Egungo Euskararen Hiztegia (EEH)

"Nik pentsatzen dut" esakuneak, "ni pentsatzen existitzen naizela" dioen heinean, ezin du funtzio logiko soila izan.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 159. orr.

Eguberriz sua mokorrekin, Pazkoz xixtapurrekin, dio esakune batek.  Pello Zabala   «Naturaren mintzoa», 2000 - 494. orr.

Izenburuak berak ere asko dio, tarte ederra baitago «Shalimar pailazoa» eta «Shalimar, pailazoa» esakuneen artean.  Berria - Kultura   2006-01-31

Nobelaren protagonistaren esakunea: «Horrelakoak gertatzen direnean, orduan jada ez dago zer eginik».  Berria - Kultura   2004-06-24

Neure buruaren (arima naizen aldetik) bakuntasuna ez da benetan "nik pentsatzen dut" esakunetik inferitzen.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 163. orr.

Irakurri diot J. Manuel Etxebarriari Gorbeiapeko etnotestu batean Lehenago moro! esakunea, "hori egin baino nahiago dut hilda egon" adieran.  Iñigo Aranbarri   «Hitzak eta giltzak», 2001 - 69. orr.

Bi kale nagusietako etxe batzuek armarria ageri dute; beste batzuek, latinez idatzitako esakuneak, eta gehien-gehienek, zenbaki bat, egin ziren data eta eraikiarazi zituzten senar-emazteen izena.  Koro Navarro   «Zalakain abenturazalea» - Pio Baroja, 2006 - 24. orr.

Lau esakune hauek ("in mundo non datur hiatus", "non datur saltus", "non datur casus", "non datur fatum") eta orobat jatorri transzendentaleko oinarri-esakune oro erraz aurkez ditzakegu beren ordenaren arabera kategorien ordenari jarraiki.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 120. orr.

Hemen eta gainerako galdekizun kosmologikoetan arrazoimenaren printzipio erregulatzailearen oinarria esakune hau da: itzulera enpirikoan muga absolutu baten esperientziarik ezin daitekeela aurkitu, eta beraz, ezta baldintza gisa enpirikoki erabat baldintzatugabea den ezein baldintzarik ere.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 196. orr.

Elurrak juntatzen ditu, halere, esakune aberatsenak: Kandelarioz edurra, joan da neguaren beldurra.  Pello Zabala   «Naturaren mintzoa», 2000 - 52. orr.

Metagrametan ere berdin-berdin gertatzen da: askotan, juntagailua tartekatzen da erdian, esakune bereziak sortuz: kinki eta kanka, kirri eta karra, klax eta klux, zirt edo zart.  Iñaki Arranz   «Hitza azti», 2006 - 34. orr.

"Bisitarik onenak dira laburrenak", eta esakune arabiarrak agintzen duen bezala, labur joan zitzaidan ustekabeko bisitari harekin izandako solasaldia.  Josetxo Azkona   «Patata soro bat», 2004 - 103. orr.

Beste herri euskaldun baten dorreko erlojuan, Urruñan, esakune triste hau ageri da idatzia: Vulnerant omnes; ultima, necat. Esakune txikiak esperientzia bat barnebiltzen du, esakune nagusiak beharrezkoa denaren izatearen inferentzia-ondorioa oro harrezko esperientzia batetik abiatuta.  Koro Navarro   «Zalakain abenturazalea» - Pio Baroja, 2006 - 225. orr.

Horrela, noski, ondokoa esakune identikoa da: "ondorio gisa besterik ezin existi daitekeenak kausa bat du".  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 122. orr.

Benetako esakune matematikoak beti apriorizko judizioak direla, eta ez enpirikoak.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 35. orr.

Izan ere, esakune geometrikoak apodiktikoak dira osotara.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 45. orr.

Esakune aritmetikoa, beraz, beti da sintetikoa.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 36. orr.

Esakune asertorikoak errealitatea edo egia logikoa adierazten du.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 62. orr.

Esperientzia ahalgarriaren alorretik at inon ezin da apriorizko oinarri-esakune sintetikorik egon.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 125. orr.

Horrela, adibidez, "aldaketa bakoitzak bere kausa du" esakunea apriorizko esakunea da, baina ez hutsa, zeren aldaketa esperientziatik baino ezin lor daitekeen adigaia baita.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 32. orr.

Izan ere, esakune analitikoetan kontua zera da: ea nik predikatua subjektuaren errepresentazioan pentsatzen dudan.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 99. orr.

Apriorizko esakune sintetikoak ezinezkoak dira harreman honetatik at, zeren ez baitute hirugarren bat, hots, ez baitute objekturik.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 97. orr.

Edozein ezagutza orokor arrazoimen-inferentzia bateko esakune nagusi gisa erabilgarria izan daitekeenez eta adimenak halako esakune orokorrak a priori eskaintzen dituenez gero, orduan hauei ere printzipioak dei dakieke beren erabilera ahalgarriari begira.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 141. orr.

Esakune transzendental bakoitza, ordea, adigai Batetik soilik abiatzen da eta objektuaren ahalgarritasunaren baldintza sintetikoa adierazten du adigai honen arabera.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 266. orr.

Hauek, ordea, esperientzia-esakune soilak izan beharko lukete, halako ezein predikatu (enpirikoak ez direnak) barnebildu ezin dituztenak.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 174. orr.

Forma hauek adimen hutsaren adigaiak eta judizioak dira, hots, adimenaren adigai hutsak edo kategoriak eta adimen hutsaren oinarri-esakuneak izendatzen direnak.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 7. orr.

Modalitatearen oinarri-esakuneak ahalgarritasuna, errealitatea eta beharrezkotasunaren adigaien argipenak besterik ez dira beren erabilera enpirikoan.  Ibon Uribarri   «Arrazoimen hutsaren kritika» - Immanuel Kant, 1999 - 116. orr.

Adimen hutsaren oinarri-esakuneen sistema.  Imanol Unzurrunzaga   «Hainbat idazlan» - San Agustin, 2003 - 309. orr.

adimenaren oinarri esakune (5); apriorizko esakune (14); apriorizko esakune sintetiko (3); apriorizko esakune sintetikoak (5); apriorizko esakune sintetikoen (3); apriorizko oinarri esakune (6); bere esakune (3); beste esakune (4); bi esakune (3); da esakune (8); den esakune (3); diren esakune (3); duen esakune (7); dut esakune (5); edo esakune (3); edozein esakune (5); esakune analitikoa (7); esakune analitikoa da (4); esakune analitikoak (3); esakune bat (7); esakune batek (3); esakune baten (3); esakune enpirikoa (4); esakune erregulatzaile (4); esakune gisa (9); esakune gorena (4); esakune guztiak (6); esakune guztien (4); esakune hau (26); esakune hauek (14); esakune hauen (7); esakune hauetako (4); esakune honek (6); esakune honen (12); esakune honi (3); esakune hori (4); esakune horiek (5); esakune horien (3); esakune matematikoak (3); esakune nagusi (3); esakune nagusia (3); esakune nagusiak (9); esakune nagusian (6); esakune orokor (4); esakune sintetiko (19); esakune sintetiko eta (3); esakune sintetikoa (9); esakune sintetikoak (17); esakune sintetikoen (5); esakune sintetikorik (4); esakune transzendental (6); esakune transzendentala (3); esakune transzendentalak (3); esakune txikiak (3); esakune txikian (4); eta esakune (7); eta oinarri esakune (12); ezein esakune (3); halako esakune (3); hau esakune (3); hau oinarri esakune (4); hutsaren oinarri esakune (9); oinarri esakune (164); oinarri esakune erregulatzaile (4); oinarri esakune gisa (7); oinarri esakune gorena (4); oinarri esakune guztiak (5); oinarri esakune guztien (3); oinarri esakune hau (8); oinarri esakune hauek (9); oinarri esakune hauen (6); oinarri esakune honek (3); oinarri esakune honen (8); oinarri esakune horiek (4); oinarri esakune horien (3); oinarri esakune sintetiko (7); oinarri esakune transzendental (3); pentsatzen dut esakune (5)

adimenaren oinarri esakuneen (3); askiaren esakunea (3); bere esakunea (3); bere oinarri esakuneak (5); bere oinarri esakuneen (3); bi esakuneak (6); da esakunea (9); den esakunea (3); den oinarri esakunea (3); diren esakuneak (4); diren oinarri esakuneak (4); du esakunea (6); esakunea apriorizko (3); esakunea da (6); esakunea ez (3); esakunea ezin (4); esakunea ezin da (4); esakuneak a (4); esakuneak a priori (4); esakuneak ere (5); esakuneak eta (4); esakuneak ez (7); esakunearen arabera (5); esakunearen bitartez (3); esakuneen analitikaren (3); esakuneen arabera (7); esakuneen artean (3); esakuneen sistema (3); esakuneen sistemaren (3); eta oinarri esakuneak (3); halako esakuneak (4); halako oinarri esakunea (3); hutsaren oinarri esakuneak (4); hutsaren oinarri esakuneen (7); kausalitatearen oinarri esakunearen (3); kontraesanaren esakunea (3); modalitatearen oinarri esakuneak (3); oinarri askiaren esakunea (3); oinarri esakunea (36); oinarri esakuneak (56); oinarri esakuneak a (3); oinarri esakuneak ere (4); oinarri esakuneak ez (4); oinarri esakunean (5); oinarri esakunearen (17); oinarri esakunearen arabera (3); oinarri esakuneei (6); oinarri esakuneen (36); oinarri esakuneen analitikaren (3); oinarri esakuneen arabera (7); oinarri esakuneen sistema (3); oinarri esakuneen sistemaren (3); oinarri esakuneetan (5); oinarri esakuneez (3); oinarri esakunerik (5)