Aurkezpena

Biokimikako lizentziaduna, Euskal Herriko Unibertsitateko Zientzia eta Teknologia Fakultatean, UPV/EHU (2001). Ordutik, Unibertsitate horretako Medikuntza eta Erizaintza Fakultateko Fisiologia Saileko “Lipids&Liver” ikerketa-taldeko kide naiz. 2007an doktoretza lortu nuen UPV/EHUn. Nire ikerketa-karrera egin dut, lehenik ikertzaile kontratatu gisa, eta, ondoren, irakasle eta ikertzaile bezala, Patricia Aspichueta doktoreak zuzendutako ikerketa-lerroan. 2014tik 2021ra afiliazio bikoitza izan dut Biocruces-eko Osasun Ikerketarako Institutuko kide bezala, “Research into the Genetics and Control of Diabetes and other Endocrine Disorders” Ikerketako Taldearen barruan, Endokrinologia, Metabolismoa, Elikadura eta Giltzurrun Gaixotasunaren arloan.

Urte hauetan gibeleko gaixotasunen garapen eta progresioan parte hartzen duten mekanismoak aztertzea izan da gure ikerketaren helburu nagusia, batez ere lipidoen metabolismoarekin (gantzak) lotutako alterazioekin zerikusia dutenak. Gure interesa ez da soilik oinarrizko ikerketa bat egitea, baizik eta ikerkuntza translazionala garatzea, gibeleko gaixotasun metabolikoaren diana terapeutikoak eta markatzaileak bilatzen dituena. “Gantzarekin erlazionatutako eta gaixotasun metabolikoen ondorioz garatutako gibeleko gaixotasunak: esteatosia eta esteatohepatitis ez-alkoholduna (HEPAmet)” erregistro nazionalaren kideak izan gara eratu zenetik.

2009an irakasle bezala hasi nintzen EHUko Medikuntza eta Erizaintza Fakultateko Fisiologia Saileko Biokimikako Irakasle Taldeko kide gisa. 2021ean, irakasle kontratatu doktore lehiaketa/oposizioa gainditu nuen. Irakaskuntza Medikuntza eta Erizaintzako (lehen Odontologiako) Fakultateko Medikuntza lizentziaturan (2011 arte) eta Graduan (2010etik aurrera) garatu dut: lizentziaturan Biokimika (1. maila) eta Biokimika Klinikoa (3. maila) irakasgaietan eta Graduan Oinarrizko Biokimika eta Biokimika Medikoa (biak 1. mailan), Ikerketa Biomedikorako Sarrera (2. maila) eta Ikerketa Proiektua (3. maila) irakasgaietan. 2011az geroztik, Ikerketa Biomedikorako Masterrean irakasten dut eta 2022tik aurrera, Biologia Molekularreko eta Biomedikuntzako Masterrean.. Doktorego Klinikoko programan matrikulatutako doktorego bi tesi zuzendu ditut. Medikuntzan, Bioteknologian eta Biokimikan eta Biologia Molekularrean Gradu Amaierako Lanak Zuzendu ditut. Ikerketa Biomedikoaeta Biologia Molekularra eta Biomedikuntzako Masterretako Master Amaierako Lanak ere zuzendu ditut.

2007az geroztik FME/EMFko Fisiologia Saileko Kontseiluko kide naiz, eta 2020az geroztik sail horretako IRA1731 instalazio erradioaktiboaren ikuskatzailea naiz.

Argitalapenak

- da Silva Lima N, Fondevila MF, Nóvoa E, Buqué X, et al. “Inhibition of ATG3 ameliorates liver steatosis by increasing mitochondrial function”. J Hepatol. 2021. 21: S0168-8278(21)02038-9. doi: 10.1016/j.jhep.2021.09.008.

- Serrano-Maciá M, Simón J, González-Rellan MJ, Azkargorta M, Goikoetxea-Usandizaga N, Lopitz-Otsoa F, De Urturi DS, Rodríguez-Agudo R, Lachiondo-Ortega S, Mercado-Gomez M, Gutiérrez de Juan V, Bizkarguenaga M, Fernández-Ramos D, Buque X, et al. “Neddylation inhibition ameliorates steatosis in NAFLD by boosting hepatic fatty acid oxidation via the DEPTOR-mTOR axis”. Mol Metab. 2021. 53: 101275. doi: 10.1016/j.molmet.2021.101275.

- González-Romero F, Mestre D, Aurrekoetxea I, O'Rourke CJ, Andersen JB, Woodhoo A, Tamayo-Caro M, Varela-Rey M, Palomo-Irigoyen M, Gómez-Santos B, de Urturi DS, Núñez-García M, García-Rodríguez JL, Fernández-Ares L, Buqué X, et al. “E2F1 and E2F2-Mediated Repression of CPT2 Establishes a Lipid-Rich Tumor-Promoting Environment”. Cancer Res. 2021. 81 (11): 2874-2887. doi: 10.1158/0008-5472.CAN-20-2052.

- Gómez-Santos B, Saenz de Urturi D, Nuñez-García M, Gonzalez-Romero F, Buque X, et al. “Liver osteopontin is required to prevent the progression of age-related nonalcoholic fatty liver disease”. Aging Cell. 2020. 7:e13183. doi: 10.1111/acel.13183.

- Fondevila MF, Fernandez U, Gonzalez-Rellan MJ, Da Silva Lima N, Buque X, et al. “The L-α-lysophosphatidylinositol/GPR55 system induces the development of non-alcoholic steatosis and steatohepatitis”. Hepatology. 2020.

- Simon J, Nuñez-García M, Fernández-Tussy P, Barbier-Torres L, Fernández-Ramos D, Gómez-Santos B, Buqué X, et al. “Targeting Hepatic Glutaminase 1 Ameliorates Non-alcoholic Steatohepatitis by Restoring Very-Low-Density Lipoprotein Triglyceride Assembly”.

Cell Metab. 2020 Mar 3; 31(3): 605-622.e10.

- Fernández Rodríguez CM, Aller R, Gutiérrez García ML, Ampuero J, Gómez-Camarero J, Martín-Mateos RMª, Burgos-Santamaría D, Rosales JM, Aspichueta P, Buque X, et al. “Higher levels of serum uric acid influences hepatic damage in patients with non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD)”. Rev Esp Enferm Dig. 2019 Apr; 111(4):264-269.

- Cunarro J, Buque X, et al. “p107 Deficiency Increases Energy Expenditure by Inducing Brown-Fat Thermogenesis and Browning of White Adipose Tissue.”. Mol Nutr Food Res. 2019 Jan; 63(2): e1801096.

- Nuñez-Garcia M, Gomez-Santos B, Saenz de Urturi D, Mestre D, Gonzalez-Romero F, Buque X, et al. “Atorvastatin provides a new lipidome improving early regeneration after partial hepatectomy in osteopontin deficient mice.”. Sci Rep. 2018 Oct 2; 8(1): 14626.

- Porteiro B, Fondevila MF, Buque X, et al. “Pharmacological stimulation of p53 with low-dose doxorubicin ameliorates diet-induced nonalcoholic steatosis and steatohepatitis”. Mol Metab. 2018 Feb;8: 132-143.

- Iruarrizaga-Lejarreta M, Varela-Rey M, Fernández-Ramos D, Martínez-Arranz I, Delgado TC, Simon J, Juan VG, delaCruz-Villar L, Azkargorta M, Lavin JL, Mayo R, Van Liempd SM, Aurrekoetxea I, Buqué X, et al. “Role of Aramchol in steatohepatitis and fibrosis in mice”. Hepatol Commun. 2017 Nov; 1(9):911-927.

- Nuñez-Garcia M, Gomez-Santos B, Buqué X, et al. “Osteopontin regulates the cross-talk between phosphatidylcholine and cholesterol metabolism in mouse liver”. J Lipid Res. 2017 Sep;58(9):1903-1915.

- Martínez-Sánchez N, Seoane-Collazo P, Contreras C, Varela L, Villarroya J, Rial-Pensado E, Buqué X, et al. “Hypothalamic AMPK-ER Stress-JNK1 Axis Mediates the Central Actions of Thyroid Hormones on Energy Balance”. Cell Metab. 2017 Jul 5;26(1):212-229.

- Porteiro B, Fondevila MF, Delgado TC, Iglesias C, Imbernon M, Iruzubieta P, Crespo J, Zabala-Letona A, Fernø J, González-Terán B, Matesanz N, Hernández-Cosido L, Marcos M, Tovar S, Vidal A, Sánchez-Ceinos J, Malagon MM, Pombo C, Zalvide J, Carracedo A, Buque X, et al. “Hepatic p63 regulates steatosis via IKKβ/ER stress”. Nat Commun. 2017 May 8;8:15111.