Bilaketa aurreratua

Ogi apurrak

Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)


Latinoamerikaren zain urratuak, Eduardo Galeano / Iñaki Alegria (UEU, 2021 )
aurrekoa | 99 / 20 orrialdea | hurrengoa
eu
Potosin gertatu zenaren ildo beretik, azkar abiatu zen Ouro Preto bere aberastasuna xahutzera.
es
Como había ocurrido en Potosí, Ouro Preto se lanzaba al derroche de su riqueza súbita.
fr
Comme avant elle à Potosí, Ouro Preto se lançait dans le gaspillage de sa richesse soudaine.
en
As had happened in Potosí, Ouro Prêto devoted itself to squandering its sudden wealth.
eu
Prozesioek eta ikuskizunek luxu liluragarrizko soinekoak eta apaingarriak erakusteko aukera ematen zuten.
es
Las procesiones y los espectáculos daban lugar a la exhibición de vestidos y adornos de lujo fulgurantes.
fr
Les processions et les spectacles étaient prétextes à exhiber des toilettes et des ornements de luxe asiatiques.
en
Processions and spectacles provided occasions to exhibit splendid robes and adornments.
eu
Jai erlijioso batek aste bat baino gehiago iraun zuen 1733 urtean.
es
En 1733 una festividad religiosa duró más de una semana.
fr
En 1733, une festivité religieuse dura plus d'une semaine.
en
A religious festival in 1733 lasted over a week.
eu
Prozesioak oinez, zaldiz eta nakarrezko, zetazko eta urrezko orga arranditsuetan egiten ziren, baita fantasiazko eta alegoriazko jantziekin ere; horrez gain, zaldi-torneoak, zezenketak eta kaleko dantzak, flautaz, gaitaz zein gitarraz alaituta, antolatzen ziren. Lurraren laborantza gutxiesten zuten meatzariek, eta eskualdeak, oparotasun betean izanik, gosete-epidemiak pairatu zituen 1700 eta 1713 inguruan:
es
No solo se hacían procesiones a pie, a caballo y en triunfales carros de nácar, seda y oro, con trajes de fantasía y alegorías, sino también torneos ecuestres, corridas de toros y danzas en las calles al son de flautas, gaitas y guitarras. Los mineros despreciaban el cultivo de la tierra y la región padeció epidemias de hambre en plena prosperidad, hacia 1700 y 1713:
fr
Il y avait non seulement des processions à pied, à cheval, en chars de nacre, de soie et d'or, avec des costumes de fantaisie et de voyantes allégories, mais aussi des tournois, des corridas et des danses dans les rues, au son des flûtes, des gaitas et des guitares. Les exploitants miniers méprisaient la culture de la terre, et la région, en pleine prospérité économique, connut la faim dans les années 1700 et 1713 :
en
There were not only processions on foot, on horseback, and in triumphal mother-of-pearl, silk, and gold chariots, with fantastic costumes and dazzling settings, but there were equestrian tournaments, bullfights, and dancing in the streets to the sound of flutes, flageolets, and guitars.
eu
Esklaboek beren indarrak eta egunak akitzen zituzten urrearen garbitokietan.
es
Los esclavos agotaban sus fuerzas y sus días en los lavaderos de oro.
fr
Les esclaves épuisaient leurs forces et leurs jours dans les laveries.
en
The slaves spent their strength and their days in the gold-washing installations.
eu
"Bertan lan egiten dute-idatzi zuen Luis Gomes Ferreirak-, bertanjaten dute eta, askotan, bertan lo egin behar izaten dute;
es
"Allí trabajan-escribía Luis Gomes Ferreira-, allí comen, y a menudo allí tienen que dormir;
fr
Luis Gomes Ferreira écrivait : " Ils y travaillent, y mangent et souvent doivent y dormir ;
en
"There they work," wrote Luis Gomes Ferreira, a doctor who lived in Minas Gerais during the first half of the eighteenth century, "there they eat, and often there they have to sleep;
eu
eta lan egiten dutenetan izerditan blaitzen direnez, oinak beti lurraren, harrien edo uraren gainean, atsedena hartzean poroak itxi eta izoztu egiten zaizkie, horrela zaurgarri bihurtzen zirela gaixotasun arriskutsu askoren aurrean, hala nola pleuresia larria, apoplexia, konbultsioak, paralisia, pneumonia eta beste hainbat".
es
y como cuando descansan o comen, sus poros se cierran y se congelan de tal forma que se hacen vulnerables a muchas peligrosas enfermedades, como las hay muy severas pleuresías, apoplejías, parálisis, neumonías y muchas otras".
fr
et comme, durant leur travail, ils baignent dans leur sueur, les pieds toujours sur la terre froide, les pierres ou dans l'eau, lorsqu'ils se reposent ou mangent, leurs pores se referment et se glacent, si bien qu'ils deviennent vulnérables à nombre de maladies dangereuses, telles que les pleurésies, l'apoplexie, les convulsions, la paralysie, les pneumonies et beaucoup d'autres.
en
and since when they work they are bathed in sweat, with their feet always in the cold earth, on stones, or in water, when they rest or eat their pores close and they become so chilled that they are susceptible to many dangerous illnesses, such as very severe pleurisies, apoplectic and paralytic fits, convulsions, pneumonia, and many other diseases."
eu
Gaixotasuna zeruko bedeinkazioa zen, heriotzara hurbiltzen zuena.
es
La enfermedad era una bendición del cielo que aproximaba la muerte.
fr
" La maladie était une bénédiction du ciel qui rapprochait l'heure de la mort.
en
The capitães do mato of Minas Gerais collected rewards in gold for the severed heads of slaves who tried to escape.
eu
Minas Geraisko capitaes do mato izenekoek urrezko sariak kobratzen zituzten ihes egindako esklaboen buru moztuen trukean.
es
Los capitanes do mato de Minas Gerais cobraban recompensas en oro a cambio de las cabezas cortadas de los esclavos que se fugaban.
fr
Les capitães do mato de Minas Gerais touchaient des récompenses en or contre les têtes coupées des esclaves qui s'enfuyaient.
en
Disease was a blessing from heaven because it meant the approach of death.
eu
Luandan neurtu, pisatu eta ontziratu egiten zituztenean, esklaboei "Indietako pieza" izendapena ematen zitzaien;
es
Los esclavos se llamaban "piezas de indias" cuando eran medidos, pesados y embarcados en Luanda;
fr
Les esclaves s'appelaient " pièces des Indes " lorsqu'ils étaient mesurés, pesés et embarqués à Luanda ;
en
The slaves were called the "coins of the Indies" when they were measured, weighed, and embarked in Luanda in the Portuguese colony of Angola;
eu
eta ozeanoaren zeharkalditik bizirik irteten zirenak, Brasilen ordurako, jabe zuriaren "eskuak eta oinak" bihurtzen ziren.
es
los que sobrevivían a la travesía del océano se convertían ya en Brasil, en "las manos y los pies" del amo blanco.
fr
ceux qui survivaient à la traversée de l'Océan devenaient, au Brésil, " les mains et les pieds " du maître blanc.
en
in Brazil those surviving the ocean voyage became "the hands and feet" of the white master.
eu
Bantu esklaboak eta elefante-letaginak esportatzen zituen Angolak, jantzien, edarien eta su-armen truke.
es
Angola exportaba esclavos bantúes y colmillos de elefante a cambio de ropa, bebidas y armas de fuego;
fr
L'Angola exportait des esclaves bantous et des défenses d'éléphants en échange de tissus, de boissons et d'armes à feu ; mais les propriétaires de Ouro Preto préféraient les Noirs qui venaient de la petite plage de Whydah, sur la côte de Guinée, car ils étaient plus vigoureux, un peu plus résistants, et avaient des dons magiques pour découvrir l'or.
en
Angola exported Bantu slaves and elephant tusks in exchange for clothing, liquor, and firearms, but Ouro Prêto miners preferred blacks shipped from the little beach of Ouidah on the Gulf of Guinea because they were more vigorous, lasted somewhat longer, and had the magic power to find gold.
eu
Baina Ouro Pretoko meatzariek Ginea kostaldetik, Whydah-ko hondartza txikitik hain zuzen, zetozen beltzak nahiago zituzten, indartsuagoak zirelako, apur bat gehiago irauten zutelako eta urrea aurkitzeko botere magikoak zituztelako.
es
pero los mineros de Ouro Preto preferían a los negros que venían de la pequeña playa de Whydad, en la costa de Guinea, porque eran más vigorosos, duraban un poco más y tenían poderes mágicos para descubrir el oro.
fr
Chaque exploitant minier avait en outre besoin d'au moins une maîtresse noire de Whydah pour que la chance l'accompagne dans ses explorations.
en
Every miner also needed a black mistress from Ouidah to bring him luck on his expeditions. Ouro Prêto's appetite for slaves became insatiable;
eu
Meatzari bakoitzak, gainera, Whydah-ko maitale bat behar zuen gutxienez, esplorazioetan zortea lagun izan zezan.
es
Cada minero necesitaba, además, por lo menos una amante negra de Whydad para que la suerte lo acompañara en las exploraciones.
fr
L'extraction intensive de l'or, non seulement accrut l'importation d'esclaves, mais elle vida d'une bonne partie de la main-d'?uvre noire les plantations de canne à sucre et de tabac des autres régions du Brésil.
en
they expired in short order, only in rare cases enduring the seven years of continuous labor.
eu
Urrearen leherketak ez zuen bakarrik handitu esklaboen inportazioa; horrez gain, Brasilgo beste eskualdeetan azukrearen eta tabakoaren plantazioetan lanean zegoen lanesku beltzaren parte handi bat ere xurgatu zuen, hangoak besorik gabe utziz.
es
La explosión del oro no solo incrementó la importación de esclavos, sino que además absorbió buena parte de la mano de obra negra ocupada en las plantaciones de azúcar y tabaco de otras regiones de Brasil, que quedaron sin brazos.
fr
Un décret royal de 1711 interdit la vente des esclaves occupés aux travaux agricoles, à l'exception de ceux qui montraient de la " perversité de caractère ".
en
Yet the Portuguese were meticulous in baptizing them all before they crossed the Atlantic, and once in Brazil they were obliged to attend mass, although they were not allowed to sit in the pews or to enter the chancel.
eu
1711ko errege-dekretu batek debekatu zuen nekazaritza-lanetan zeuden esklaboak meategietarako saltzea, "izaera maltzurra" zutenen kasuan izan ezik.
es
Un decreto real de 1711 prohibió la venta de los esclavos ocupados en tareas agrícolas con destino al servicio en las minas, con la excepción de los que mostraran "perversidad de carácter".
fr
La soif d'esclaves de Ouro Preto était insatiable. Les Noirs mouraient rapidement ;
en
The gold explosion not only increased the importation of slaves, but absorbed a good part of the black labor from the sugar and tobacco plantations elsewhere in Brazil, leaving them without hands.
eu
Esklabo-gosea aseezina zegoen Ouro Preton. Beltzak hiltzen ziren azkar asko, ezohiko kasuetan baino ez ziren iristen zazpi urte lanean jarraitzera.
es
Resultaba insaciable el hambre de esclavos de Ouro Preto. Los negros morían rápidamente, solo en casos excepcionales llegaban a soportar siete años continuos de trabajo.
fr
rares étaient ceux qui supportaient sept années continues de travail.
en
The miners were contemptuous of farming, and in 1700 and 1713, in the full flush of prosperity, hunger stalked the region:
eu
Hori bai, Atlantikoa zeharkatu baino lehen, guztiak bataiatzen zituzten portugesek.
es
Eso sí: antes de que cruzaran el Atlántico, los portugueses los bautizaban a todos.
fr
Bien entendu, les Portugais les baptisaient tous avant qu'ils traversent l'Océan.
en
millionaires had to eat cats, dogs, rats, ants, and birds of prey.
eu
Brasilen mezara joateko betebeharra zuten, nahiz eta debekatuta eduki kapera nagusira sartzea edo aulkietan esertzea.
es
Y en Brasil tenían la obligación de asistir a misa, aunque les estaba prohibido entrar en la capilla mayor o sentarse en los bancos.
fr
Et au Brésil ils devaient assister à la messe, bien qu'il leur fût interdit d'entrer dans le ch?ur des églises ou de s'asseoir sur les bancs.
en
A royal decree in 1711 banned the sale of slaves occupied in agriculture, with the exception of those who showed "perversity of character."
eu
XVIII. mendearen erdialdean meatzari asko Serra do Frio-ra joanak ziren, diamanteen bila.
es
A mediados del siglo XVIII ya muchos de los mineros se habían trasladado a la Serra do Frio en busca de diamantes.
fr
Dans les années 1750, nombre de mineurs avaient déjà émigré dans la Serra do Frio en quête de diamants.
en
By the middle of the eighteenth century many miners had gone to look for diamonds in Serra do Frio.
eu
Urre ehiztariek ibaietako ohatzeak miatzen zituzten bitartean bazter aldera botatzen zituzten kristal-harriak diamanteak ziren.
es
Las piedras cristales que los cazadores de oro habían arrojado a un costado mientras exploraban los lechos de los ríos habían resultado ser diamantes.
fr
Les pierres cristallines que les chercheurs d'or avaient jetées au rebut tandis qu'ils exploraient les lits des fleuves étaient en fait, on le sut plus tard, des diamants.
en
The crystalline stones the gold hunters had tossed aside while exploring the riverbeds had turned out to be diamonds;
eu
Minas Geraisek urrea eta diamanteak eskaintzen zituen biak ezkonduta, antzeko proportzioetan.
es
Minas Gerais ofrecía oro y diamantes en matrimonio, en proporciones parejas.
fr
Minas Gerais offrait de l'or et des diamants avec la même générosité.
en
Minas Gerais had both diamonds and gold in equal quantities.
eu
Tijuco basamortuko kanpamentu arrakastatsua diamantearen barrutiaren erdigunea bilakatu zen, eta bertan, Ouro Preton bezala, Europako azken modaz janzten ziren aberatsak, eta itsasoaren beste aldetik ekartzen zituzten arropak, armak eta luxu handieneko altzariak: delirioaren eta xahubidearen orduak.
es
El floreciente campamento de Tijuco se convirtió en el centro del distrito diamantino, y en él, al igual que en Ouro Preto, los ricos vestían a la última moda europea y se traían desde el otro lado del mar las ropas, las armas y los muebles más lujosos: horas del delirio y el derroche.
fr
Le florissant campement de Tijuco devint le centre d'extraction des pierres précieuses et, comme à Ouro Preto, les riches s'habillaient à la dernière mode européenne et commandaient outre-océan les vêtements, les armes et les meubles les plus luxueux :
en
The booming camp of Tijuco became the center of the diamond district and there, as in Ouro Prêto, the wealthy sported the latest European fashions, bringing luxurious clothes, weapons, and furniture from across the ocean for their hour of delirium and dissipation.
eu
Francisca da Silva izeneko esklabo mulato batek bere askatasuna lortu zuen Joao Fernandes de Oliveira milioidunaren amorantea bilakatu zenean. Gizona Tijucoko subirano birtuala zen, eta emakumea, itsusia eta bi seme-alabaren ama ordurako, Xica que manda izatera pasa zen.
es
Una esclava mulata, Francisca da Silva, conquistó su libertad al convertirse en la amante del millonario Joao Fernández de Oliveira, virtual soberano de Tijuco, y ella, que era fea y ya tenía dos hijos, se convirtió en la Xica que manda.
fr
ce furent des jours de délire et de gaspillage. Une esclave mulâtresse, Francisca da Silva, conquit sa liberté en devenant la maîtresse du richissime João Fernandes de Oliveira, véritable souverain de Tijuco ; elle était laide et déjà mère de deux enfants : elle devint pourtant la Xica que manda.
en
A mulatto slave, Francisca da Silva, or Xica da Silva, won her freedom by entering the bed of millionaire João Fernandes de Oliveira, the uncrowned king of Tijuco; she was ugly and had two children, but became "the xica who gives orders."
eu
Itsasoa inoiz ikusi gabekoa zenez, eta bere zaldunak hmbil eduki nahi zuenez, laku artifizial handi bat eraiki zion, non ontzi bat jarri baitzuen, tripulazioarekin eta guzti.
es
Como nunca había visto el mar y quería tenerlo cerca, su caballero le construyó un gran lago artificial en el que puso un barco con tripulación y todo.
fr
Comme elle n'avait jamais vu la mer et voulait l'avoir près d'elle, son seigneur et maître lui fit construire un grand lac artificiel sur lequel un bateau navigua avec son équipage.
en
As she had never seen the sea and wanted it near her, her cavalheiro made her a large artificial lake on which he floated a ship, complete with crew.
eu
Gaztelu bat eraiki zuen berarentzat Sao Francisco mendilerroko hegalen gainean, landare exotikoak eta ur-jauzi artifizialak zituen lorategi batekin;
es
Sobre las faldas de la sierra de san Francisco levantó para ella un castillo, con un jardín de plantas exóticas y cascadas artificiales;
fr
Sur les pentes de la sierra de São Francisco, il éleva pour elle un château avec un jardin exotique et des cascades ;
en
In the São Francisco foothills he built her a castle with a garden of exotic plants and artificial waterfalls;
eu
otordu oparoak eskaintzen zituen haren omenez, ardo bikainekin, amaierarik gabeko dantzez eta antzerki zein kontzertuez lagunduta.
es
en su honor daba opíparos banquetes regados por los mejores vinos, bailes nocturnos de nunca acabar y funciones de teatro y conciertos.
fr
il donna en son honneur des banquets somptueux arrosés des meilleurs vins, d'interminables bals de nuit, des représentations théâtrales et des concerts.
en
in her honor he gave sumptuous banquets with the finest wines, balls that never ended, and theater and concert performances.
eu
1818an izanda ere, Tijucok Portugalgo gortearen printzea ezkontzea ospatu zuen. Hamar urte lehenago John Mawe, Ouro Preto bisitatu zuen ingeles bat, han zegoen pobreziarekin harritu zen;
es
Todavía en 1818, Tijuco festejó a lo grande el casamiento del príncipe de la corte portuguesa. Diez años antes, John Mawe, un inglés que visitó Ouro Preto, se asombró de su pobreza;
fr
En 1818 encore, Tijuco fêta en grande pompe le mariage du prince de la Cour portugaise. Dix ans plus tôt, John Mawe, un Anglais qui visitait Ouro Preto, s'était étonné de sa pauvreté ;
en
In 1818 Tijuco could still manage a large-scale celebration of the prince of Portugal, but ten years earlier the Englishman John Mawe had visited Ouro Prêto and had been startled by its poverty.
eu
baliorik gabeko etxe hutsak topatu zituen, salgai alferrik zioten kartelekin, eta janari nazkagarria eta urria irentsi zuen.
es
encontró casas vacías y sin valor, con letreros que las ponían infructuosamente en venta, y comió comida inmunda y escasa.
fr
il avait trouvé des maisons vides et sans valeur, placardées d'inutiles avis de mise en vente, et il avait mangé des choses immondes et peu copieuses.
en
He found empty and worthless houses with futile "for sale" signs, and ate wretched and meager food.
eu
Hainbat denbora atzerago, urrearen eskualdeko krisiarekin batera, gertatu zen matxinada.
es
Tiempo atrás había estallado la rebelión que coincidió con la crisis en la comarca del oro.
fr
La rébellion de 1789 avait coïncidé avec la crise dans cette région de l'or.
en
Tijtico did not take long to meet the same fate. The crisis had at first led to rebellion.
eu
Jose Joaquim da Silva Xavier, "Tiradentes", urkatua eta zatikatua izan zen, eta askatasunaren aldeko beste borrokalari batzuk abiatu ziren Ouro Pretotik espetxera edo erbestera.
es
José Joaquim da Silva Xavier, "Tiradentes", había sido ahorcado y despedazado, y otros luchadores por la independencia habían partido desde Ouro Preto hacia la cárcel o el exilio.
fr
Joaquim José da Silva Xavier, " Tiradentes ", avait été pendu et écartelé, et les autres combattants pour l'indépendance avaient quitté Ouro Preto pour la prison ou pour l'exil.
en
José Joaquim da Silva Xavier, known as "Tiradentes"-the "toothpuller"-was hanged and quartered after being tortured, and other fighters for independence had disappeared from Ouro Prêto into jail or exile.
eu
es
fr
en
eu
BRASILGO URREAREN EKARPENA INGALATERRAREN AURRERABIDERA
es
Contribución del oro de Brasil al progreso de Inglaterra
fr
CONTRIBUTION DE L'OR DU BRÉSIL AU PROGRÈS DE L'ANGLETERRE
en
WHAT BRAZILIAN GOLD CONTRIBUTED TO PROGRESS IN ENGLAND
eu
Urrearen jarioa 1703an hasi zen, Portugalek Ingalaterrarekin Methuengo ituna sinatu zuen momentuan. Itun hori izan zen merkatari britainiarrek Portugalen lortutako pribilegioen segidaren gailurra.
es
El oro había empezado a fluir en el preciso momento en que Portugal firmaba el tratado de Methuen, en 1703, con Inglaterra. Esta fue la coronación de una larga serie de privilegios conseguidos por los comerciantes británicos en Portugal.
fr
L'or avait pris son essor au moment même où le Portugal signait le traité Méthuen avec l'Angleterre, en 1703. Ce fut le couronnement d'une longue série de privilèges obtenus par les commerçants anglais au Portugal.
en
The gold began to flow just when Portugal signed the Methuen Treaty with England in 1703. The treaty crowned a long series of privileges obtained by British merchants in Portugal.
eu
Ingalaterrako merkatuan ardoetarako abantaila batzuen truke, Portugalek bertako eta kolonietako merkatuak irekitzen zizkien britainiar manufakturei.
es
A cambio de algunas ventajas para sus vinos en el mercado inglés, Portugal abría su propio mercado, y el de las colonias, a las manufacturas británicas.
fr
En échange de quelques avantages pour ses vins sur le marché anglais, le Portugal ouvrait son marché intérieur et celui de ses colonies aux manufactures britanniques.
en
In return for some advantages for its wines in the English market, Portugal opened its own and its colonies' markets to British manufactures.
eu
Garapen industrialean ordurako zegoen aldea zela-eta, neurriak porrotera kondenatzen zituen bertako manufakturak.
es
Dado el desnivel de desarrollo industrial ya por entonces existente, la medida implicaba una condenación a la ruina para las manufacturas locales.
fr
Étant donné le bas niveau de développement industriel existant à cette époque, cette mesure impliquait une condamnation à la ruine des manufactures locales.
en
In view of the existing inequality of industrial development, this proved disastrous for local Portuguese manufactures.
eu
Ardoarekin ez, ezpada Brasilgo urrearekin ordainduko ziren Ingalaterrako oihalak, eta bidean geratuko ziren, elbarri, Portugalgo ehundegiak.
es
No era con vino como se pagarían los tejidos ingleses, sino con oro, con el oro de Brasil, y por el camino quedarían paralíticos los telares de Portugal.
fr
Ce n'était pas avec le vin qu'on paierait les tissus anglais mais avec de l'or, l'or du Brésil, et dans l'affaire, les métiers à tisser portugais resteraient inactifs.
en
It was not with wine that English textiles were paid for, but with gold-Brazilian gold-and in the process Portuguese looms were paralyzed.
eu
Portugalek ez zuen bakarrik hil bertako industria, zeren eta, bide batez, Brasilen ernatzen egon zitekeen edozein ernamuin ere akabatu baitzuen.
es
Portugal no se limitó a matar en el huevo a su propia industria, sino que, de paso, aniquiló también los gérmenes de cualquier tipo de desarrollo manufacturero en el Brasil.
fr
Le Portugal ne se contenta pas de tuer dans l'?uf sa propre industrie, il détruisit également les germes de tout développement des manufactures au Brésil.
en
Not content with killing its own industry in the bud, Portugal destroyed the seeds of any kind of manufacturing development in Brazil:
eu
Erresumak azukre findegiak debekatu zituen 1715ean, 1729an krimentzat jo zuen meatze-eskualdean komunikabide berriak irekitzea; eta 1785ean errearazi zituen Brasilgo ehundegiak eta irundegiak.
es
El reino prohibió el funcionamiento de refinerías de azúcar en 1715, en 1729, declaró crimen la apertura de nuevas vías de comunicación en la región minera; en 1785, ordenó incendiar los telares y las hilanderías brasileñas.
fr
en 1729, il déclara " criminelle " l'ouverture de nouvelles voies de communication dans la région minière ; en 1785, il ordonna de brûler les tissages et filatures brésiliens.
en
until 1715 sugar refineries were banned, in 1729 it was made a criminal offense to open new roads in the mining region, and in 1785 local looms and spinning mills were ordered burned.
eu
Ingalaterrak eta Holandak, urrearen eta esklaboen kontrabandoaren txapeldun eta haragi beltzaren trafiko ilegalarekin dirutzak biltzen zituzten horiek, bitarteko ilegalez harrapatu zutena, egindako estimazioen arabera, "errege-bostena" izeneko zergarekin Brasiletik Portugalgo koroak jaso behar zuen metalaren erdia baino gehiago izan zen.
es
Inglaterra y Holanda, campeonas del contrabando del oro y de los esclavos, que amasaron grandes fortunas en el tráfico ilegal de carne negra, atrapaban por medios ilícitos, según se estima, más de la mitad del metal que correspondía al impuesto del "quinto real" que debía recibir, de Brasil, la corona portuguesa.
fr
L'Angleterre et la Hollande, championnes de la contrebande de l'or et des esclaves, qui avaient amassé d'immenses fortunes dans le trafic illégal de la chair d'ébène, s'appropriaient par des moyens illicites plus de la moitié du métal qui correspondait à l'impôt du " cinquième royal " que devait recevoir du Brésil la Couronne portugaise.
en
England and Holland, the leading gold and slave contrabandists, amassed fortunes in the illegal "black meat" traffic and are said to have illicitly garnered more than half the metal the Portuguese Crown was supposed to get from Brazil in quinto real tax.
eu
Baina Ingalaterrak ez zuen baliatzen bakarrik debekatutako merkataritza Brasilgo urrea Londresera bideratzeko.
es
Pero Inglaterra no recurría solamente al comercio prohibido para canalizar el oro brasileño en dirección a Londres.
fr
Mais l'Angleterre n'avait pas uniquement recours au commerce prohibé pour canaliser l'or brésilien en direction de Londres.
en
But Brazilian gold was channeled to London by licit as well as illicit methods.
eu
Urrearen goraldiak, Portugalgo biztanleriaren kontingente handietako fluxua ekartzeaz gain, produktu industrialen eskaera estimulatu zuen zorrozki, eta, aldi berean, ordaintzeko bitartekoak eskaini zituen.
es
El auge del oro, que implicó el flujo de grandes contingentes de población portuguesa hacia Minas Gerais, estimuló agudamente la demanda colonial de productos industriales y proporcionó, a la vez, medios para pagarlos.
fr
L'impact de l'or, qui impliquait l'afflux de population portugaise vers Minas Gerais, stimula vivement la demande coloniale en produits industriels et fournit en même temps les moyens de les payer.
en
The gold boom, which brought a host of Portuguese to Minas Gerais, sharply stimulated colonial demand for industrial products and at the same time provided the means to pay for them.
eu
Potosiko zilarrak Espainiako zoruan punpa egiten zuen era berean, Minas Geraisko urreak Portugaletik igaro besterik ez zuen egiten.
es
De la misma manera que la plata de Potosí rebotaba en el suelo de España, el oro de Minas Gerais, solo pasaba en tránsito por Portugal.
fr
De même que l'argent de Potosí rebondissait sur le sol d'Espagne avant de repartir ailleurs, l'or de Minas Gerais ne faisait qu'une escale au Portugal.
en
Just as Potosí silver rebounded off Spanish soil, Minas Gerais gold only reached Portugal in transit.
eu
Metropolia bitartekari hutsa bilakatu zen.
es
La metrópoli se convirtió en simple intermediaria.
fr
La métropole se transforma en simple intermédiaire.
en
The metropolis became an intermediary.
eu
1755ean, Pombalgo markesa, Portugalgo lehen ministroa, politika protekzionista berpizten saiatu zen; baina ordurako berandu zen:
es
En 1755, el marqués de Pombal, primer ministro portugués, intentó la resurrección de una política proteccionista pero ya era tarde:
fr
En 1755, le marquis de Pombal, Premier ministre portugais, tenta de rétablir une politique protectionniste, mais il était déjà trop tard :
en
In 1755 the Marquis de Pombal, Portugal's prime minister, tried to revive a protectionist policy, but it was too late.
eu
ingelesek Portugal konkistatua zutela salatu zuen, konkista baten eragozpenik gabe gainera, bertako beharren bi herenak hornitzen baitzituzten eta britainiar agenteak Portugalgo merkatuaren jabe absolutuak baitziren.
es
denunció que los ingleses habían conquistado Portugal sin los inconvenientes de una conquista, que abastecían las dos terceras partes de sus necesidades y que los agentes británicos eran dueños de la totalidad del comercio portugués.
fr
il dénonça le fait que les Anglais avaient conquis le Portugal sans les inconvénients d'une conquête, qu'ils y puisaient les deux tiers de leurs besoins et que les agents britanniques étaient les maîtres de la totalité du commerce portugais.
en
He declared that the English had conquered Portugal without the trouble of a conquest, that they were supplying two-thirds of its needs, and that British agents controlled the whole of Portuguese trade.
eu
Portugalek ia-ia ez zuen ezer ekoizten, eta urrearen aberastasuna hain zen itxurazkoa, ezen meategietan lan egiten zuten beltzak ere ingelesek janzten baitzituzten.
es
Portugal no producía prácticamente nada y tan ficticia resultaba la riqueza del oro que hasta los esclavos negros que trabajaban las minas de la colonia eran vestidos por los ingleses.
fr
Le Portugal ne produisait pratiquement rien et sa richesse en or était si illusoire que même les esclaves africains qui travaillaient dans les mines de la colonie étaient habillés par les Anglais.
en
Portugal was producing almost nothing, and the wealth brought by gold was so illusory that even the black slaves who mined it were clothed by the British.
eu
Celso Furtado-k ohartarazi duenez, Ingalaterrak, garapen industrialean politika argia jarraitzen zuenak, Brasilgo urrea erabili zuen beste herrialde batzuetako funtsezko inportazioak ordaintzeko, eta horrela inbertsioak fabrikazio-sektorean kontzentratu ahal izan zituen.
es
Celso Furtado ha hecho notar que Inglaterra, que seguía una política clarividente en materia de desarrollo industrial, utilizó el oro de Brasil para pagar importaciones esenciales de otros países y pudo concentrar sus inversiones en el sector manufacturero.
fr
Celso Furtado constate que l'Angleterre, qui menait une politique lucide en matière de développement industriel, utilisa l'or du Brésil pour payer ses importations principales et put concentrer ses investissements dans les manufactures.
en
Celso Furtado has noted that Britain, following a farsighted policy with respect to industrial development, used Brazilian gold to pay for essential imports from other countries and could thus concentrate on investments in the manufacturing sector.
eu
Berrikuntza teknologiko azkarrak eta eraginkorrak aplikatu ahal izan ziren Portugalgo eskuzabaltasun historiko hari esker.
es
Rápidas y eficaces innovaciones tecnológicas pudieron ser aplicadas gracias a esta gentileza histórica de Portugal.
fr
Des innovations technologiques rapides et efficaces purent être mises en application grâce à cette gentillesse historique du Portugal.
en
Thanks to this historical graciousness on the part of the Portuguese, Britain could apply rapid and efficient technical innovations.
eu
Europako finantza-gunea Londresera igaro zen Amsterdametik.
es
El centro financiero de Europa se trasladó de Amsterdan a Londres.
fr
Le siège financier de l'Europe se déplaça d'Amsterdam à Londres.
en
Europe's financial center moved from Amsterdam to London.
eu
Iturri britainiarren arabera, garai batzuetan Brasiletik zetozen urrearen sarrerak berrogei mila libretara iristen ziren aste bakoitzeko.
es
Según las fuentes británicas, las entradas de oro brasileño en Londres alcanzaban a cincuenta mil libras por semana en algunos períodos.
fr
Selon les sources britanniques, les entrées en or brésilien à Londres atteignaient cinquante mille livres par semaine à certaines périodes.
en
According to British sources, the value of Brazilian gold arriving in London reached £50,000 a week in some periods.
aurrekoa | 99 / 20 orrialdea | hurrengoa

Nodoa: liferay1.lgp.ehu.eus