Universidad del País Vasco / Euskal Herriko Unibertsitatea

EHUTSI

Itema: 940
*IRAUNDU aditza

AZALPENAK

Aditzaren aspektu burutua adierazteko partizipioa erabiltzen dugu, eta ezaugarri morfologiko diferenteak agertzen zaizkigu aspektu hori markatzeko. Delako morfema aditzoinari ezartzen zaio eta hiru eratakoa izan daiteke:

- Markarik ez (Ø): Aditzoinek eta partizipioek forma bera dute (“joan dadin” / “joan da”, baina “sar dadin” / “sartu da”). Sail honetakoak ditugu -“N”z amaitzen diren aditzak (joan, egin, iraun, izan...) eta “kosta, pasa, bota, bete, ase...” bezalakoak.

- -“TU”/-“DU” marka dutenak: “lotu, makurtu, apaindu, ezkondu...”. Gaur egun maileguz hartutako aditzek marka hau hartzen dute. Baliteke markarik gabeko zenbait partizipiok ere analogiaz -“TU”/-“DU” atzizkia hartzea (“*izandu, *egondu, *iraundu, *betetu...”), baina Hiztegi Batuak ez ditu jasotzen.

- -“I” marka dutenak: “ekarri, hasi, ikusi...”.

Iturria: EGLU-II, 28., 115.-116. or.

Ekintza baten iraupena adierazten duten zenbait aditzekin (“iraun, itxaron, kosta izan...”) singularreko adizkiak erabiltzen dira. Eta NOR izen-sintagmaren itxura badaukate ere, izatez, ez dira benetako objektuak. Horregatik ez da harritzekoa aditz horiek batzuetan osagarria inesiboan edo instrumentalean ere eramaten badute.

Iturria: EGO, 430. or.

 
DOKUMENTAZIOA
  • EGO: 430., 479. or.
  • Estilo libururantz: 158. or.
  • Euskal Hiztegia
  • Gramatika praktikoa-1: 130.-134. or.