Hartzaile kannabinoideen bidezko seinaleztapena

Ikerketa--lerro honek CB1 hartzailearen karakterizazio farmakologiko eta funtzionala du helburu, estekatzaile erradioaktiboen lotura eta agonistek estimulatutako GTPγS lotura entseguen bidez. Hala, animali zein giza garun laginetatik isolatutako sinaptosometan, hartzaileen dentsitatea eta G-proteinekiko akoplamendua neur daiteke.

Ikerketa-lerro berean, UPV/EHUko Kimika Analitikoa Saileko Arantza Goicolea Doktorearen taldearekin dugun kolaborazio iraunkorrari esker, masa espektrometria eta kromatografia likido bidezko kannabinoide endogenoen determinazio teknikak martxan jarri ditugu. Horrela, konposatu endogeno hauen maila neur dezakegu garunean, baldintza fisiologiko zein patologikoetan.

Azken urteotan, garun-ehunaren zatikatze-teknikak eta Western blot bidezko analisia erabiliz, CB1 hartzailearen, G-proteinen bidezko seinaleztapenean parte hartzen duten osagai molekularren eta endokannabinoideen sintesian zein degradazioan inplikatutako entzimen banaketa (azpi-zelularra eta  azpi-sinaptikoa) eta “raft” vs. “non-raft” partizioa aztertzen ari gara. Gaur egun, lan hauek Pedro Grandes Doktoreak zuzentzen duen proiektu baten parte dira neurri handi batean. Proiektu hori Eusko Jaurlaritzaren dirulaguntza lortu zuen 2018an “Euskal unibertsitate-sistemako ikerketa-taldeen jarduerak bultzatzeko diru-laguntzen” programaren barruan.

Fosfolipasa C-β1 bidezko seinaleztapena neuronen diferentziazioan eta biziraupenean

Azken urteotan, fosfolipasa C-β1 (PLCβ1) menpeko seinaleztapenak neuronen diferentziazioan  eta biziraupenean izan lezaken funtzioaren bilaketan aurrerapauso garrantzitsuak eman ditugu. Batetik, PLCβ1 entzimaren espresioa NT2 giza lerro zelularraren diferentziazio neuronala induzitzeko ezinbestekoa dela ikusi dugu. Horrez gainera, PLCβ1en gainespresioa nahikoa da NT2 zelulen diferentziazioa bultzatzeko. Beste aldetik, PLCβ1 eta diazilglicerol lipasa α (DAGLα) entzimak nukleo neuronalen nukleoplasman kokatzen direla egiaztatu dugu. Are gehiago, bi entzima hauek batera dihardute 2-arakidonilglizerol (2-AG) endocannabinoidea ekoiteko.

PLCβ1 isozimak diferentziazio neuronalean duen garrantzia eta 2-AG nuklearrak (edo bere degradazio oxidatiboz sor litezkeen ziklopentenona glizerol esterrek) biziraupen neuronalean izan lezaken garrantzian oinarritua, PLCβ1/DAGLα/2-AG seinaleztapen ardatzaren menpeko mekanismoek diferentziazio eta biziraupen neuronalean jokatzen duten rola aztertzeko asmoa dugu hurengo urteetan.

Aztarna molekularreko polimeroen garapena eta karakterizazioa proteinen analisi tresna gisa

Egun, UPV/EHUko Kimika Analitikoa Saileko Arantza Goicolea Doktorearen taldearekin elkarlanean, Espainako Ekonomia, Industria eta Lehiakortasun Ministerioak finantziatutako disziplina anitzeko proiektu batean hartzen dugu parte. Proiektu horren xede nagusia ugaztunen proteinekiko afinitate eta espezifikotasun handia duten molekula sintetikoen (Molecularly Imprinted Polymers, MIPak) garapena eta karakterizazioa da. Azken helburua, antigorputzen pareko ezaugarriak dituzten nanopartikulak garatzea da. Hala, teknika analitiko anitzetan (hala nola, immunohiskimia/immunofluorescencia, immunohauspeaketa, Western blot entseguak edo ELISA  bidezko analisiak), antigorputzak ordezkatuko lituzkeen molekula sintetikoak garatzeko asmoa dugu. MIPek dudagabeko abaintailak dituzte antigorputzekin alderatuta eta, hortaz, traslazio ahal handia dute, esparru bioteknologikoan zein biosanitarioan proteinak selektiboki ezagutzeko molekulen behar handia baitago. Abantailen artean, MIPak edozein sekuentzia peptidikoren aurka diseina daitezke; hala, antigorputzak sortzeko peptidoek behar duten gaitasun antigenikoa saihesten da. Bestalde, animalien erabilera ez da beharrezkoa MIPak sintetizatzeko, sintesi osoa kimiko hutsa baita. Beraz, antigorputzak sortzeko dauden arazo etiko eta ekonomikoak ere saihesten dira. Azkenik, MIPak molekula egonkorragoak dira biomolekulekin alderatuta.

Egun, gure ikerketa taldea UPV/EHUko Farmazia Fakultatean diharduten bost irakasle doktorek osatzen dute. Horietati, bi Neurozientziak Saileko irakasleak dira eta beste hirurak Farmakologia Sailekoak. Taldea Farmakologia Saileko Joan Sallés Doktorearen zuzendaritzapean dago eta, iraklasleez gain, hiru doktorego ikasle hartzen ditu barne, hirurak bekadunak deialdi lehiakorretan.

Neurozientziak Sailera Adskribatutako Irakasleak

• Gontzal García del Caño (Unibertsitateko Irakasle Titularra).
• Imanol González Burguera (Irakasle Atxikitua).

• Peñasco S, Rico-Barrio I, Puente N, Fontaine CJ, Ramos A, Reguero L, Gerrikagoitia I, de Fonseca FR, Suarez J, Barrondo S, Aretxabala X, García del Caño G, Sallés J, Elezgarai I, Nahirney PC, Christie BR, Grandes P (2020). Intermittent ethanol exposure during adolescence impairs cannabinoid type 1 receptor-dependent long-term depression and recognition memory in adult mice. Neuropsychopharmacology, 45: 309-318. DOI: 10.1038/s41386-019-0530-5.

• González-Burguera I, Ricobaraza A, Aretxabala X, Barrondo S, García Del Caño G, López de Jesús M, Sallés J (2016). Highly efficient generation of glutamatergic/cholinergic NT2-derived postmitotic human neurons by short-term treatment with the nucleoside analogue cytosine β-D-arabinofuranoside. Stem Cell Research, 16: 541-551. DOI: 10.1016/j.scr.2016.02.038.

• Scarlata S, Garwain O, Williams L, González-Burguera I, Rosati B, Sahu S, Guo Y, Philip F, Golebiewska U (2016). Phospholipase Cβ connects G protein signaling with RNA interference. Advances in Biological Regulation, 61:51-67. DOI: 10.1016/j.jbior.2015.11.006.

• Agirre M, Ojeda E, Zarate J, Puras G, Grijalbo S, Eritja R, García del Caño G, Barrondo S, González-Burguera I, López de Jesús M, Sallés J, Pedraz JL (2015). New insights into gene delivery to human neuronal precursor NT2 cells: a comparative study between lipoplexes, nioplexes and polyplexes. Molecular Pharmaceutics, 12: 4056-4066. DOI: 10.1021/acs.molpharmaceut.5b00496.

• García del Caño G, Aretxabala X, González-Burguera I, Montaña M, López de Jesús M, Barrondo S, Barrio R, Sampedro C, Goicolea MA, Sallés J (2015). Nuclear diacylglycerol lipase-α in rat brain cortical neurons: evidence of 2-arachidonoylglycerol production in concert with phospholipase C-β activity. Journal of Neurochemistry, 132: 489-503. DOI: 10.1111/jnc.12963.

• Borrega L, Saumell M, Isasti A, Aretxabala X, Gonzalez-Burguera G, López de Jesús M, García del Caño G, Sallés J, Barrondo S (2019). Ketaminaren eragin antidepresiboak. Ekintza mekanismo berriak farmako antidepresiboen bilaketarako. Ekaia, 35: 41-56. ISSN: 0214-9001.

Modulación del daño cerebral por receptores de cannabinoides localizados en dominios subcelulares específicos en un modelo de epilepsia. Gobierno Vasco. Departamento de Educación. Ayudas para apoyar las actividades de investigación del Sistema Universitario Vasco. (Ref. IT1230-19).

• Egite aldia: 01/01/2019 - 31/12/2021.
• Ikerlari Nagusia: Pedro Rolando Grandes Moreno (UPV/EHU).
• Dirulaguntzaren zenbatekoa: 179.200 €
• Ikerlari kopurua: 20

Sensores basados en polímeros de huella molecular para su aplicación al estudio de receptores acoplados a proteínas G. Ministerio de Economía y Competitividad – MINECO Programa Estatal de Investigación, Desarrollo e Innovación orientada a los Retos de la Sociedad (Ref. CTQ2017-85686-R).

• Egite Aldia: 01/01/2018 - 31/12/2020.
• Ikerlari Nagusiak: Joan Sallés Alvira (UPV/EHU) eta María Aranzazu Goicolea Altuna (UPV/EHU).
• Dirulaguntzaren zenbatekoa: 61.710 €
• Ikerlari kopurua: 10

La colaboración técnica en materia de caracterización in vitro de los efectos celulares de exosomas derivados de plasma humano rico en plaquetas. Contrato OTRI entre la UPV/EHU y la Unidad de Cirugía Artroscópica, S. L.

• Egite aldia: 01/08/2018 - 31/10/2018.
• Ikerlari Nagusia: Joan Sallés Alvira (UPV/EHU).
• Dirulaguntzaren zenbatekoa (BEZik gabe): 8.677,69 €
• Ikerlari kopurua: 4

La colaboración técnica en materia de obtención y caracterización de exosomas derivados de plasma humano rico en plaquetas. Contrato OTRI entre la UPV/EHU y la Unidad de Cirugía Artroscópica, S. L. (Ref. 2018.0017).

• Egite aldia: 30/11/2017 - 30/04/2018.
• Ikerlari Nagusia: Joan Sallés Alvira (UPV/EHU).
• Dirulaguntzaren zenbatekoa (BEZik gabe): 8.677,69 €
• Ikerlari kopurua: 4

La colaboración técnica en materia de ensayos in vivo de muestras de plasma rico en plaquetas. Contrato OTRI entre la UPV/EHU y la Unidad de Cirugía Artroscópica, S. L. (Ref. 2017.0171).

• Egite aldia: 31/03/2017 a 30/09/2018.
• Ikerlari Nagusia: Joan Sallés Alvira (UPV/EHU).
• Dirulaguntzaren zenbatekoa (BEZik gabe): 17.588,56 €
• Ikerlari kopurua: 4

2-Arakidonilglizerol endokannabinoidearen sintesi- eta degradazio-makineria neuronaren nukleoan: Diazilglizerol Lipasa alfa-ren konpartimentazioa eta aktibitate entzimatikoa.

• Ikaslea: Xabier Arechavala Rodríguez. Sobresaliente Cum Laude.
• Zuzendariak: Gontzal García del Caño eta Sergio Barrondo Lacarra.
• Defentsa ikasturtea: 2017-2018.

Señalización a través de las isoformas de fosfolipasa C-β1 en los procesos de diferenciación neuronal.

• Ikaslea: Amaia Isasti Iribar.
• Zuzendaria: Gontzal García del Caño eta Maider López de Jesús.
• Defentsa ikasturtea: Abian.

Ingurune aberastuaren eragina C57BL6J saguen CB1 hartzaileetan nerabezaroan botiloi ohituraren ondoren.

• Masterra: Neurozientziak Masterra (UPV/EHU).
• Ikaslea: Maitane Serrano Murguia.
• Zuzendariak: Gontzal García del Caño eta Irantzu Rico Barrio.
• Defentsa ikasturtea: 2018-2019.

Gradu amaierako lanak (azken bi urteak)

Alzheimerraren tratamenduaren aurrerapenak: immunoterapia

• Gradua: Farmazia Gradua (UPV/EHU).s
• Ikaslea: Paula Mayor Zapatero
• Zuzendariak: Gontzal García del Caño eta Maider López de Jesús.
• Defentsa ikasturtea: 2018-2019.

siRNA terapia genikoa: etorkizun handiko estrategia terapeutiko berria

• Gradua: Farmazia Gradua (UPV/EHU).
• Ikaslea: Maitane Lerga Sola.
• Zuzendariak: Imanol Gonzalez Burguera eta Maider López de Jesús.
• Defentsa ikasturtea: 2018-2019.