Bilaketa aurreratua

Ogi apurrak

Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)


Parmako kartusia, Stendhal / Jon Muñoz (Elkar/Alberdania, 2007 )
aurrekoa | 206 / 55 orrialdea | hurrengoa
eu
VII. KAPITULUA
es
VII
fr
CHAPITRE VII
en
CHAPTER SEVEN
eu
Gorteko zertzelada txikiz eta kontatu berri duguna bezain hutsalez bete behar litzateke ondoren etorri ziren lau urteen historia.
es
Con pequeños detalles tan insignificantes como el que acabo de contar habría que llenar la historia de los cuatro años siguientes.
fr
C'est de petits détails de cour aussi insignifiants que celui que nous venons de raconter qu'il faudrait remplir l'histoire des quatre années qui suivirent.
en
It is with trifling details of court life as insignificant as those related in the last chapter that we should have to fill up the history of the next four years.
eu
Udaberriro, markesa andrea eta bere bi alabak bi hilabete igarotzera etortzen ziren Sanseverina jauregira edo Saccako etxaldera, Po ibaiaren ertzera, alegia;
es
Todas las primaveras, la marquesa iba con sus hijas a pasar dos meses al palacio Sanseverina o a la finca de Sacca, a orillas del Po.
fr
Chaque printemps, la marquise venait avec ses filles passer deux mois au palais Sanseverina ou à la terre de Sacca, aux bords du Pô;
en
Every spring the Marchesa came with her daughters to spend a couple of months at the palazzo Sanseverina or on the property of Sacca, by the bank of the Po;
eu
ondo une eztiak izaten zituzten, eta Fabricez hitz egiten zuten. Mutilari, ordea, ez zion bisita bakarra egiten utzi nahi izan kondeak.
es
Allí vivían momentos muy agradables y hablaban de Fabricio; pero el conde no quería permitirle nunca ni una sola visita a Parma.
fr
il y avait des moments bien doux, et l'on parlait de Fabrice; mais le comte ne voulut jamais lui permettre une seule visite à Parme.
en
there they spent some very pleasant hours and used to talk of Fabrizio, but the Conte would never allow him to pay a single visit to Parma.
eu
Burugabekeria batzuk konpondu behar izan zituzten dukesak eta ministroak, baina, oro har, Fabricek zintzo samar jarraitzen zion agindua zitzaion jokabideari:
es
La duquesa y el ministro tuvieron que reparar algunas ligerezas, pero, en general, Fabricio seguía con bastante cordura la línea de conducta que le habían señalado:
fr
La duchesse et le ministre eurent bien à réparer quelques étourderies, mais en général Fabrice suivait assez sagement la ligne de conduite qu'on lui avait indiquée:
en
The Duchessa and the Minister had indeed to make amends for certain acts of folly, but on the whole Fabrizio followed soberly enough the line of conduct that had been laid down for him:
eu
teologia ikasten ari den jaun handia; aurrera egiteko, bertuteari jaramonik inolaz ere egin behar ez diona.
es
un gran señor que estudia teología y que no tiene que apoyarse precisamente en su virtud para avanzar en su carrera.
fr
un grand seigneur qui étudie la théologie et qui ne compte point absolument sur sa vertu pour faire son avancement.
en
that of a great nobleman who is studying theology and does not rely entirely on his virtues to bring him advancement.
eu
Napolin, antzinatearen ikerketara ikaragarri zaletu, eta indusketei ekin zien Fabricek;
es
En Nápoles le nació una viva afición al estudio de la antigüedad y hacía excavaciones;
fr
A Naples, il s'était pris d'un goût très vif pour l'étude de l'antiquité, il faisait des fouilles;
en
At Naples, he had acquired a keen interest in the study of antiquity, he made excavations;
eu
grina berri hark ia erabat ordezkatu zuen zaldienganakoa.
es
esta pasión había casi reemplazado a la de los caballos.
fr
cette passion avait presque remplacé celle des chevaux.
en
this new passion had almost taken the place of his passion for horses.
eu
Ingeles zaldiak saldu zituen Fabricek, Misenan indusketak egiten jarraitzeko, han Tiberioren busto bat-artean gazte-aurkitu baitzuen, antzinateko aztarnarik ederrenetakotzat ospetsu egin zena.
es
Vendió los corceles ingleses para continuar sus excavaciones en Miseno, donde había encontrado un busto de Tiberio, joven aún, que fue a ocupar un lugar entre los más hermosos restos de la antigüedad.
fr
Il avait vendu ses chevaux anglais pour continuer des fouilles à Misène, où il avait trouvé un buste de Tibère, jeune encore, qui avait pris rang parmi les plus beaux restes de l'antiquité.
en
He had sold his English thoroughbreds in order to continue his excavations at Miseno, where he had turned up a bust of Tiberius as a young man which had been classed among the finest relics of antiquity.
eu
Busto hura aurkitzea izan zuen Fabricek Napoliko garaiko atseginik ia handiena.
es
El hallazgo de aquel busto fue casi el placer más vivo que encontró en Nápoles.
fr
La découverte de ce buste fut presque le plaisir le plus vif qu'il eût rencontré à Naples.
en
The discovery of this bust was almost the keenest pleasure that had come to him at Naples.
eu
Harroegia zen bai beste mutil gazteak imitatzeko eta bai, adibidez, maiteminduarena egiten behar bezain serio aritu nahi izateko.
es
Tenía un alma demasiado superior para imitar a los demás jóvenes y, por ejemplo, para representar con cierta seriedad el papel de enamorado.
fr
Il avait l'âme trop haute pour chercher à imiter les autres jeunes gens, et, par exemple, pour vouloir jouer avec un certain sérieux le rôle d'amoureux.
en
He had too lofty a nature to seek to copy the other young men he saw, to wish for example to play with any degree of seriousness the part of lover.
eu
Ez zegoen, jakina, maitale faltan, baina emakume haiek ez zuten inolako garrantzirik berarentzat;
es
Seguramente no le faltaban amantes, pero no eran gran cosa para él, y, a pesar de su edad, podía decirse que Fabricio no conocía el amor.
fr
Sans doute il ne manquait point de maîtresses, mais elles n'étaient pour lui d'aucune conséquence, et, malgré son âge, on pouvait dire de lui qu'il ne connaissait point l'amour;
en
Of course he never lacked mistresses, but these were of no consequence to him, and, in spite of his years, one might say of him that he still knew nothing of love:
eu
horrenbestez, adina gorabehera, aise esan zitekeen Fabriceri buruz ez zekiela maitasuna zer zen, eta horrexegatik zuten emakumeek hura are maiteago.
es
Nada le impedía obrar con la más elegante calma, pues para él una mujer joven y bonita era siempre igual a otra mujer joven y bonita, con la sola diferencia de que la última le parecía siempre la más incitante.
fr
il n'en était que plus aimé. Rien ne l'empêchait d'agir avec le plus beau sang-froid, car pour lui une femme jeune et jolie était toujours l'égale d'une autre femme jeune et jolie;
en
he was all the more loved on that account. Nothing prevented him from behaving with the most perfect coolness, for to him a young and pretty woman was always equivalent to any other young and pretty woman;
eu
Odol hotz-hotzean jokatzeko inolako eragozpenik ez zuen, zeren eta berarentzat neska gazte polit bat beste neska gazte polit baten parekoa baitzen beti;
es
Una de las damas más admiradas en Nápoles hizo locuras en su honor durante el último año de su estancia en esta ciudad;
fr
seulement la dernière connue lui semblait la plus piquante.
en
only the latest comer seemed to him the most exciting.
eu
ezagutu berria, ordea, kilikagarriagoa iruditzen zitzaion.
es
esto le divirtió al principio, pero acabó por aburrirle hasta tal extremo que una de las satisfacciones de su partida fue el verse libre de las atenciones de la encantadora duquesa de A***.
fr
Une des dames les plus admirées à Naples avait fait des folies en son honneur pendant la dernière année de son séjour, ce qui d'abord l'avait amusé, et avait fini par l'excéder d'ennui, tellement qu'un des bonheurs de son départ fut d'être délivré des attentions de la charmante duchesse d'A...
en
One of the most generally admired ladies in Naples had done all sorts of foolish things in his honour during the last year of his stay there, which at first had amused him, and had ended by boring him to tears, so much so that one of the joys of his departure was the prospect of being delivered from the attentions of the charming Duchessa d'A-.
eu
Hala, Fabricek han igarotako azken urtean, Napoliko damarik ederrenetsietatik batek erokeriak egin zituen berarengatik, eta, mutilari hasieran dibertigarria iruditu bazitzaion ere, asper-asper eginda bukatu zuen azkenean, hainbesteraino non A***ko dukesa xarmantaren arreta eta konplimenduetatik libratzea izan zuen Fabricek pozetako bat Napolitik joatean. 1821ean, bada, Fabricek azterketa guztiak hainbestean gainditu zituela, haren ikasketaburu edo maisuak gurutze bat eta opari bat jaso zituen, eta gure heroia, berriz, Parma ikustera abiatu zen azkenean, maiz baitzebilkion buruan hiri hura.
es
En 1821, salió pasablemente de todos los exámenes; su director de estudios recibió una cruz y un regalo, y Fabricio suspiró por visitar por fin aquella ciudad de Parma en la que tanto había pensado.
fr
Ce fut en 1821, qu'ayant subi passablement tous ses examens, son directeur d'études ou gouverneur eut une croix et un cadeau, et lui partit pour voir enfin cette ville de Parme, à laquelle il songeait souvent.
en
It was in 1821 that, having satisfactorily passed all his examinations, his director of studies, or governor, received a Cross and a gratuity, and he himself started out to see at length that city of Parma of which he had often dreamed.
eu
Monsignore zenez, lau zaldi zegozkion zalgurdian;
es
Era ya monsignore y tenía cuatro caballos en su carruaje;
fr
Il était monsignore, et il avait quatre chevaux à sa voiture;
en
He was Monsignore, and he had four horses drawing his carriage;
eu
Parma aurreko postan, ordea, bi baino ez zituen hartu; hirira iritsi, eta San Joan eliza aurrean geldiarazi zuen zalgurdia.
es
en la última posta antes de Parma tomó sólo dos y, ya en la ciudad, mandó parar ante la iglesia de San Juan.
fr
à la poste avant Parme, il n'en prit que deux, et dans la ville fit arrêter devant l'église de Saint-Jean.
en
at the stage before Parma he took only two, and on entering the town made them stop outside the church of San Giovanni.
eu
Han zeukan hilobi aberatsa Ascagne del Dongo artzapezpiku eta Fabriceren arbasoak, Latindar genealogiaren egileak, alegia.
es
Allí se hallaba la suntuosa tumba del arzobispo Ascanio del Dongo, su bisabuelo, autor de la Genealogía latina.
fr
Là se trouvait le riche tombeau de l'archevêque Ascagne del Dongo, son arrière-grand-oncle, l'auteur de la généalogie latine.
en
There was to be found the costly tomb of Archbishop Ascanio del Dongo, his great-granduncle, the author of the Latin genealogy.
eu
Hilobiaren ondoan otoitz egin ondoren, oinez joan zen Fabrice dukesaren jauregira.
es
Oró al pie de la tumba y luego se fue a pie al palacio de la duquesa, que no le esperaba hasta unos días más tarde.
fr
Il pria auprès du tombeau, puis arriva à pied au palais de la duchesse qui ne l'attendait que quelques jours plus tard.
en
He prayed beside the tomb, then went on foot to the palazzo of the Duchessa, who did not expect him until several days later.
eu
Izebak, ordea, ez zuen handik egun batzuk barru arte espero iloba.
es
Había mucha gente en su salón;
fr
Elle avait grand monde dans son salon, bientôt on la laissa seule.
en
There was a large crowd in her drawing-room;
eu
Harrera-gela jendez beteta zegoen arren, berehala utzi zituzten biak bakarrik.
es
no tardaron en dejarla sola.
fr
es-tu contente de moi?
en
presently they were left alone.
eu
-Zer diozu, bada? Pozik al zaude nitaz? -galdetu zion Fabricek izebari, bere besoetara eroriz-;
es
-¡En fin!, ¿estás contenta de mí? -le dijo echándose en sus brazos-.
fr
lui dit-il en se jetant dans ses bras:
en
"Well, are you satisfied with me?" he asked her as he flung himself into her arms;
eu
zuri esker, Napolin lau urte zoriontsu samar igaro ditut, Novaren asper-asper eginda bizi ordez, poliziak baimendutako maitalearen ondoan.
es
Gracias a ti, he pasado cuatro años bastante dichosos en Nápoles, en lugar de aburrirme en Novara con mi amante autorizada por la policía.
fr
grâce à toi, j'ai passé quatre années assez heureuses à Naples, au lieu de m'ennuyer à Novare avec ma maîtresse autorisée par la police.
en
"thanks to you, I have spent four quite happy years at Naples, instead of eating my head off at Novara with my mistress authorised by the police."
eu
Harrituta, bere onera ezin etorri zegoen dukesa, kalean ikusita ez baitzuen mutila ezagutuko;
es
La duquesa no volvía de su asombro:
fr
La duchesse ne revenait pas de son étonnement, elle ne l'eût pas reconnu à le voir passer dans la rue;
en
The Duchessa could not get over her astonishment;
eu
zen bezalakoxe sumatzen zuen izebak iloba, Italiako gizonik ederrenetako baten gisara, alegia;
es
de haberle encontrado en la calle, no le hubiera reconocido, le pareció lo que era en realidad, uno de los hombres más guapos de Italia;
fr
elle le trouvait ce qu'il était en effet, l'un des plus jolis hommes de l'Italie;
en
she would not have known him had she seen him go by in the street; she discovered him to be, what as a matter of fact he was, one of the best-looking men in Italy;
eu
aurpegiera zuen, batik bat, Fabricek xarmanta.
es
tenía sobre todo una fisonomía encantadora.
fr
il avait surtout une physionomie charmante.
en
his physiognomy in particular was charming.
eu
Napolira txoriburu ausartaren itxuran bidalia zuen berak mutila;
es
Cuando le enviara a Nápoles no aparentaba más que un intrépido domador de caballos;
fr
Elle l'avait envoyé à Naples avec la tournure d'un hardi casse-cou;
en
She had sent him to Naples a devil-may-care young rough-rider;
eu
Fabricek garai hartan beti aldean eramaten zuen zaharoak bere izateari atxikia zirudien;
es
la fusta que llevaba siempre a la sazón parecía inherente a su personalidad;
fr
la cravache qu'il portait toujours alors semblait faire partie inhérente de son être:
en
the horsewhip he invariably carried at that time had seemed an inherent part of his person:
eu
orain, berriz, itxura arras prestu eta neurritsua zuen mutilak arrotzen aurrean, eta, berarekin bakarrean egonik, hantxe sumatzen zion dukesak Fabriceri lehen gaztaroko kar guztia.
es
ahora tenía el porte más noble y mesurado ante los extraños, y en la intimidad, la duquesa encontraba en él el mismo fuego de su primera juventud.
fr
maintenant il avait l'air le plus noble et le plus mesuré devant les étrangers, et dans le particulier, elle lui trouvait tout le feu de sa première jeunesse.
en
now he had the noblest and most measured bearing before strangers, while in private conversation she found that he had retained all the ardour of his boyhood.
eu
Leuntzeak batere kalterik egin ez zion diamantea zen Fabrice.
es
Era un diamante que no había perdido nada al ser pulimentado.
fr
C'était un diamant qui n'avait rien perdu à être poli.
en
This was a diamond that had lost nothing by being polished.
eu
Hortxe ordubete Fabrice iritsia zela, bat-batean agertu zen Mosca kondea; goizegi, nonbait.
es
No había transcurrido una hora de la llegada de Fabricio, cuando sobrevino el conde Mosca, un poco demasiado pronto.
fr
Il n'y avait pas une heure que Fabrice était arrivé, lorsque le comte Mosca survint;
en
Fabrizio had not been in the room an hour when Conte Mosca appeared; he arrived a little too soon.
eu
Bere irakasleari emandako Parmako gurutzeaz hain egoki mintzatu zitzaion kondeari mutila, eta hura bezain garbi aipatzera ausartu ez zen beste mesede batzuengatik hain erabateko neurritasunez adierazi zion bere esker on guztizkoa, non lehendabiziko begiratuan begi onez iritzi baitzion ministroak mutilari.
es
El mozo le habló en tan buenos términos de la cruz de Parma otorgada a su profesor y de su vivo reconocimiento por otros beneficios de que no se atrevía a hablar con igual claridad, todo con tan perfecta mesura, que, a la primera ojeada, el ministro le juzgó favorablemente.
fr
il arriva un peu trop tôt. Le jeune homme lui parla en si bons termes de la croix de Parme accordée à son gouverneur, et il exprima sa vive reconnaissance pour d'autres bienfaits dont il n'osait parler d'une façon aussi claire, avec une mesure si parfaite, que du premier coup d'?il le ministre le jugea favorablement.
en
The young man spoke to him with so apt a choice of terms of the Cross of Parma that had been conferred on his governor, and expressed his lively gratitude for certain other benefits of which he did not venture to speak in so open a fashion, with so perfect a restraint, that at the first glance the Minister formed an excellent impression of him.
eu
-Zure iloba hau-esan zion ahapeka kondeak dukesari-, dignitaterik gorenera altxatzen duzula ere aurrerantzean, distira betean agertuko zaizu, hartarako egina baita.
es
-Este sobrino-dijo en voz baja a la duquesa-está hecho para dar lustre a todas las dignidades a que usted quiera elevarle.
fr
-Ce neveu, dit-il tout bas à la duchesse, est fait pour orner toutes les dignités auxquelles vous voudrez l'élever par la suite.
en
"This nephew," he murmured to the Duchessa, "is made to adorn all the exalted posts to which you will raise him in due course."
eu
Ordu arte, primeran zihoan dena;
es
 
fr
 
en
 
eu
ministroa oso pozik zegoen Fabricerekin, eta anartean ez zen egon adi haren egite eta keinuei baizik, baina, halako batean, dukesari begiratu, eta oso berezia iruditu zitzaion beraren begirada.
es
Hasta el momento, todo iba de maravilla, pero cuando el ministro, muy satisfecho de Fabricio y hasta entonces atento únicamente a sus hechos y gestos, miró a la duquesa, le vio unos ojos singulares.
fr
Tout allait à merveille jusque-là, mais quand le ministre, fort content de Fabrice, et jusque-là attentif uniquement à ses faits et gestes, regarda la duchesse, il lui trouva des yeux singuliers.
en
So far, all had gone wonderfully well, but when the Minister, thoroughly satisfied with Fabrizio, and paying attention so far only to his actions and gestures, turned to the Duchessa, he noticed a curious look in her eyes.
eu
"Mutil gazte hau zirrara bitxia sortzen ari da hemen", egin zuen kondeak bere artean.
es
"Este joven causa aquí una impresión extraña", se dijo.
fr
"Ce jeune homme fait ici une étrange impression", se dit-il.
en
"This young man is making a strange impression here," he said to himself.
eu
Samina izan zen gogoeta hura;
es
Fue una amarga reflexión.
fr
Cette réflexion fut amère;
en
This reflexion was bitter;
eu
kondeak berrogeita hamar urte beteak zituen;
es
 
fr
 
en
 
eu
hitz ankerrak dira horiek, eta haien oihartzun osoa ez dezake, beharbada, itsutuki maitemindutako gizonak baizik sumatu.
es
El conde había cumplido la cincuentena, palabra cruel y cuya plena resonancia acaso sólo pueda sentirla un hombre perdidamente enamorado.
fr
le comte avait atteint la cinquantaine, c'est un mot bien cruel et dont peut-être un homme éperdument amoureux peut seul sentir tout le retentissement.
en
the Conte had reached the fifties, a cruel word of which perhaps only a man desperately in love can feel the full force.
eu
Gizon txit zintzoa zen kondea, txit maitagarria, ministro gisa zorrotza izan arren.
es
Era muy bueno, digno de ser amado, fuera de sus severidades como ministro.
fr
Il était fort bon, fort digne d'être aimé, à ses sévérités près comme ministre.
en
He was a thoroughly good man, thoroughly deserving to be loved, apart from his severities as a Minister.
eu
Baina, berrogeita hamar urte hitz krudelek bizitza osoa belzten zioten kondeari, eta gauza izan zitezkeen, beren indar hutsez, gizon hura krudel bihurtzeko.
es
Pero aquella dura palabra, la cincuentena, ponía un tinte negro sobre toda su vida y habría sido capaz de hacerle cruel por su propia cuenta.
fr
Mais, à ses yeux, ce mot cruel la cinquantaine jetait du noir sur toute sa vie et eût été capable de le faire cruel pour son propre compte.
en
But in his eyes that cruel word fifties threw a dark cloud over his whole life and might well have made him cruel on his own account.
eu
Dukesari duela bost urte Parmara etortzeko erabakia harrarazi zionez geroztik, hura maiz ibili zitzaion jelosia piztu nahian, hasierako garaietan batik bat, baina ez zion kexatzeko benetako ziorik sekula eman.
es
En los cinco años transcurridos desde que decidió a la duquesa a trasladarse a Parma, la duquesa le había suscitado celos a menudo, sobre todo en los primeros tiempos, pero nunca le dio motivo real de queja.
fr
Depuis cinq années qu'il avait décidé la duchesse à venir à Parme, elle avait souvent excité sa jalousie surtout dans les premiers temps, mais jamais elle ne lui avait donné de sujet de plainte réel.
en
In the five years since he had persuaded the Duchessa to settle at Parma, she had often aroused his jealousy, especially at first, but never had she given him any real grounds for complaint.
eu
Kondeak orobat uste zuen-eta arrazoi zuen-bere bihotza areago bereganatzeko asmoz ibilia zela dukesa gorteko mutil gazte eder batzuek begia bete ziotelako itxurak egiten.
es
Hasta creía, y tenía razón, que sólo con el designio de asegurarse mejor su corazón había recurrido la duquesa a ciertas apariencias de especial amistad por algunos apuestos galanteadores de la corte.
fr
Il croyait même, et il avait raison, que c'était dans le dessein de mieux s'assurer de son c?ur que la duchesse avait eu recours à ces apparences de distinction en faveur de quelques jeunes beaux de la cour.
en
He believed indeed, and rightly, that it was with the object of making herself more certain of his heart that the Duchessa had had recourse to those apparent bestowals of her favour upon various young beaux of the court.
eu
Mosca kondea ziur zegoen, adibidez, printzearen maite-erakutsiei uko egin ziela kondesak, eta, une hartan, esaldi jakingarri bat esana ere omen zuen hain zuzen printzeak:
es
Estaba seguro, por ejemplo, de que había rechazado los homenajes del príncipe; éste había llegado en cierta ocasión a decir una frase instructiva.
fr
Il était sûr, par exemple, qu'elle avait refusé les hommages du prince, qui même, à cette occasion, avait dit un mot instructif.
en
He was sure, for instance, that she had rejected the offers of the Prince, who, indeed, on that occasion, had made a significant utterance.
eu
-Berorren gorentasunaren maite-erakutsiak onartuko banitu, ordea-esan omen zion dukesak, barrez, printzeari-, zer-nolako itxuran agertuko nintzateke kondearen aurrean?
es
-Pero si yo aceptase los homenajes de Vuestra Alteza-le dijo la duquesa riendo-, ¿con qué cara osaría volver a presentarme ante el conde?
fr
-Mais si j'acceptais les hommages de Votre Altesse, lui disait la duchesse en riant, de quel front oser reparaître devant le comte?
en
"But if I were to accept Your Highness's offer," the Duchessa had said to him with a smile, "how should I ever dare to look the Conte in the face afterwards?"
eu
-Zu bezainbat asaldatuko nintzateke ni ere.
es
-A mí me sería casi tan violento como a usted.
fr
-Je serais presque aussi décontenancé que vous.
en
"I should be almost as much out of countenance as you.
eu
Konde maitea! Adiskide mina!
es
¡Mi querido amigo el conde!
fr
Le cher comte! mon ami!
en
The dear Conte! My friend!
eu
Eragozpen horrek, ordea, konponbide erraza du eta behin baino gehiagotan egin dut horretan gogoeta:
es
Pero es un inconveniente muy fácil de arreglar, y ya he pensado en ello:
fr
Mais c'est un embarras bien facile à tourner et auquel j'ai songé:
en
But there is a very easy way out of that difficulty, and I have thought of it:
aurrekoa | 206 / 55 orrialdea | hurrengoa

Nodoa: liferay1.lgp.ehu.eus