Euskal Literaturaren Hiztegia (ELH)

Mailu isila Alberdanian eman zen argitara lehenengoz 2002an. 2004an, berriz, Mailu isila / Martillo silencioso edizio elebiduna kaleratu zuen Madrileko Atenea argitaletxeak. Olerki-bilduma honek 2003ko Kritika Saria eskuratu zuen.

Igerabidek berak elkarrizketa batean adierazitakoaren arabera, “barne gogoeten fruitua da” (2002) olerki bilduma hau, hain zuzen, egoera historiko jakin bat, irakurketak eta egoera pertsonala loturik gauzatua.

Hiru ataletan banaturik dago olerki-liburu hau, baina bi ardatz daude liburuan Igerabideren beraren iritziz: “ingurune historiko-politikoak eragindako gogoeta edo min poetikoa eta […] bizikizun pertsonalak, eta eguneroko txikikeriek sortutako gogoetak” (2002). Hiru atal horiek direla bide, banaketa “ia-ia dialektikoa” da Rojoren hitzetan (2003).

Honako hauek dira hiru atalak: lehenik, “Behera-behar hau”, Arestiren oihartzuna dakarkiguna; bigarrenik, “Berriro igo nauzu”, Lizardi gogorarazten diguna; eta azkenik, “Mailu isil bat behar dut”, hain zuzen ere, bildumari izena ematen diona, eta berriro ere, Arestiren mailua gogora dakarrena –Igerabidek antisinbolotzat definitu du mailuaren irudia gaztelaniazko itzulpenean, erdal irakurleari azalpenak ematerakoan (2004: 67). Arestiz eta Lizardiz gain, ugariak dira liburu honetan beste euskal poeta batzuen oihartzunak ere, hala nola, Mirande, Gandiaga, Atxaga eta besterenak. Euskal olerkarien oihartzunez gain, Zymbörska, Träkl eta besteren eragina aitortu du Igerabidek berak (2002), eta horiez gain, literatura unibertsalaren beste oihartzun batzuk ere nabarmendu ditu Aldekoak (2004: 6), hala nola: sinbolista frantsesak, Neruda…

Bilduma honetan ikur ugari aurki daiteke, baina ikurrak eguneroko gauzak dira, mailua bera den moduan. Nolanahi ere, Igerabidek mundua desegiteko nahi du mailu isil hori, baina hori ezinezkoa denez, “sufrimendua eta samina ez dira amaitzen, […] eta poetak, mundua aldatzeko aukerarik ez duenez, sufrimendua eta saminari begi zorrotzez begiratzea du lanbide” (Juaristi, 2002). Begirada dela-eta, bi filosofia aipatu ditu Kortazarrek: “batetik, hausnarketa budista […], gauzetara hurbiltzeko begirada sotila […] Eta bestetik, Zen filosofia nagusiaren bideak […] aurkarien arteko elkartasunaz –eta anaitasunaz– sinesten duena” (2003). Zen filosofiarekin lotu zuen Kortazarrek Hosto gorri, hosto berde bildumaren sarreran haikuen gisako poema laburrak egin izana (2002: 10). Mailu isila bilduman ere badira haikuen itxura duten hainbat olerki labur, hala nola, “Zoro zenbat zoro”, “Sukar orok sufre”, “Zilbor polit hori”…

Ikurrak direla-eta, euria da liburuan etengabe ageri den osagaietako bat. Euriak heriotza sinbolizatzen du askotan, baina ez beti. Kortazarren hitzetan heriotza sinbolizatzen du bildumaren lehen atalean, baina bigarrenean bizitzaren ikurra da (2003). Otxotekok ere heriotzarekin lotu du askotan euria, baina beste esangura batzuk ere aurkitu dizkio: “bizitzaren joan-etorria, etsipena, esperantza, galera, ahanztura, e.a.” (2003).

Heriotza da Ezkiagak (2003: 229) ere nabarmendu duen lehen alderdia olerki-bilduma hau aztertzerakoan, eta euriaz gain, beste hainbat osagai ere heriotzarekin lotu ditu, hala nola, suntsidura, izua, etab. Heriotzaz gain, honako beste hauek nabarmendu ditu: guztiaren kontzeptu dialektikoa; errealitatearen inbertsioa; bizitzaren definiziorako zenbait urrats; hutsunea, hutsa eta ezereza; indarkeria, kontakizun handien porrota; esperantza; gaua eta iluntasuna; oroitzapenen munduak; eta amodioa eta erosa.

BIBLIOGRAFIA

ALDEKOA, Iñaki (2004): “Prólogo”. In Juan Kruz IGERABIDE: Mailu isila / Martillo silencioso. Centro de Lingüística Aplicada Atenea. Madril.

EZKIAGA, Patxi (2003): “Behera beharretik gora beharreko bidaia”. Egan. 2003-3/4. 227-240.

IGERABIDE, Juan Kruz (2004): Mailu isila / Martillo silencioso. Centro de Lingüística Aplicada Atenea. Madril.

JUARISTI, Felipe (2002): “Begi saminak”. El Diario Vasco. 2002-12-15.

KORTAZAR, Jon (2002): “Introducción”. In Juan Kruz IGERABIDE: Hosto gorri, hosto berde / Hoja roja, hoja verde. Centro de Lingüística Aplicada Atenea. Madril.

KORTAZAR, Jon (2003): “Euriaren indarra”. Bilbao. 2003-03.

OTXOTEKO, Pello (2003): “Mailu isila”. Egan. 2003-1/2.

ROJO, Javier (2003): “Subjektu poetikoa”. El Correo. 2003-04-09.

X.X. (2003): “Juan Kruz Igerabiderekin solasean”. Beterriko Liburua 2002. 16. zenbakia.