Egungo Euskararen Hiztegia (EEH)

Hitz baten hotsen historia egiteko unean, erabat bazter dezakegu hitz horren esanahia.  Isabel Arrigain   «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 179. orr.

Hitza sistema baten barruan dagoenez, esanahi bat izateaz gain -eta batez ere- balio bat du.  Isabel Arrigain   «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 150. orr.

Aipatzekoa da, azkenik, kontakizun hauetan guztietan Jainkoak duen etengabeko presentzia: gertakizun guztien atzean dago, Berak iradokitzen ditu, ametsen edo agerpenen bidez, Berak bururatzen, Berak bakoitzaren esanahia adierazten.  Jose Antonio Mujika   «Agindutako lurraren bila I», 2002 - 38. orr.

Iturri horretan ere inskripzio bat dago idatzita, honako esanahi hau duena: ur hori oso ona dela garbitzeko, baina bertatik edanez gero, sustraietatik erortzen direla hortzak.  Santiago Iruretagoiena   «Arkitekturaz hamar liburuak» - Vitruvio, 2000 - 3890. orr.

Morfemak, esanahia duten elementurik txikienak dira.  Itziar Laka   «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 131. orr.

Goian aipatu ditugun bi esaldiek (Mikelek eta Igorrek esanak) esanahi bera dute.  Askoren artean   «Filosofiako gida», 2004 - 176. orr.

Hitzen bidez erakusten du gizakiak hitz horien esanahia.  Imanol Unzurrunzaga   «Hainbat idazlan» - San Agustin, 2003 - 173. orr.

Azken batean, zer esanahi egokitu hitz horiei?  Anton Garikano   «Farorantz» - Virginia Woolf, 2001 - 30. orr.

Filologoa erotu egiten da jardun merkearekin, solas barren-huts kaka-esplikatzailearekin eta hitzekiko gorraizearekin, hau da, esanari esanahia gailentzen ikustearekin.  Iñaki Segurola   «Gaur ere ez du hiltzeko eguraldirik egingo», 2005 - 54. orr.

Argiak itzaltzen dira, garaipenek esanahia galtzen dute, erronkek nekatu egiten dute, berriz diot nahiko nukeela gertatutakoa ahaztea.  Jon Alonso   «Lisboako Setioaren Historia» - José Saramago, 2000 - 133. orr.

Izan ere, Erdi Aroan "etxe" izenak, gaztelerazko "casa solar, principal, palacio" esanahia baitzuen, eta hala, etxalde noble baten elizako abadeari "etxe abade" deitu izana.  Patziku Perurena   «Trapuan pupua», 2001 - 101. orr.

-Izen polita da, eta esanahirik ez izateak politagotu egiten du.  Patxi Zubizarreta   «Mirarien kalezuloa» - Nagib Mahfuz, 2006 - 276. orr.

Russellek esanahi ororen oinarrian denotazioa dagoela defendatzen du.  Askoren artean   «Filosofiako gida», 2004 - 128. orr.

IV. edo V. mendeko latin arrunteko necare-k bazuen ordurako "ito" esanahia.  Isabel Arrigain   «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 10. orr.

Txinera zaharrean, esate bateko, "oinetako" hitzak "elkarren arteko akordioa" esanahia omen du.  Patziku Perurena   «Harrizko pareta erdiurratuak», 2004 - 96. orr.

Uste dut gramatika esanahitik bereizia eta beregaina delako ondorioa atera behar dugula.  Itziar Laka   «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 35. orr.

Ez ziren gauza izan kolore-ñabarduren esanahiaz jabetzeko.  Xabier Olarra   «Antropologo bat Marten» - Oliver Sacks, 2003 - 36. orr.

Nik, Danielek, ikuskariari begira eta haren esanahia ulertu nahian nenbilela, gizon antzeko bat ikusi nuen zutik neure aurrean.  Elizen arteko biblia   Dn 8,15

Argia, mugimendua, kolorea hantxe bere aurrean, nahasturik, esanahirik gabe, orban lauso bat balira bezala.  Xabier Olarra   «Antropologo bat Marten» - Oliver Sacks, 2003 - 124. orr.

Iruditzen zitzaidan ezin zezakeela izan, esateko, benetako barne-bizirik, iraganaren eta orainaren arteko elkarrizketa etengabea falta zuela, esperientziaren eta esanahiaren artekoa, hori baita kontzientzia eta barne-bizia gainerakoontzat.  Xabier Olarra   «Antropologo bat Marten» - Oliver Sacks, 2003 - 65. orr.

Amets egin dugu, eta ezin digu inork esanahia argitu.  Elizen arteko biblia   Has 40,8

Nola San Frantziskok azaldu zion anai Leoni, honek izandako ikuskari txit harrigarri baten esanahia.  Askoren artean   «Asisko Frantzizko, Asisko Klara», 2002 - 1012. orr.

Negarraren esanahiaz ez zen bat ere jabetzen neska autista hura: gauza fisiko bat besterik ez zuen jaso, "zarata arraro bat".  Xabier Olarra   «Antropologo bat Marten» - Oliver Sacks, 2003 - 262. orr.

Hiriaren Errege eta Fundatzaileak azaldu zion bere herriari Eskritura Santuan jainkozko orakuluaren esanahia hitz hauetan: Jaungoikoak aurre egiten die harroei, baina mesede egiten apalei.  Imanol Unzurrunzaga   «Hainbat idazlan» - San Agustin, 2003 - 347. orr.

Hona hemen, bada, parabolaren esanahia: Hazia Jainkoaren mezua da.  Elizen arteko biblia   Lk 8,11

-Hau duzu esanahia: hiru saskiak hiru egun dira.  Jose Antonio Mujika   «Agindutako lurraren bila I», 2002 - 112. orr.

Latinezko dispensatio hitza, etxezainaren administrazio edo ondasun-kudeaketa esan nahi duena, hemen "salbuespen" esanahiaz erabiltzen da.  Askoren artean   «Asisko Frantzizko, Asisko Klara», 2002 - 293. orr.

CNTkoa naiz orain... -atera zitzaidan harro, isilune esanahiz bete baten ondoren.  Inazio Mujika Iraola   «Gerezi Denbora», 1999 - 10. orr.

Bekatuak, bere esanahirik zabalenean, arrazoi zuzenaren kontra esan, egin eta irrikaturiko guztia hartzen du.  Esteban Antxustegi   «Herritarra» - Thomas Hobbes, 2004 - 203. orr.

Eskemek, aitzitik, gauzak agertzen diren gisara soilik errepresentatzen dituzte, eta beraz, kategoriek askoz ere esanahi zabalagoa dute, edozein eskematatik beregaina den esanahia.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 94. orr.

Biharamunean, santuak lagunei adierazi zien ikuskaria, mindurik ikuskariaren esanahi ezkutua atzemateko gauza ez zelako.  Askoren artean   «Asisko Frantzizko, Asisko Klara», 2002 - 411. orr.

Idazteuna interpretatzerakoan testu biblikoen esanahi alegoriko edo espirituala bilatzera animatzen gaitu.  Imanol Unzurrunzaga   «Hainbat idazlan» - San Agustin, 2003 - 20. orr.

Jantziok, izan ere, kopuruz, luzeraz zein formaz erritualak zehatz-mehatz aginduak, esanahi mistikoz eta erlijiozkoz beteak baitira.  Juan Garzia   «Sistema periodikoa» - Primo Levi, 1998 - 18. orr.

Gramatikalki zuzena eta esanahi argikoa den testu luze bat hitzak kateatuz osatzea zaila.  Iñaki Arranz   «Hitza azti», 2006 - 41. orr.

Musikak hitzezko esanahi garbirik ez duenez, seguruenik besteren izango dik.  Xabier Olarra   «Azken hitzordua» - Sandor Marai, 2003 - 194. orr.

Esanahi garbia zuen berdintasun horrek.  Josu Zabaleta   «Gerrako pilotu» - Antoine Saint-Exupéry, 2003 - 171. orr.

Esanahi objektiboa ezin da izan beste errepresentazio batekiko harremana.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 110. orr.

Esanahi material batetik esanahi espirituala sortzea.  Iñaki Mendiguren   «Historiaren azterketa II» - A.J. Toynbee, 2000 - 131. orr.

Herrialdearen kanpo zorraren %7 baizik ez den arren, esanahi politiko handiko keinua da Argentinarentzat, NDFk eragin handia izan duelako hango politika ekonomikoa erabakitzean.  Berria - Ekonomia   2006-01-04

Hainbestez, objektua noumenoa litzateke esanahi positiboan.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 126. orr.

Hitzek esanahi desberdinak har ditzakete, jakina.  Joseba Zulaika   «ETAren hautsa», 2006 - 63. orr.

Batzuetan, ordea, esanahi ezberdin horiek bildu nahi ditu aldi berean egileak hitz bat erabiltzerakoan, egiazko "zentzu biko hitza" bailitzan.  Iñaki Arranz   «Hitza azti», 2006 - 225. orr.

Onar dezagun esaldi-banako baten "esanahi bikoitza" definitzen dugula bera bezala transkribatutako esaldi-banako guztien taldea bezala.  Itziar Laka   «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 133. orr.

Kategoriek beren esanahi hutsean, sentimenaren baldintzak alde batera utziz, oro harrezko gauzentzat balio behar dute, gauzok diren gisara.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 94. orr.

Nik, beraz, esanahi hedatu honetan erabiliko dut "absolutu" hitza.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 148. orr.

Zaila da zehazten zer den Petrus, hitzaren esanahi hertsian.  Oskar Arana   «Lotsaizuna» - John Maxwell Coetzee, 2004 - 155. orr.

Denbora asko samar behar izan nuen bisita haren esanahi benetakoa ulertzeko.  Ander Irizar   «Eszterren ondarea» - Sandor Marai, 2003 - 55. orr.

Handik aurrera halako esanahi misteriozko bat zuten harentzat animalia guztiek.  Josu Zabaleta   «Fantasiazko ipuinak» - Guy de Maupassant, 2000 - 49. orr.

Nire ardura bakarra hitzaren aukeraketa da, ez hitzak dakarren esanahi erantsia.  Pako Aristi   «Gauza txikien liburua», 2004 - 132. orr.

Haatik, "esanahi lexikoari" kontrajarri ohi zaion "egiturazko esanahia" kontzeptua nahikoa susmagarri agertzen zaigu.  Itziar Laka   «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 145. orr.

Adigai enpirikoen kopuru handia erabiltzen dugu inoren aurkakotasunik gabe, eta dedukziorik egin gabe ere haiei zentzu eta esanahi irudikatua egoztea sori zaigu.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 67. orr.

Esanahi ezkutu, kabalistiko, magiko, tantrikoa agian, suposatzen zitzaien hitzei.  Jon Alonso   «Euskal karma», 2001 - 7. orr.

Kategoria hutsek sentimenaren baldintza formalik gabe esanahi transzendental soila dute, baina ez dute erabilera transzendentalik.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 125. orr.

Esaerak eta hitzak jatorrizko esanahitik apur bat desbideratzen dituzten fenomeno soziolinguistikoak.  Jon Alonso   «Euskal karma», 2001 - 145. orr.

Zutik zeuden haietako batengana hurbildu eta ikusi nuen guztiaren egiazko esanahia azaltzeko eskatu nion.  Elizen arteko biblia   Dn 7,16

Jakina, irudizko esanahia zuten.  Imanol Zurutuza   «Errautsera arteko sugarra», 2002 - 17. orr.

Subjektua-aditza harreman gramatikala (hots, perpausaren IS-AS analisia) egilea-ekintza "egiturazko esanahi" orokorrari dagokio.  Itziar Laka   «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 131. orr.

Hitz hauek ez baziren ere, honelatsuko esanahiez mintzo nintzaizun: noiz arte, Jauna?  Imanol Unzurrunzaga   «Hainbat idazlan» - San Agustin, 2003 - 234. orr.

Halako esanahia edo denotazioa ez dela balio idiosinkroniko bat, hots, sistema barruan osaturikoa eta haren araberakoa den zerbait baizik.  Isabel Arrigain   «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 18. orr.

Irudi bidezko esanahiaren eta hitz bidezko esanahiaren arteko oinarri-oinarrizko desberdintasunak agerian jartzeko.  Josu Zabaleta   «Irudia» - Jacques Aumont, 2004 - 232. orr.

Espero daiteke hizkuntzaren beste iker-alor batzuek, garatu ahala, esanahi-teoriaren atal batzuk bereganatuko dituztela.  Itziar Laka   «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 168. orr.

Semiologiarentzat hizkuntza baita komunikazio eta esanahi-fenomeno ororen eredua.  Josu Zabaleta   «Irudia» - Jacques Aumont, 2004 - 232. orr.

Ezaugarri hauexek dira delako hizkuntzan esanahi-bereizkuntzarako erabil daitezkeenak.     «Fonetika fonologia hitzez hitz», 2004 - 157. orr.

Zatiketa subjektibo eta sinkronikoek elementu materialak bereizi nahi izanez gero, berariaz materiazko elementu horietako bakoitzari dagokion esanahi zatia kontuan harturik egin behar dute zatiketa hori, eta ikuspuntu horretatik, erroa da familia bereko hitz guztiek daramaten esanahi zati abstraktuena eta orokorrena den elementua.  Isabel Arrigain   «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 228. orr.

Gramatikala esatean, sinkronikoa eta esanahi mailakoa esaten ari gara.  Isabel Arrigain   «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 170. orr.

Kontu hori -alegia, esanahi aldaketa horren zergatiko hori- ez da funtsezkoa.  Isabel Arrigain   «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 45. orr.

Zer da colere latinez? Esanahi-pila bat dugu: [...].  Askoren artean   «Filosofiako gida», 2004 - 296. orr.

Batzuek hor ikusten dute gure izenaren jatorria bera ere, euzkoa, "eguzkiarena" alegia, horrenbeste maite ditugun hizkuntza esanahi eta etimologiak oinarri ahulekin urrunera eramanez.  Pello Salaburu   «XX. mendearen argi-itzalak», 2001 - 33. orr.

Izan ere, termino horietako bakoitza alda daiteke, bere esanahizko funtzioarekin zer ikusirik ez duten legeen arabera.  Isabel Arrigain   «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 153. orr.

Noraino dagokio cachot -en -ot atzizkia esanahizko elementu bati?  Isabel Arrigain   «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 167. orr.

badu esanahi (3); baina esanahi (4); baino esanahi (5); bere esanahi (16); beren esanahi (6); beste esanahi (31); beste esanahi bat (21); beste esanahi batzuk (3); bi esanahi (14); bi esanahi ditu (3); biek esanahi (3); bigarren esanahi (4); da esanahi (5); du esanahi (8); duen esanahi (3); dute esanahi (5); duten esanahi (5); edo esanahi (5); ere esanahi (8); esanahi aldaketa (3); esanahi asko (4); esanahi bakarra (7); esanahi bat (49); esanahi bat eman (4); esanahi bat ematen (3); esanahi bat ere (3); esanahi bat hartu (4); esanahi baten (3); esanahi batzuk (5); esanahi benetakoa (3); esanahi bera (17); esanahi berbera (4); esanahi berezi (3); esanahi berezia (17); esanahi berezia zuen (3); esanahi berezirik (5); esanahi berria (4); esanahi berriak (5); esanahi bikoitza (7); esanahi desberdina (6); esanahi ditu (3); esanahi du (8); esanahi edo (4); esanahi erabat (4); esanahi eta (21); esanahi eta erabilera (3); esanahi ezberdin (3); esanahi ezberdina (4); esanahi ezberdinak (5); esanahi ezkutu (3); esanahi ezkutua (7); esanahi finko (3); esanahi gordea (3); esanahi guztia (6); esanahi guztiak (3); esanahi handia (6); esanahi handia du (3); esanahi handiko (3); esanahi hertsian (6); esanahi hitza (4); esanahi honetan (7); esanahi hori (7); esanahi izan (5); esanahi jakinik (3); esanahi literala (3); esanahi logiko (3); esanahi oro (3); esanahi osoa (3); esanahi politiko (5); esanahi politiko eta (4); esanahi politikoa (8); esanahi politikoa eta (3); esanahi positiboan (3); esanahi propioa (3); esanahi sakona (5); esanahi sinboliko (3); esanahi zehatz (4); esanahi zehatza (8); esanahi zehatzik (5); esanahi zuen (8); eta esanahi (34); ez du esanahi (5); ez esanahi (5); guztien esanahi (3); haren esanahi (6); hiru esanahi (3); hitza esanahi (3); hitzak esanahi (5); hitzaren esanahi (9); hitzek esanahi (5); hitzen esanahi (3); honen esanahi (3); horrek esanahi (4); horren esanahi (7); niretzat esanahi (4); oso esanahi (4); zein esanahi (7); zer esanahi (22); zer esanahi du (4); zer esanahi izan (3); zer esanahi zuen (5)

ametsaren esanahia (11); ametsen esanahia (4); baita esanahia (3); bakoitzak bere esanahia (4); bakoitzaren esanahia (3); baten esanahia (17); benetako esanahia (12); bere esanahia (21); beren esanahia (6); beronen esanahia (3); bestelako esanahia (5); da esanahia (4); den esanahia (3); du esanahia (7); duen esanahia (15); duten esanahia (5); egiazko esanahia (6); egiturazko esanahia (6); esanahia aldatu (3); esanahia argitu (6); esanahia argitzeko (5); esanahia argitzen (3); esanahia azaldu (4); esanahia azalduko (5); esanahia azaltzeko (6); esanahia azaltzen (3); esanahia bera (4); esanahia bereizteko (5); esanahia bereizteko funtzioa (3); esanahia bilatu (3); esanahia da (3); esanahia du (3); esanahia duela (3); esanahia duen (3); esanahia dute (4); esanahia duten (5); esanahia edo (6); esanahia ematea (4); esanahia emateko (3); esanahia ematen (5); esanahia ere (9); esanahia eta (22); esanahia ez (13); esanahia ez da (4); esanahia ezagutu (3); esanahia ezagutzen (3); esanahia galtzen (3); esanahia hartu (4); esanahia izan (4); esanahia ulertu (6); esanahia ulertzen (8); esanahia zeharo (3); eta beronen esanahia (3); eta esanahia (22); gauzen esanahia (3); guztiaren esanahia (4); guztien esanahia (6); haien esanahia (6); haren esanahia (23); hauen esanahia (7); hitz baten esanahia (5); hitz horien esanahia (5); hitz horren esanahia (5); hitzaren esanahia (33); hitzaren esanahia ezagutzen (3); hitzen esanahia (23); honen esanahia (3); horien esanahia (6); horren esanahia (22); horren guztiaren esanahia (3); legearen esanahia (3); perpaus baten esanahia (3); ren esanahia (3); zuen esanahia (3)

bere esanahiaz (3); bere esanahirik (4); bere esanahirik zabalenean (3); beste esanahirik (4); bi esanahiak (6); du esanahirik (5); duen esanahiaren (4); dute esanahirik (3); duten esanahiagatik (4); esanahiak ere (4); esanahiaren aldetik (14); esanahiaren bila (3); esanahiaren eta (6); esanahiari buruz (3); esanahiari buruzko (10); esanahiaz galdetu (6); esanahiaz jabetu (4); esanahiaz jabetzeko (6); esanahiren bat (10); esanahirik ez (8); esanahirik gabe (3); esanahirik gabea (3); esanahirik gabeko (10); esanahirik gabekoak (3); esanahirik izango (4); esanahirik zabalenean (7); esanahiz betea (3); eta esanahiak (5); eta esanahiaren (12); eta esanahiaren aldetik (3); eta esanahiaz (5); eta esanahirik (5); eta esanahiz (3); ez du esanahirik (5); ez dute esanahirik (3); ezein esanahirik (4); haien esanahiaren (3); haren esanahiaz (8); haren esanahiaz galdetu (3); hitzaren esanahiaren (4); hitzaren esanahirik (5); hitzen esanahiak (7); hitzen esanahiaz (5); horren esanahiaz (3); inolako esanahirik (7); jatorrizko esanahian (3); nahiz esanahiak (3)