quitté ce monde depuis fort longtemps.
en
And the Great Rabbi, the head and shining light of the diaspora, to whose words Christians too had listened, had long been in the next world.
eu
Kaleko bi txakurrek ez zuten inolako bidegabekeriarik egin.
es
Los dos perros callejeros no habían cometido ningún crimen.
fr
Les deux chiens errants, eux, n'avaient commis aucun crime.
en
The two stray dogs were not guilty of any crime.
eu
Juduaren desohorea handitzeko baino ez zen harekin batera heriotza-zigorra jasan beharra.
es
Se les había condenado a morir únicamente para hacer más indigna la muerte del judío.
fr
Ils ne devaient subir le châtiment suprême avec le juif que pour ajouter encore à son humiliation.
en
It was only to increase the Jew's disgrace that they were to suffer death by his side.
eu
Eta ez zuten beren alde hitz egingo zuen inor.
es
Estos no tenían a nadie que abogara por ellos.
fr
Eux n'avaient personne qui pût intercéder en leur faveur.
en
They had no one to speak for them.
eu
Txakurretako bat ziegan zegoen espetxezainak Berl Landfahrer han sartu zuenerako.
es
Uno de ellos se hallaba ya en la celda cuando el alguacil introdujo a Berl Landfahrer.
fr
Le premier se trouvait déjà dans la cellule de la prison lorsque le geôlier y fit entrer Berl Landfahrer.
en
One of them was already in the prison cell when the warder opened the door and let Berl Landfahrer in.
eu
Artzain-txakur handi azal-hezur errukarri bat, ilaje gaztain gorrikara nahasikoa eta begi-ederra.
es
Se trataba de un perro muy grande de aspecto miserable y tan flaco que se le podían ver todos los huesos, de pelo ralo y rojizo y hermosos ojos.
fr
C'était un grand mâtin de ferme qui n'avait plus que la peau sur les os, un chien pitoyable au poil brunâtre hirsute et aux grands yeux fort beaux.
en
It was a big, wretched, half-starved, emaciated peasant's dog with bristly, reddish-brown fur and big, handsome eyes.
eu
Jabea galdurik izango zuen, edo ihes egingo zion, hainbat egun baitzeramatzan hiri zaharreko kaleetan alderrai, goseak amorratzen.
es
Probablemente había perdido a su amo o se había escapado, pues desde hacía unos días vagaba muerto de hambre por las callejas del barrio viejo.
fr
Il devait avoir perdu son maître ou s'être échappé, car on le voyait rôder depuis plusieurs jours, affamé, dans les rues de la Vieille Ville.
en
It had probably lost or run away from its master, because for several days it had been wandering hungrily about the Old Town.
eu
Zaindariak botatako hezur bat karraskatzen ari zen.
es
En ese momento roía un hueso que le había tirado el carcelero.
fr
A présent, il rongeait un os que le gardien lui avait jeté.
en
Now it was gnawing a bone the warder had thrown it.
eu
Burua altxatu eta marmar egin zuen espetxezaina Berl Landfahrerrekin ziegan sartu zenean.
es
Cuando el alguacil entró en la celda con Berl Landfahrer, alzó la cabeza y lanzó un gruñido.
fr
Lorsque le geôlier entra avec Berl Landfahrer, il leva la tête et se mit à grogner.
en
When the warder came in with Berl Landfahrer it raised its head and growled at them.
eu
Berl Landfahrerrek kezkaz begiratu zion patukideari.
es
Berl miró a su compañero de infortunio con aprensión.
fr
Berl Landfahrer considéra son compagnon d'infortune non sans une certaine inquiétude.
en
Berl Landfahrer contemplated the companion who was to share his fate with considerable alarm.
eu
Ez zen fidatzen txakur handiez; baserrietan haiek izaten baitzituen etsairik gaiztoenak, jasotzen zituen larruen lehian.
es
No se fiaba de los perros grandes, en las granjas eran siempre sus peores enemigos: le envidiaban las pieles que se llevaba.
fr
Il ne faisait pas confiance aux grands chiens, ils étaient ses pires ennemis dans les termes, car ils lui disputaient les peaux qu'il emportait.
en
He didn't trust big dogs, which were his worst enemies on the peasants' farms and invariably grudged him the animal skins he took away.
eu
-Hozka egiten du? -galdetu zuen.
es
-¿Muerde? -preguntó.
fr
demanda-t-il.
en
"Does it bite?" he asked.
eu
-Ez-esan zion espetxezainak-.
es
-No-respondió el alguacil-.
fr
-Non, répondit le geôlier.
en
"No," replied the warder.
eu
Zuk ez badiozu ezer egiten, ez dizu ezer egingo.
es
Si no te metes con él no te hará nada.
fr
Si tu ne lui fais rien, il ne le fera rien non plus.
en
"If you don't do anything to it, it won't do anything to you.
eu
Hobe duzu berarekin ondo konpondu, bihar goizean elkarrekin joan behar baituzue Hinnom haranera.
es
Más te vale que hagáis buenas migas, porque mañana iréis juntos al Valle de Hinom.
fr
Essaie de t'entendre avec lui, car vous devrez tous deux descendre demain dans la vallée de la Géhenne. "
en
You may as well make friends, because tomorrow the two of you will be going together to the Valley of Hinnom."
eu
Berl txakurrarekin bakarrik utziz, ziegako atea itxi eta alde egin zuen.
es
Tras decir esto dejó a Berl con el perro y cerró la puerta a sus espaldas.
fr
Il laissa Berl seul avec le chien et referma la porte derrière lui.
en
And he left Berl alone with the dog, and locked the door behind him.
eu
Infernuari esaten diote juduek Hinnom harana.
es
El Valle de Hinom es el nombre que dan los judíos al infierno.
fr
La vallée de la Géhenne, c'était le nom que les juifs donnaient à l'enfer.
en
The Valley of Hinnom is the Jewish term for hell.
eu
Zaindariak bazekien juduen hizkera, haietako nahiko eta gehiegi izan baitzituen kartzelan apopilo.
es
El carcelero conocía el lenguaje de los judíos porque había hospedado a bastantes.
fr
Le geôlier connaissait la langue des juifs, il en avait hébergé plus d'un chez lui.
en
The warder was familiar with Jewish expressions, having had many Jews in his care.
eu
-Hinnom haranera-esan zuen ahopean Berl Landfahrerrek izu-ikaraz-.
es
-¡Al Valle de Hinom!-murmuró Berl Landfahrer estremeciéndose-.
fr
" Dans la vallée de la Géhenne ! murmura Berl Landfahrer en frissonnant.
en
"To the Valley of Hinnom," Berl Landfahrer muttered with a shudder.
eu
Zer ote daki horrek nora joango naizen?
es
¿Qué sabrá ese adónde voy a ir yo?
fr
Comment peut-il savoir où je vais aller !
en
"What does he know about where I'm going?
eu
Gaiztakeria hutsez esan du. Zer-nolako begirada! Uretara begiratu eta arrainak akabatzeko modukoa!
es
Lo ha dicho por pura maldad, ¡qué ojos tenía! Ese es de los que si mira el agua mata a los peces.
fr
Il a dit cela par méchanceté, il a un regard si mauvais qu'il lui suffirait de regarder dans l'eau pour faire mourir les poissons.
en
He said that out of sheer spite, if he looks into the water, it's enough to kill the fish.
eu
Hinnom haranera!
es
¡Al Valle de Hinom!
fr
Dans la vallée de la Géhenne !
en
To the Valley of Hinnom.
eu
Jainko betiereko eta zuzena, ez natorkizu kontu-eske, baina zuk badakizu, ikusi duzu bizitza guztia ikasgai, errezo eta barau artean eman dudala, eta zintzo lan eginez irabazi dudala eguneroko ogia.
es
Dios, Tú, el Justo y el Eterno, no es que te lo reproche, pero Tú has visto cómo me he pasado la vida entre estudios, rezos y ayunos, y sabes que he intentado ganarme el pan honradamente.
fr
Dieu éternel et juste, ne crois pas que je Te le reproche, mais Tu sais bien que j'ai passé ma vie à apprendre, à prier, à jeûner et à gagner honnêtement mon quignon de pain. "
en
Eternal and righteous God-not that I'm criticising You, You know and You have seen that I have lived a life of prayer, fasting and study and honestly earned my crust of bread."
eu
Hasperen egin eta zerura begiratu zuen leiho-burdinen artetik.
es
Lanzó un suspiro y levantó la vista al cielo a través de las rejas de la ventana.
fr
Il soupira et, jetant un coup d'?il à travers les barreaux de la lucarne, leva les yeux vers le ciel.
en
He sighed, and looked up at the sky through the barred window.
eu
-Hiru izar ikusten ditut-esan zuen-, amaitu da sabbatha.
es
-Veo tres estrellas-dijo-, ya terminó el sabbat.
fr
" Je vois trois étoiles, dit-il, le sabbat est fini.
en
"I see three stars," he said, "so the sabbath is over.
eu
Etxean, nire gelaren albokoan daude Simon Brandeis, garagardotegiko zerbitzaria, eta Gittel, haren emaztea.
es
En mi casa, en la habitación contigua, estarán ahora Simón Brandeis, el cervecero, y su mujer, Gittel.
fr
A la maison, Simon Brandeis, le marchand de bière, et sa femme Gittel sont dans la chambre voisine de la mienne.
en
At home Simon Brandeis, the tapster, and his wife Gittel are now sitting in the room next to mine.
eu
Orain datorren asterako bedeinkazioa abesten ari da: bere buruari eta emazteari "Poza eta osasuna, zure ahoaren eskakizuna, une eta ordu oro behar duguna" opa dio, eta Gittelek, zapatu-amaieran beti egin ohi duen legez, ihardesten dio: "Amen! Amen! Oi!
es
Él acaba de pronunciar la havdalá, la oración de los discernimientos, y ahora cantará la bendición para la próxima semana, deseará para sí y su esposa "alegría y salud, eso pide tu boca a toda hora", y Gittel le responderá, como cada sábado al final de la tarde: "¡Amén! ¡Amén!
fr
Il a dit la Hawdala, la prière de la Séparation, et à présent, il chante la bénédiction de la semaine qui commence ; il demande pour lui et sa femme "santé, félicité, bonheur, pour réjouir le c?ur, chaque jour, à toute heure", et Gittel conclut, comme à chaque fois que le sabbat se termine, en disant sa petite prière : "Amen ! Amen ! Qu'il en soit ainsi, et que cette année vienne le Messie."
en
He has said the Havdala, the prayer of discernment, and now he's singing the blessing for the week to come, wishing himself and his wife happiness and health, for that alone is wealth, and, as on every sabbath evening, she chips in with her 'Amen, amen, and what we most desire, the year of the Messiah'.
eu
aurten Mesiasen etorrera". Eta orain, sua piztu eta gaueko zopa mahaira ateratzen duten bitartean, agian nitaz ariko dira: Berl gaixoa, edo, apika, Berl Landfahrer on-puska, Gitteli atzo bertan eman bainion berriro olioa sabbatheko kriseiluetarako, eta ardoa kiddush bedeinkaziorako, ez baitzuen dirurik behar-beharrezkoa erosteko ere.
es
Verdad sea que este año el Mesías venga". Y quizás ahora, mientras encienden el fuego en el hogar y ponen la sopa sobre la mesa, hablen de mí, y me llamen el pobre Berl, o quizá el bueno de Berl, porque ayer mismo le di un poco de aceite a Gittel para las lámparas del sabbat y para el vino del kidush, pues no tenía dinero ni para lo imprescindible.
fr
Et tout en faisant du feu dans l'âtre et en servant la soupe du soir, ils parlent peut-être de moi, et m'appellent le pauvre Berl Landfahrer, ou bien, peut-être, le brave Berl Landfahrer, car pas plus tard qu'hier, j'ai donné à Gittel de l'huile pour les lampes du sabbat et du vin pour Kidduch-elle n'avait pas l'argent pour acheter le nécessaire.
en
And now, while they light the fire and put the evening soup on the table, perhaps they're talking about me, calling me that poor Berl Landfahrer, or maybe that good Berl Landfahrer, because only yesterday I again gave Gittel oil for the sabbath lamp and wine for Kiddush, because she had no money to buy what was needed.
eu
Gaur, denen ahotan, Berl Landfahrer gaixoa edo on-puska naiz; bihar, Berl Landfahrer zena edo Berl Landfahrer, goian bego!
es
Hoy soy para todos el pobre o el bueno de Berl, y mañana seré Berl Landfahrer, que en paz descanse o que en gloria esté.
fr
Aujourd'hui, dans la bouche des gens, je suis le pauvre ou le brave Berl Landfahrer, et demain, je serai feu Berl Landfahrer de bienheureuse mémoire, ou Berl Landfahrer que-son-âme-repose-en-paix !
en
Today people will be talking about me as that poor Berl Landfahrer or, perhaps, that good Berl Landfahrer, and tomorrow I'll be Berl Landfahrer of blessed memory, or Berl Landfahrer, peace be with him.
eu
Gaur Berl naiz, Erribera kaleko Oilarrarenean bizi dena; bihar, Berl Landfahrer, egian dagoena.
es
Hoy soy Berl, el que habita en la casa del Gallo, en la callejuela del río, y mañana me llamarán Berl, el que ha contemplado la Verdad.
fr
Aujourd'hui, je suis Berl Landfahrer qui loge ruelle des Berges, dans la maison "Au coq", et demain, je m'appellerai Berl Landfahrer qui est dans la Vérité.
en
Today I'm Berl Landfahrer, living at the house 'At the sign of the Cockerel' in the Ufergasse, and tomorrow they'll be calling me Berl Landfahrer who is living in Truth.
eu
Atzo ez nekien nolako zoria izan dudan mundu honetan:
es
Ayer no sabía la suerte que tenía:
fr
Hier, je ne savais pas à quel point jetais heureux ici-bas :
en
Yesterday I didn't realise how well off I was in the world:
eu
gogoak ematen zidana jan dut, eskritura santuak irakurri ditut eta gauean neure ohean etzan naiz.
es
comía lo que se me antojaba, leía las escrituras y por la noche me acostaba en mi lecho.
fr
je mangeais ce qui me faisait envie, je lisais les Ecritures et je me couchais le soir dans mon lit.
en
I ate what I pleased, I read the Scriptures, and in the evening I went to bed.
eu
Gaur etsaiaren eskua amildu da nire gainera.
es
Hoy la mano del enemigo se ha abatido sobre mí.
fr
Aujourd'hui, la main de l'ennemi s'est posée sur moi.
en
Today the hand of the Enemy is over me.
eu
Nori agertu nire kexa, lurreko harriei ez bada?
es
¿A quién podré acudir?
fr
A qui pourrai-je m'en plaindre ?
en
Whom am I to blame?
eu
Alferrik da.
es
A las piedras y a la tierra.
fr
Aux pierres de la terre dans ma tombe.
en
I can only blame the stones in the earth.
eu
Onartu egin behar dut Jainkoaren erabakia.
es
Debo acatar lo que Él haya dispuesto.
fr
A quoi bon ?
en
What's the good of that?
eu
Goratua Zu, epaile betiereko eta zuzena.
es
¡Alabado seas, Juez justo y eterno!
fr
je dois endurer ce qu'il a décidé pour moi.
en
Praised be the Lord, the eternal and righteous Judge.
eu
Leialtasunaren Jainkoa zara Zu, eta Zure jardunak ez du hutsik egiten.
es
Eres el Dios de la Lealtad, tus decretos son infalibles.
fr
Loué sois-Tu, juge éternel et juste, car Tu es le Dieu de la fidélité, et Tes actes sont parfaits. "
en
You are the God of truth, Whose actions are without fault."
eu
Eta ordurako ilunduta zegoenez, aurpegia sortalderantz itzuli eta gaueko errezoa egin zuen.
es
Y como se había hecho la noche, volvió su cara hacia el Oriente y rezó la oración vespertina.
fr
Et comme la nuit était tombée, il tourna son visage vers l'est et récita la prière du soir.
en
And, as it was dark by now, he turned his face to the east and spoke the evening prayer.
eu
Gero, ziegaren txoko batean lurrean kuxkuldu zen, txakurra ikusteko moduan, hasia baitzen berriro marmarka.
es
Luego se acurrucó sobre el suelo en un rincón de la celda para poder observar al perro, que se había puesto a gruñir de nuevo.
fr
Puis il se tapit dans un coin de la cellule, à même le sol, afin de pouvoir surveiller le chien, qui s'était remis à gronder.
en
Then he curled up on the ground in a corner of the cell in such a way that he could keep an eye on the dog, who growled again.
eu
-Hau da hau hotza! Badirudi zeruak eta lurrak elkar hartuta izoztu nahi dutela-esan zuen-.
es
-¡Qué frío hace! Parece como si el cielo y la tierra quisieran fundirse-dijo-.
fr
" Il fait froid, on dirait que le gel va souder le ciel et la terre, dit-il.
en
"It's as cold as if heaven and earth were trying to freeze together," he said.
eu
Eta txakurrak ere ez du bakerik, marmarka eta hortzak erakutsiz.
es
Y el perro tampoco quiere estarse quieto, no para de gruñir y me enseña los dientes.
fr
Ce chien non plus ne veut pas s'apaiser, il grogne et montre les dents.
en
"The dog won't keep quiet either, it keeps growling and baring its teeth.
eu
Bederen baleki zer datorkion aurki!
es
¡Si supiera lo que le espera!
fr
S'il savait seulement ce qui l'attend !
en
Suppose it knew what's going to happen to it.
eu
Baina zer galtzen du horrelako animalia batek? Zer kentzen zaio?
es
Pero un animal como este, ¿qué pierde con la muerte, qué es lo que le quitan?
fr
mais une bête comme celle-là, que peut-elle bien perdre, que peut-on lui prendre ?
en
But what has an animal like that got to lose?
eu
Zentzumenen bizitza besterik ez. Gizakiak, ruacha galtzen du, izate espirituala, eta guk, juduok, gainerako gizaki guztiek baino gehiago galtzen dugu, zeren, zer dakite haiek zein gozoa den juduok sentitzen dugun plazera liburu santuetan murgiltzean? Buruxka-bilketaren liburuan, Lau ilaren liburuan edo Argiaren liburuan?
es
Solo la vida terrenal. El hombre pierde el ruaj, su ser espiritual, y nosotros los judíos perdemos al morir más que los demás, pues ¿qué es lo que saben los demás del dulce placer que sentimos al adentrarnos en los libros sagrados, en el libro del Espigador, en el libro de las Cuatro Columnas o en el libro de la Luz?
fr
La vie physique, simplement. L'homme, lui, perd le ruakh, son essence spirituelle, et nous, les juifs, nous perdons avec la vie plus que tous les autres hommes, car que savent les autres de la joie suave que nous éprouvons lorsque nous nous plongeons dans les livres des Pieux, dans Le Livre de la Glane, dans Le Livre des quatre Ordres, dans Le Livre de la Lumière.
en
Man loses his ruach, his spiritual nature, and we Jews, when we lose our life, lose more than others, for what do they know of the sweet bliss we gain when we immerse ourselves in the Book of Gleanings, The Book of the Four Rows, or The Book of Light?
eu
Begiak itxi zituen eta pentsamenduetan ihesi joan zen gailur eta sakonetara ikasgai sekretuaren bidez, zeinak, diotenez, hamar eskailera-mailatan gora Jainkoaren aingeruenganaino eramaten duen.
es
Cerró los ojos y sus pensamientos le llevaron hacia las alturas y las profundidades de la doctrina secreta, de la que se dice que conduce a los ángeles de Dios a través de diez escalones.
fr
" Il ferma les yeux et se réfugia en pensée dans les sommets et les abîmes de la doctrine secrète dont on dit qu'elle conduit par dix marches aux anges de Dieu.
en
He shut his eyes and took off in thought to the heights and depths of the Secret Teaching, of which it is said that there are ten stages, up to that of God's angels.
eu
Eta hala egin zuen, idatzita baitago:
es
Y lo hizo porque estaba escrito:
fr
Berl agit de la sorte, car il est écrit :
en
He did this because it is written:
eu
"Ekin jakinduriaren eta ezagutzaren sekretuei; hala gaindituko duzu etorkizunaren beldurra".
es
"Ocúpate de los misterios de la sabiduría y del conocimiento si al amanecer quieres vencer el miedo".
fr
" Occupe-toi des mystères de la sagesse et de la connaissance, et tu surmonteras la peur du lendemain qui est en toi.
en
Busy thyself with the secrets of wisdom and knowledge, thus thou shalt overcome the fear of the morrow in thee.
eu
Eta etorkizunari beldur handia zion, ia eramanezina.
es
Su miedo al amanecer era grande y difícil de soportar.
fr
" Or cette peur du lendemain qui oppressait son c?ur était devenue presque insupportable.
en
And the fear of the morrow in him was great and almost not to be borne.
aurrekoa | 77 / 9 orrialdea | hurrengoa

Nodoa: liferay1.lgp.ehu.eus