Programa espezifikoa: Joint Programming Initiative in "Sustainable Crop Production", SusCrop - ERA-NET eta AEI "Nazioarteko lankidetzarako proiektuen" bidez finantzatua (PCI2020-120685-2 proiektua, MCIN/AEI/10.13039/501100011033 eta "NextGenerationEU"/PRTR Europar Batasunak finantzatua).
APCIN kodea: PCI2020-120685-2
UPV/EHU: Onuraduna
UPV/EHU IP: Begoña González
Proiektuaren hasiera: 2021/04/01
Proiektuaren amaiera: 2024/07/31
Deskribapen laburra: Herrialde industrializatuetako agrosistemek erronka garrantzitsuei egin behar diete aurre: elikagaien eskari gero eta handiagoari erantzun behar diote eta, aldi berean, ingurumen-inpaktu negatiboa minimizatzeko eskatzen zaie. Ongarri nitrogenatuen (N) erabilera orokorrak nekazaritza-ekoizpenaren produktibitatea eta errentagarritasuna sustatu ditu. Hala ere, laborantza-landareen nitrogenoaren (EUN) erabileraren eraginkortasun txikia dela eta, ongarri nitrogenatuak modu intentsiboan erabiltzeak galerak eragiten ditu planta-lurzoru sisteman, nitratoen lixibiazioaren eta nitrogeno-gasen isurketaren bidez, eta, horren ondorioz, lurzorua, ura eta atmosfera kutsatzen dira.
CATCH-BNI proiektuaren helburu nagusia da laboreen txandakatzeen, ongarritze nitrogenatuaren eta nitrogenoaren zikloaren kudeaketa hobetzea agroekosistemetan, nitrifikazioaren eta desnitrifikazioaren modulazioaren bidez, nekazaritza jasangarria eta ingurumena errespetatzen duena lortzen laguntzeko. Bakterioek eta lurzoruko arkeek eragindako nitrifikazio-prozesuek amonio nitrato bihurtzen dute azkar, eta horrek, ondoren, ingurumena kutsatzen duten galerak eragin ditzake. Nitrifikazioa nitrogeno erreaktiboaren emisioarekin ere lotuta dago, batez ere oxido nitroso gisa (N2O), berotze globalerako potentzial handia erakusten baitu. Nitrifikazioaren inhibizio kimikoa azken hiru hamarkadetan nitrogeno-galerak mugatzeko tresna gisa sortu den bitartean, oraintsuago bakarrik frogatu da zenbait landare-espeziek nitrifikazioa inhibitzeko jarduera dutela, batez ere sustraietako exudatuek konposatu organikoak askatuz. Konposatu horiei nitrifikazioaren inhibitzaile biologiko (BNI) esaten zaie. BNIen karakterizazioak eta erabilerak nitrifikazioaren inhibitzaileetan oinarritutako estrategiak ekoizpen eta nekazaritza organikoko sistemetara transferitzea eta garatzea ahalbidetzen dute. Beraz, BNIak erabiltzea kostu txikiko alternatiba da inhibitzaile kimikoak aplikatzeko. Gainera, BNI jarduera duten konposatuak metatzen dituzten zenbait landare-espezieren ehunek beren garapenean frogatu dute nitrifikazio-jarduera murrizteko ahalmena dutela. Beraz, hipotesi hau planteatzen da: bitarteko laboreak ongarri berde gisa erabiltzeak, labore objektiboa erein aurretik lurzorura sartzen direnean, lurzoruaren emankortasuna hobetzen du, eta, aldi berean, nitrifikazio-prozesua moteltzen duten konposatuak ematen ditu. Adibidez, ziape- edo koltza-glukosinolatoak dituzten landare-ehunak (Brassicaceae familia). Horientzat, amonio-metaketa handiagoa ikusi zen beren ehunekin zuzendutako lurzoruetan.
CATCH-BNI proiektuaren helburua da laboreen txandakatzeetan BNI potentziala duten tarteko laboreak sartzea ikertzea, nitrifikazio-prozesuak moteltzeko eta ondorengo laborantzarako lurzoruaren N erreserbak handitzeko. Gure helburu nagusia ikuspegi berritzaileak diseinatzea da, lurzoruetan amonioa nitrato geldoago eta kontrolatuago bihurtzeko, labore objektiboen nutrizio optimoa lortzeko. Horretarako, honako hauek aipatuko ditugu: 1) BNI jarduerak dituzten bitarteko laboreen eta landareen espezieak identifikatzea sustraietatik eta sustraietatik eta kimuetatik ateratako ehunetatik exudatuetan; 2) ulertzea BNIren bitarteko labore ekoizleen erabilerak zein eragingarritasunez eragiten dion N zikloari eta nola gauzatzen diren labore objektiboak (errendimendua eta EUN); 3) aukera eta modalitate onenak zehaztea BNIren jarduera duen landare-materialarekin ongarri organikoak egonkortzeko; eta 4) proposatutako berrikuntzak eremu errealeko baldintzetan baliozkotzea.
