Bilaketa aurreratua

Ogi apurrak

Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)


Gulliver-en bidaiak, Jonathan Swift / Iñaki Mendiguren (Ibaizabal, 1990 )
aurrekoa | 74 / 63 orrialdea | hurrengoa
eu
Ezkontza hauetako emaitzak gehienetan haur gangailadun, hebain edo itxuragabetuak izaten direla, horrela familiak nekez irauten duelarik hiru belaunaldi baino gehiago, emaztea ez bada behintzat auzokoen edo morroien artean aita osasuntsu bat aurkitzeaz arduratzen, askazia hobetu eta iraun dezan.
es
y en virtud de esto, la familia casi nunca pasa de tres generaciones, a menos que la esposa se cuide de buscar un padre saludable entre sus vecinos o sus criados para mejorar y perpetuar la estirpe.
fr
nos m?urs étaient ainsi faites. Antique naissance était synonyme, ou peu s'en faut, de difformité.
en
by which means the family seldom continues above three generations, unless the wife takes care to provide a healthy father, among her neighbours or domestics, in order to improve and continue the breed.
eu
Gorputz ahul eta gaixoka, aurpegi isuria eta azal horixka direla odol noblekoen benetako ezaugarriak;
es
Un cuerpo enfermo y flojo, un rostro delgado y un cutis descolorido son las señales verdaderas de sangre noble;
fr
Parmi nous, un corps sec, maigre et décharné, faible, infirme, est devenu une marque presque infaillible de noblesse;
en
That a weak diseased body, a meagre countenance, and sallow complexion, are the true marks of noble blood;
eu
eta itxura osasuntsu eta sendoa guztiz lotsagarria dela goi-mailako batengan, benetako aita zamaltzain edo gurtzainen bat izango zuela pentsatzen baitu mundu guztiak.
es
y una apariencia sana y robusta es una desgracia enorme en una persona de calidad, porque la gente deduce en seguida que el verdadero padre debió de ser un mozo de cuadra o un cochero.
fr
une complexion robuste, un air de santé, vont si mal à l'homme de qualité, que tout de suite, à le voir actif, bien fait, courageux, éveillé, sans tare, et radieux de jeunesse, on en tire une conclusion hostile à l'égard de ses ancêtres...
en
and a healthy robust appearance is so disgraceful in a man of quality, that the world concludes his real father to have been a groom or a coachman.
eu
Haien buru-akatsak ere gorputzekoen parekoak direla, kaskar, trakets, ezjakin, apetatsu, lizun eta harroputzak baitira.
es
Las imperfecciones de la inteligencia corren parejas con las del cuerpo, y se concretan en una composición de melancolía, estupidez, ignorancia, capricho, sensualidad y orgullo.
fr
A plus forte raison, s'il a l'esprit élevé, juste et bien fait, s'il n'est pas bourru, efféminé, brutal, capricieux, débauché, ignorant. "Vraiment!
en
The imperfections of his mind run parallel with those of his body, being a composition of spleen, dullness, ignorance, caprice, sensuality, and pride.
eu
Gorputz agurgarri honen adostasunik gabe ezin dela legerik aldarrikatu, kontraerabaki edo aldatu, eta halaber, aitonen seme hauek gure jabetza guztiei buruzko erabakia dutela, apelaziorik gabe.
es
Sin el consentimiento de esta ilustre clase no puede hacerse, rechazarse ni alterarse ninguna ley; y de estas leyes dependen los fallos sobre todas nuestras propiedades, sin apelación.
fr
me disait ce bonhomme de cheval, plus je t'écoute, et plus il me semble, en effet, que tu te moques de moi, avec ta noblesse et tes chimères d'une race à part et contrefaite, idiote et toute-puissante, et destinée à gouverner, éclairer, conseiller tout le reste de sa nation!"
en
"Without the consent of this illustrious body, no law can be enacted, repealed, or altered: and these nobles have likewise the decision of all our possessions, without appeal."
eu
7. KAPITULUA
es
Capítulo VII
fr
CHAPITRE VII
en
CHAPTER VII.
eu
Baliteke irakurleak galdetzea nola erabaki nuen neure espezie berekoei buruz hain garbi hitz egitea, bestela ere, haien yahoo eta nire artean zegoen antz osoarengatik, giza espezieari buruzko iritzirik txarrena zertzeko prest baitzeuden haiek.
es
Quizá el lector está a punto de maravillarse de cómo podía yo decidirme a hacer una tan franca pintura de mi propia especie entre una raza de mortales ya demasiado puesta a concebir la más baja opinión del género humano, dada la completa identidad entre sus yahoos y yo.
fr
Peut-être, ami lecteur, serez-vous scandalisé des portraits fidèles que je fis alors de l'espèce humaine, et de la sincérité avec laquelle j'en parlai devant cet animal dédaigneux, qui avait déjà une si mauvaise opinion de tous les Yahous?
en
The reader may be disposed to wonder how I could prevail on myself to give so free a representation of my own species, among a race of mortals who are already too apt to conceive the vilest opinion of humankind, from that entire congruity between me and their Yahoos.
eu
Baina argi eta garbi aitortu behar dut, lauhazkako bikain haien bertute ugariek, giza ustelkeriaren aurrez aurre jarrita, hainbesterainoxe zabaldu zidatela begiak eta ulermena, ezen oso era ezberdinean hasi bainintzen ikusten gizonaren ekintzak eta grinak, eta neure espeziaren ohoreak trikimainarik ez zuela merezi pentsatzen ere hasi nintzen;
es
Pero debo confesar sinceramente que las muchas virtudes de aquellos excelentes cuadrúpedos, puestas en parangón con las corrupciones humanas, de tal manera me habían abierto los ojos y avivado el entendimiento, que comenzaba a considerar las acciones y las pasiones del hombre con criterio muy distinto y a creer que el honor de mi raza no merece la pena de que se discurran arbitrios en su apoyo;
fr
Mais quoi! j'avoue ingénument que le caractère et les grandes qualités des Houyhnhnms avaient fait une telle impression sur mon esprit, que je ne pouvais les comparer à nous autres humains, sans mépriser tous mes semblables.
en
But I must freely confess, that the many virtues of those excellent quadrupeds, placed in opposite view to human corruptions, had so far opened my eyes and enlarged my understanding, that I began to view the actions and passions of man in a very different light, and to think the honour of my own kind not worth managing;
eu
gainera, ezinezkoa zitzaidan honela hastea ugazaba bezalako bereizmen zorrotzeko pertsona baten aurrean, egunero ikustarazten baitzizkidan neuregan milaka akats, nik aurrez batere ohartu gabeak, eta guregatik balitz sekula ez liratekeenak giza miserien artean sartuko.
es
lo que, además no me hubiera servido de nada ante personas de tan agudo entendimiento como mi amo, que a diario me llamaba la atención sobre mil faltas mías de que yo jamás me había dado la menor cuenta, y que entre nosotros nunca se hubiesen considerado en el número de las flaquezas humanas.
fr
Ce mépris me les fit regarder comme indignes de tout ménagement. D'ailleurs, mon maître avait l'esprit très-pénétrant;
en
which, besides, it was impossible for me to do, before a person of so acute a judgment as my master, who daily convinced me of a thousand faults in myself, whereof I had not the least perception before, and which, with us, would never be numbered even among human infirmities.
eu
Gainera, ikasia nuen haren jokaeratik faltsukeria edo itxurakeria guztiei gorrotorik biziena izaten, eta egia hain maitagarria iruditzen zitzaidanez, dena beronen alde sakrifikatzea erabaki nuen.
es
Asimismo había aprendido en su ejemplo la enemiga más absoluta a la mentira y el disimulo; y la verdad me parecía tan digna de ser amada, que resolví sacrificarlo todo a ella.
fr
il remarquait tous les jours, dans ma personne, de grands défauts dont je ne m'étais jamais aperçu; je les regardais tout au plus comme de fort légères imperfections.
en
I had likewise learned, from his example, an utter detestation of all falsehood or disguise; and truth appeared so amiable to me, that I determined upon sacrificing every thing to it.
eu
Zilegi bekit irakurlearekin honen zintzo jardutea eta gauzen azalpenean halako askatasunez jokatzeko arrazoi sendoagorik ere banuela aitortzea.
es
Voy a tener con el lector la ingenuidad de confesar que aún había un motivo mucho más poderoso para la franqueza que puse en mi descripción de las cosas.
fr
l'amour qu'il avait pour la vérité me fit détester le mensonge et le déguisement dans mes récits. J'avouerai encore un autre motif de mon extrême sincérité.
en
Let me deal so candidly with the reader as to confess that there was yet a much stronger motive for the freedom I took in my representation of things.
eu
Herrialde hartan urte bete ere ez neraman, hango biztanleenganako hain maitasun eta begirune handia nuelarik, giza espeziekoen artera sekula ez itzultzeko eta houyhnhnm miragarri haien artean bertute guztiak miretsi eta praktikatuz bizitzaren gainerakoa emateko erabaki sendoa hartu nuenean; han ezin nuen biziorako eredurik edo tentaziorik izan.
es
Todavía no llevaba un año en aquel país, y ya había concebido tal amor y veneración por los habitantes, que tomé la resolución firme de no volver jamás a sumarme a la especie humana y de pasar el resto de mi vida entre aquellos admirables houyhnhnms, en la contemplación y la práctica de todas las virtudes, donde no se me ofreciera ejemplo ni excitación para el vicio.
fr
Lorsque j'eus passé une année parmi les Houyhnhnms, je conçus pour eux tant d'estime et de vénération, que je résolus de ne jamais songer à retourner dans mon pays, mais de finir mes jours dans cette heureuse contrée, où le Ciel m'avait conduit pour m'apprendre à cultiver la vertu. Heureux si j'eusse obéi à cette inspiration d'en haut!
en
I had not yet been a year in this country before I contracted such a love and veneration for the inhabitants, that I entered on a firm resolution never to return to humankind, but to pass the rest of my life among these admirable Houyhnhnms, in the contemplation and practice of every virtue, where I could have no example or incitement to vice.
eu
Baina zoriak, nire betiko etsaiak, halakorik ez zegokidala erabaki zuen.
es
Pero había previsto la fortuna, mi constante enemiga, que no fuera para mí tan gran felicidad.
fr
La Fortune ennemie a fait obstacle à ce grand rêve, et maintenant que je ne suis plus guère, hélas!
en
But it was decreed by fortune, my perpetual enemy, that so great a felicity should not fall to my share.
eu
Halere, pozten nau orain pentsatzeak neure erkideei buruz esandakoetan arindu egin nituela berauen akatsak hain aztertzaile zorrotzaren aurrean ausartu beste, eta arazo bakoitzaren ikuspegirik mesedegarriena eman nuela gaiak uzten zuen neurrian.
es
Sin embargo, me sirve ahora de consuelo pensar que en lo que dije de mis compatriotas atenué sus faltas todo lo que me atreví ante examinador tan riguroso, y di a todos los asuntos el giro más favorable que permitían. Porque ¿habrá en el mundo quien no se deje llevar de la parcialidad y la inclinación por el sitio de su nacimiento?
fr
qu'un citoyen anglais, je me sais bon gré de n'avoir pas tout dit, et d'avoir caché aux Houyhnhnms les trois quarts de nos extravagances et de nos vices.
en
and upon every article gave as favourable a turn as the matter would bear. For, indeed, who is there alive that will not be swayed by his bias and partiality to the place of his birth?
eu
Izan ere, ba al da bizidunen artean bere sorterriarekiko jarrera on eta alderdikoitasunak menperatzen ez duenik?
es
He referido la esencia de las varias conversaciones que tuve con mi amo durante la mayor parte del tiempo que me cupo el honor de estar a su servicio;
fr
Bien plus, je palliais parfois, autant qu'il m'était possible, les défauts de mes compatriotes. Lors même que je les révélais, j'usais de restrictions mentales, tournant la difficulté sans la nier.
en
I have related the substance of several conversations I had with my master during the greatest part of the time I had the honour to be in his service;
eu
Ugazabaren zerbitzura egoteko ohorea izan nuen denboraldirik gehienean berarekin izandako hainbat elkarrizketaren mamia azaldu dut, baina laburtzearren, hemen esandakoa baino askoz gehiago baztertu dut.
es
pero, en gracia a la brevedad, he omitido mucho más de lo que he consignado.
fr
Une certaine partialité est permise, après tout, quand il s'agit de sa chère patrie.
en
but have, indeed, for brevity sake, omitted much more than is here set down.
eu
Haren galdera guztiei erantzun ondoren, eta jakin-mina guztiz asebetea zuela ematen zuelarik, goiz batean goiz, beregana joateko eta halako tarte batera esertzeko aginduz (ordura arte inoiz egin gabeko ohorea), nire istorio osoaz-bai neuri buruz baita sorterriaz kontatutakoaz ere-arduratsu egon zela gogoetan esan zidan;
es
Cuando ya hube contestado a todas sus preguntas y su curiosidad parecía totalmente satisfecha, mandó a buscarme una mañana temprano, y, mandándome sentar a cierta distancia-honor que nunca hasta allí me había dispensado-, díjome que había considerado seriamente toda mi historia, así en el punto que se refería a mi persona como en el que tocaba a mi país, y que nos miraba como una especie de animales a quienes había correspondido, por accidente que no podía imaginar, una pequeña porcioncilla de razón, de la cual no usábamos sino tomándola de ayuda para agravar nuestras naturales corrupciones y adquirir otras que no nos había dado la Naturaleza.
fr
J'ai rapporté jusqu'ici la substance de mes entretiens avec mon maître, aussi longtemps que j'eus l'honneur d'être à son service, et, comme il fallait abréger, j'ai passé sous silence plusieurs détails qui ne sont pas sans intérêt. Un jour, il m'envoya chercher de grand matin, et, m'ordonnant de m'asseoir à quelque distance (honneur qu'il ne m'avait point encore accordé), il me parla en ces termes:
en
He said, "he had been very seriously considering my whole story, as far as it related both to myself and my country; that he looked upon us as a sort of animals, to whose share, by what accident he could not conjecture, some small pittance of reason had fallen, whereof we made no other use, than by its assistance, to aggravate our natural corruptions, and to acquire new ones, which nature had not given us;
eu
berak ikusten omen gintuen, imajinatu ezin zuen txiriparen batez adimen-izpiren batez hornitutako animali mota bezala, geure berezko ustelkeriak areagotzeko eta Naturak eman gabeko beste berri batzuk geureganatzeko bakarrik erabiltzen genuelarik adimen hori.
es
Agregó que las pocas aptitudes que ésta nos había otorgado las habíamos perdido por nuestra propia culpa;
fr
"J'ai repassé dans mon esprit tout ce que tu m'as dit, à ton sujet, au sujet de ton pays.
en
that we disarmed ourselves of the few abilities she had bestowed;
eu
Bestalde, Naturak emandako trebetasun banaka horietatik ere gabetu egiten genuela geure burua;
es
habíamos logrado muy cumplidamente aumentar nuestras necesidades primitivas y parecíamos emplear la vida entera en vanos esfuerzos para satisfacerlas con nuestras invenciones.
fr
Je vois bien que toi et tes compatriotes vous avez une étincelle de raison, sans que je puisse, au vrai, deviner comment ce petit lot vous est échu.
en
had been very successful in multiplying our original wants, and seemed to spend our whole lives in vain endeavours to supply them by our own inventions;
eu
oso arrakastatsuak izan ginela geure jatorrizko beharrak ugaltzen, eta bazirudiela bizitza osoa ematen genuela alferrikako ahaleginetan geure asmakizunekin behar horiek asetzen.
es
Por lo que a mí tocaba, era manifiesto que yo no tenía la fuerza ni la agilidad de un yahoo corriente;
fr
Je vois aussi que l'usage que vous faites de la raison augmente inutilement vos défauts naturels, et vous en donne quantité d'autres que la nature vous avait refusés.
en
that, as to myself, it was manifest I had neither the strength nor agility of a common Yahoo;
eu
Neuri zegokidanez, nabaria zela ez nuela yahoo arrunten ez indarrik ez bizkortasunik, kili-kolo ibiltzen nintzela atzeko hanken gainean, nolabait moldatu nintzela atzazalak ez erabilgarri eta ez babesgarri bihurtzeko, baita kokotsetik ilea kentzeko ere, eguzkitik eta eguralditik babesteko izan arren.
es
andaba débilmente sobre las patas traseras, y había descubierto un arbitrio para hacer mis garras inútiles e inservibles para mi defensa, y para quitarme el pelo de la cara, que indudablemente tenía por fin protegerla del sol y de las inclemencias del tiempo.
fr
"Il est certain que vous ressemblez aux Yahous pour la figure extérieure, et vous leur seriez tout à fait semblables, avec plus de force et d'agilité, des griffes plus longues.
en
that I walked infirmly on my hinder feet; had found out a contrivance to make my claws of no use or defence, and to remove the hair from my chin, which was intended as a shelter from the sun and the weather:
eu
Azkenik, ezin nuela lasterka bizkor egin, ezta zuhaitzetara igo ere nire anaiak (horrela deitu zituen), herrialde hartako yahooak, bezala.
es
En suma: que no podía ni correr con velocidad, ni trepar a los árboles como mis hermanos-así los llamaba él-los yahoos de su país.
fr
Du côté des m?urs, la ressemblance est entière.
en
lastly, that I could neither run with speed, nor climb trees like my brethren," as he called them, "the Yahoos in his country.
eu
Garbi zegoela gure gobernu-erakundeak eta legeak gure adimen-gabezia handiaren eta, beraz, bertute-ezaren ondorio zirela, zeren eta, adimena berez aski baita animalia arrazional bat gobernatzeko;
es
Añadió que nuestra institución de gobierno y de ley obedecía, sencillamente, a los grandes defectos de nuestra razón y, por consiguiente, de nuestra virtud, ya que la razón por sí sola es suficiente para dirigir un ser racional.
fr
Ils se haïssent les uns les autres, et la raison en est qu'ils voient leur laideur et leur figure odieuse, sans qu'aucun d'eux ait jamais considéré la sienne propre.
en
"That our institutions of government and law were plainly owing to our gross defects in reason, and by consequence in virtue; because reason alone is sufficient to govern a rational creature;
eu
eta beraz, ez genuela kualitate hau geureganatzeko eskubiderik, ezta neuretarrez esan nion guztian oinarrituta ere, bera garbi ohartua zelarik hauen alde jokatzearren xehetasun asko gorde nizkiola eta ez zena esan niola sarri.
es
Entendía, sin embargo, que ésta era una característica que no teníamos la pretensión de atribuirnos, como se desprendía incluso de la pintura que yo había hecho de mi pueblo, aunque percibía manifiestamente que para favorecer a mis compatriotas había ocultado muchos detalles y dicho muchas veces la cosa que no era.
fr
"Avec ce petit grain de raison que vous avez, et qui leur manque, il vous était impossible de nier que vous fussiez aussi laids, grêles, difformes et mal bâtis que les Yahous, et, prudents, vous avez caché ces disgrâces sous la parure et l'ornement.
en
which was, therefore, a character we had no pretence to challenge, even from the account I had given of my own people; although he manifestly perceived, that, in order to favour them, I had concealed many particulars, and often said the thing which was not.
eu
Oso sendo zegoen iritzi honetan, konturatua baitzen nire gorputzeko ezaugarri guztietan beste yahooen antza nuela, baina benetan behetik nengoela indar, abiadura eta mugikortasunean, atzazalen laburtasunean eta Naturari ez zegozkion beste zenbait xehetasunetan; era berean, gure bizimodu, ohitura eta ekintzei buruz esan nionagatik, buru-jarreretan ere antzekotasun handia aurkitzen zuen.
es
Tanto más se confirmaba en esta opinión cuanto que observaba que, así como mi cuerpo se correspondía en todas sus partes con el de los otros yahoos, salvo aquello que iba en notoria desventaja mía, cual lo relativo a fuerza, rapidez, actividad, cortedad de mis garras y algún otro punto en que la Naturaleza no tenía parte, del mismo modo descubría en la descripción que yo le había hecho de nuestra vida, nuestras costumbres y nuestros actos una muy estrecha semejanza en la disposición de nuestros entendimientos.
fr
Vos habits sont des mensonges! Mâles et femelles, vous vous êtes trouvés si difformes, que vous avez inventé mille ajustements, dans l'espérance où vous étiez que vous seriez moins insupportables les uns pour les autres.
en
"He was the more confirmed in this opinion, because, he observed, that as I agreed in every feature of my body with other Yahoos, except where it was to my real disadvantage in point of strength, speed, and activity, the shortness of my claws, and some other particulars where nature had no part; so from the representation I had given him of our lives, our manners, and our actions, he found as near a resemblance in the disposition of our minds."
eu
Jakina zela, esan zuen yahooek beste edozein animali espeziek baino gehiago gorrotatzen zutela elkar;
es
Díjome que era sabido que los yahoos se odiaban entre sí mucho más que a especie diferente ninguna;
fr
Vaines précautions! si vous êtes moins hideux au premier aspect, vous ne vous haïssez pas moins;
en
He said, "the Yahoos were known to hate one another, more than they did any different species of animals;
eu
eta honetarako aipatu ohi zen arrazoia beren irudiarekiko higuina izaten zela, guztiek gainerakoengan ikus zezaketena baina ez nork beregan.
es
y se daba ordinariamente como razón para esto lo abominable de su figura, que cada cual podía apreciar en los demás, pero no en sí mismo.
fr
d'autres sujets de division, qui règnent parmi nos Yahous, règnent aussi parmi vous.
en
and the reason usually assigned was, the odiousness of their own shapes, which all could see in the rest, but not in themselves.
eu
Horregatik, hasia zela pentsatzen ez zela zeharo zentzugabea gorputzak estaltzea eta asmakizun horrekin gure zatarkeria asko elkarri ezkutatzea, bestela nekez jasango genituzkeenak.
es
Empezaba a pensar que no procedíamos torpemente al cubrirnos el cuerpo y, con este arbitrio, ocultarnos unos a otros muchas de nuestras fealdades, que de otro modo difícilmente podríamos soportar.
fr
"Si nous jetons à cinq Yahous autant de viande qu'il en suffirait à rassasier cinquante...
en
He had therefore begun to think it not unwise in us to cover our bodies, and by that invention conceal many of our deformities from each other, which would else be hardly supportable.
eu
Eta aurrez oker zegoela konturatzen zela orduan, eta bere herriko adimengabe haien arteko gatazkek gureek zuten zergati berbera zutela, nik kontatutakoaren arabera.
es
Pero ya reconocía que había andado equivocado y que las disensiones que se veían en su país entre esta clase de animales se debían a la misma causa que las nuestras, según yo se las había referido.
fr
au lieu de manger en paix ce qu'on leur donne en abondance, ils se heurtent, ils se mordent, ils se déchirent;
en
But he now found he had been mistaken, and that the dissensions of those brutes in his country were owing to the same cause with ours, as I had described them.
eu
Zeren eta, (esan zuen) bost yahoo artera berrogeita hamarrentzat beste janari botatzen baduzu, bake-bakean jan ordez, elkar larrutzeko prest oldartuko baitira gainera, dena beretzat hartu nahi izango duelarik bakoitzak;
es
"Pues-dijo-si se echa entre cinco yahoos comida que bastaría para cincuenta, en vez de comerla pacíficamente, se engancharán de las orejas y rodarán por los suelos, ansioso cada uno de quedarse con todo para él solo."
fr
chacun voudrait engloutir les cinquante portions des cinq autres, et nous sommes obligés de les repaître à part, et de lier ceux qui sont repus, de peur qu'ils ne se ruent sur les Yahous non rassasiés.
en
For if," said he, "you throw among five Yahoos as much food as would be sufficient for fifty, they will, instead of eating peaceably, fall together by the ears, each single one impatient to have all to itself;
eu
eta horregatik, morroi bat bidaltzen zela haien ingurura kanpoan jaten ari ziren bitartean, eta etxean zeudenak lotuta edukitzen zituztela halako tarte bat utzita elkarren artean;
es
Por tanto, solía ponerse a un criado cerca cuando comían en el campo, y los que se tenían en casa estaban atados a cierta distancia unos de otros.
fr
Si la vache du voisin meurt de vieillesse ou par accident, nos Yahous n'ont pas plutôt appris cette agréable aubaine, que les voilà tous en campagne;
en
and therefore a servant was usually employed to stand by while they were feeding abroad, and those kept at home were tied at a distance from each other:
eu
zaharrez edo istripuz akabatzen bazen behi bat, houyhnhnm batek bere yahooentzat hartu ahal izan aurretik, auzokoak taldean etortzen zirela harrapatzera eta, gero, nik deskribatu bezalako borrokaldia gertatzen zela, atzaparrez egindako zauri izugarriekin bi alderdietakoen artean, nahiz eta gutxitan izan elkar akabatzeko gai, guk asmatu bezalako heriotza-tresna egokirik ez zutelako.
es
Tanto era así, que si moría una vaca de vieja o por accidente, y no iba en seguida un houyhnhnm a guardarla para sus propios yahoos, acudían todos los del vecindario en manada a apoderarse de ella y libraban batallas como las descritas por mí, de que resultaban con terribles heridas en los costados, abiertas con las garras, aunque rara vez llegaran a matarse, por falta de instrumentos de muerte análogos a los que habíamos inventado nosotros.
fr
et troupeau contre troupeau, basse-cour contre basse-cour, c'est à qui mettra la bête en lambeaux. On se bat, on s'égratigne, on se déchire, et, si ces misérables Yahous ne finissent point par rester morts sur la place, il n'en faut rien attribuer à la prudence:
en
that if a cow died of age or accident, before a Houyhnhnm could secure it for his own Yahoos, those in the neighbourhood would come in herds to seize it, and then would ensue such a battle as I had described, with terrible wounds made by their claws on both sides, although they seldom were able to kill one another, for want of such convenient instruments of death as we had invented.
eu
Beste batzuetan, zergati garbirik gabeko borrokak ere izaten omen dira zenbait auzategitako yahooen artean;
es
Los de una región acechaban la oportunidad de sorprender a los de la inmediata sin que pudieran apercibirse;
fr
ils sont privés des machines meurtrières et des armes massacrantes de vos pays.
en
At other times, the like battles have been fought between the Yahoos of several neighbourhoods, without any visible cause;
eu
barruti batekoak aukera guztiez baliatzen omen dira ondokoak, prest egon baino lehen, ustekabean harrapatzeko.
es
pero si el proyecto les fracasaba, se volvían a sus casas, y, a falta de enemigos, ellos mismos se empeñaban en lo que yo llamaba una guerra civil.
fr
"On rencontre assez souvent dans notre sol certaines pierres luisantes de différentes couleurs, dont nos Yahous sont fort amoureux.
en
But if they find their project has miscarried, they return home, and, for want of enemies, engage in what I call a civil war among themselves.
eu
Baina beren egitasmoak porrot egin duela ohartuz gero, etxera itzuli eta, beste etsairik ezean, elkarri egiten omen diote eraso nik gerra zibila deituriko horretan murgilduta.
es
Añadió que en ciertos campos de su país había unas piedras brillantes de varios colores que gustaban a los yahoos con pasión;
fr
Rien ne leur coûte pour les tirer de la terre, où elles sont ordinairement enfouies: ils les portent dans leurs loges;
en
"That in some fields of his country there are certain shining stones of several colours, whereof the Yahoos are violently fond:
eu
Bere herrialdeko zenbait landatan kolore askotako harri distiratsu batzuk daudela esan zuen, berauen irrika bizian egoten direlarik yahooak, eta harri hauen zati bat lurrean sartuta dagoenean, batzuetan gertatzen den bezala, egun osoak ematen dituztela atzaparrez azterka kanpora ateratzeko, eta handik eraman eta piloka beren kobazuloetan gordetzen dituztela, baina kontu handiz inguruetara begira betiere, lagunek altxorra aurkituko ote dioten beldurrez.
es
y cuando piedras de éstas, en cierta cantidad, como acontecía a menudo, estaban adheridas a la tierra, cavaban los yahoos con las garras días enteros hasta lograr sacarlas, y luego se las llevaban y las ocultaban en sus covachas, formando montón; todo ello mirando con grandes precauciones para impedir que los compañeros descubriesen el tesoro.
fr
ils en font un amas qu'ils cachent, et sur lequel ils veillent sans cesse et sans fin, comme un trésor, prenant bien garde que leurs camarades ne les découvrent. D'où leur vient cette inclination violente pour les pierres luisantes? à quoi peuvent-elles leur être utiles? C'est un mystère qui m'échappe!
en
and when part of these stones is fixed in the earth, as it sometimes happens, they will dig with their claws for whole days to get them out; then carry them away, and hide them by heaps in their kennels; but still looking round with great caution, for fear their comrades should find out their treasure."
eu
Irrika kontranatural honen zergatia sekula ezin izan zuela ulertu esan zuen ugazabak, ezta harri haiek zertarako erabiltzen ote zituzten ere yahooek;
es
Dijo mi amo que nunca había podido comprender la razón de este apetito, contrario a las leyes naturales, ni para qué podrían servir a un yahoo aquellas piedras;
fr
"Il faut que cette abominable avarice de vos Yahous dont vous m'avez parlé, se trouve aussi dans les nôtres, et voilà ce qui les rend si passionnés pour les pierres luisantes.
en
My master said, "he could never discover the reason of this unnatural appetite, or how these stones could be of any use to a Yahoo;
eu
baina nik giza espezieari egotzitako zikoizkeria berberak sortarazia izan zitekeela pentsatzen zuela orain;
es
pero ahora suponía que se derivaba del mismo principio de avaricia que yo había atribuido a la Humanidad.
fr
Je voulus une fois enlever à ce vieil Yahou que vous voyez là-bas, accroupi dans les fanges, de vieux cailloux pour lesquels il avait creusé, pendant dix ans, la terre avec ses griffes, avec son groin...
en
but now he believed it might proceed from the same principle of avarice which I had ascribed to mankind.
eu
behin, froga gisa, harri-pilo haietako bat kendu zuela ezkutuan, yahoo batek lurperaturik utzitako lekutik;
es
Contóme que una vez, como experimento, había quitado secretamente un montón de estas piedras del lugar en que lo había enterrado uno de los yahoos.
fr
Il poussa des hurlements terribles, et se révolta comme un cheval que l'on voudrait maltraiter; il écumait de rage, il avait le feu dans les yeux...
en
That he had once, by way of experiment, privately removed a heap of these stones from the place where one of his Yahoos had buried it;
eu
eta gero, abere zikin hark, altxorra falta zitzaiola ohartzean, bere auhen ozenez talde osoa erakarri zuela hara, hantxe triste uluka eginez;
es
El sórdido animal, al echar de menos su tesoro, había atraído a toda la manada al lugar donde él aullaba tristemente, y después se había precipitado a morder y arañar a los demás.
fr
Aussitôt qu'il se vit dépouillé de ses chers cailloux, pour lesquels il serait mort vingt fois, ce triple animal ne voulut plus boire ni manger;
en
whereupon the sordid animal, missing his treasure, by his loud lamenting brought the whole herd to the place, there miserably howled, then fell to biting and tearing the rest, began to pine away, would neither eat, nor sleep, nor work, till he ordered a servant privately to convey the stones into the same hole, and hide them as before;
eu
bat-batean besteei horzka eta atzaparka ekin ziela, eta moteltzen hasi, ez jan, ez lorik eta ez lanik egin gabe, ugazabak morroi bati agindu zion arte harriak eramateko ezkutuan zulo berera eta lehen bezala uzteko gordeta; yahooak aurkitu zituenean, berehala suspertu zitzaizkiola adorea eta aldarte ona, baina gordeleku hobera eramateaz arduratu zela, eta ordudanik oso abere lagunkorra izan dela beti.
es
Empezó a languidecer, y no quiso comer, dormir, ni trabajar hasta que él mandó a su criado trasladar secretamente las piedras al mismo hoyo y esconderlas como estaban antes, con lo cual el yahoo, cuando lo hubo descubierto, recobró sus energías y su buen humor-aunque tuvo cuidado de llevar las piedras a un mejor escondrijo-, y fue desde entonces una bestia muy dócil.
fr
il tomba dans la tristesse, il pleurait et se lamentait, il levait au ciel ses mains abominables;
en
which, when his Yahoo had found, he presently recovered his spirits and good humour, but took good care to remove them to a better hiding place, and has ever since been a very serviceable brute."
eu
Gainera baieztatu zidan ugazabak, eta ni neu ere konturatu nintzen, harri distiratsu haiek egon ohi diren lurraldeetan borrokaldirik basatienak izaten direla maiz, auzoko yahooen etengabeko sarraldiak direla medio.
es
Mi amo me aseguró, y yo pude observarlo personalmente, que en los campos donde abundaban estas piedras brillantes se reñían combates y frecuentísimas batallas, ocasionadas por incesantes incursiones de los yahoos vecinos.
fr
malgré les coups, il refusa toute espèce de travail jusqu'à ce que j'eusse ordonné de reporter ce ridicule trésor à l'endroit où je l'avais pris.
en
My master further assured me, which I also observed myself, "that in the fields where the shining stones abound, the fiercest and most frequent battles are fought, occasioned by perpetual inroads of the neighbouring Yahoos."
eu
Bi yahook halako harri bat aurkitu landan eta jabea nor zen erabakitzeko eztabaidan ari zirenean, egoeraz aprobetxatu eta hirugarren batek beste biei kentzea ohikoa zela esan zidan;
es
Dijo que era frecuente, cuando dos yahoos que habían encontrado una piedra de éstas en un campo reñían por su propiedad, que un tercero se aprovechase del momento y escapara, dejando sin ella a los dos;
fr
"Alors maître Yahou commença de reprendre ses esprits, sa bonne humeur, et de recacher ses bijoux. "Lorsqu'un Yahou a découvert dans un champ une de ces pierres précieuses, souvent un autre Yahou survient, qui la lui dispute.
en
He said, "it was common, when two Yahoos discovered such a stone in a field, and were contending which of them should be the proprietor, a third would take the advantage, and carry it away from them both;" which my master would needs contend to have some kind of resemblance with our suits at law;
aurrekoa | 74 / 63 orrialdea | hurrengoa

Nodoa: liferay1.lgp.ehu.eus