4. mailako hautazko irakasgaia, Kultura Ondareen Kontserbazio eta Zaharberritzeari buruzko Graduan gaztelaniaz ematen dena. Maila aurreratuko irakasgaia da, eta aurreko ikasturteetan ikastaroetan ikasitakotik abiatzen da, baina bereziki 3. mailako hautazko irakasgaian landutakoa: Inpresio bidezko Lanak Egiteko eta Kontserbatzeko Teknikak eta Prozedurak



Bigarren mailako ikaskuntza da, 4. mailan egiten baita. Irakasgaiak sakondu egiten ditu kontserbazio eta zaharberritze tratamenduak paperean, obra errealaren gaineko esku-hartzeari begira. Hori dela eta, EZ DA GOMENDATZEN hirugarren mailako Inpresio bidezko Lanak Egiteko eta Kontserbatzeko Teknikak eta Prozedurak ikasgaia egin ez duten ikasleak laugarren mailako irakasgai honetan matrikulatzea, zailtasun handiak izango baitituzte haren jarraipena egiteko, lan errealeko esku-hartzeari begira funtsezko ezagutza ez dutelako.

GAITASUNAK:

1E zk. Obra paper gainean kontserbatzeko jarduketen garrantzian sakontzea

2E zk. Alterazio- eta narriadura-faktoreak identifikatzea eta bereiztea, paperezko obren kontserbazio-egoeraren diagnostikoa egiteko.

3E zk. Paperezko obra kontserbatzeko jarduketak proposatu eta gauzatzeko gaitasuna



Lantzen diren ikasturteko gaitasunak:

C4CC01 - Kultura-ondasuna eta kontserbazio- eta zaharberritze-prozesuak dokumentatzea, azterketa teknikoaren bidez.

C4CC02 - Kultura-ondasunak prebenitzeko, kontserbatzeko eta zaharberritzeko tratamenduak modu autonomoan ebaztea.



Aurreikusitako ikaskuntza-emaitzak:

- Paperezko obren osagaiak identifikatzea

- Kontserbazio-egoera diagnostikatzea, alterazio-faktoreen arabera

- Obraren ezaugarrien izaera eta konplexutasunarekin bat datozen kontserbazio- eta zaharberritze-tratamenduak proposatzea.

- Obra muntatzeko sistema diseinatzea eta gauzatzea

1. PAPER GAINEKO ZUZENEKO OBRAREN IDENTIFIKAZIOA

1.1 Euskarrien identifikazioa

1.2 Material grafikoak

1.3 Beste batzuk: liburuak, argazkiak, formatu handiak...



2. ELEMENTU GRAFIKOEN NARRIADURA

2.1 Zuzeneko obra grafikoa

2.2 Beste batzuk: argazkiak, koadernaketak, larrua, ...



3. KONTSERBATZEKO ETA ZAHARBERRITZE TRATAMENDUAK

3.1 Zuzeneko obra grafikoarena

3.2 Beste batzuena: argazkiak, koadernaketak, larrua, etab.



4. OBREN MUNTAKETA ETA BILTEGIRATZEA

Eboluzio jarraitua duen irakasgai praktikoa, obraren tipologia desberdinetarako tratamendu egokiak nola aplikatzen diren jakiteko eta kontrolatzeko. Tratamenduak aurrera eramateko, lehenik eta behin, probeten gainean piezak eta atariko probak aztertzeko fase bat planteatuko da, ondoren esku-hartze proposamena diseinatzeko. Horrekin batera, ikasgela barruko azterketa-kasuei buruzko bateratze-lana eta aurretiazko txostena aurkeztu beharko dira. Azkenik, obra errealaren gaineko esku-hartzea aztertuko da. Lan praktikoekin batera, dagozkien txostenak aurkeztuko dira beti.



Eskola asteko saio batean ematen da, 15 astez (lauhileko baten iraupena). Ordutegia bi multzotan banatzen da. Lehenengo multzoan (ordubete inguruko iraupena izango du) eduki teorikoak garatuko dira, ikasgelan egingo diren praktikak deskribatuko dira eta kontuan hartu beharreko segurtasun neurriak zehaztuko dira. Ondoren, gainerako iraupena tailerrean eginen da, jarduera praktikoei ekiteko. Segurtasunagatik eta tratatu beharreko pieza errealen osotasuna errespetatzeagatik, saio teorikoetara joaten ez diren pertsonak ezin izanen dira tailerrean sartu, bidezko arrazoirik gabe. Eta, bestalde, inprimatutako lana kontserbatu eta zaharberritzeko 3. kurtsoko sarrerako ikasgaia egin ez duten pertsonek ezin izango dute obretan parte hartu ikasgaiaren gutxieneko gaitasunak eta horiek gauzatzeko autonomia erakutsi arte.



Obra banaka edo taldeka eginen da, obren konplexutasunaren arabera.



Ikasgaiaren tutoretzak ikasgelako ordutegian konpondu ezin izan diren gaiak edo gaiak argitu edo komentatzeko dira, ez dira joaten ez diren klaseak ordezkatzeko. Norbaitek ordu-bateraezintasunen bat badu, irakasgaiaren ardura duen irakaslearekin hitz egin beharko du.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 40
  • Banakako lanak (%): 5
  • Lanen, irakurketen... aurkezpena (%): 15
  • INTERVENIÓN DE OBRA REAL Y PRACTICAS DE CLASE (%): 40

Lehentasunezko ebaluazio sistema: ETENGABEKO EBALUAZIOA



Ikasgaia gainditu ahal izateko, matrikulatutako ikasleek ikasgelako ariketak/blokeak egin eta idatzizko azterketa eta ikasgelako praktikak gainditu behar dituzte. Blokeen batez besteko nota ez da eginen arestian azaldutako baldintzak betetzen ez badira.



OBRA ERREALEKO ESKU-HARTZEA ETA KLASE PRAKTIKAK (% 40)

- Taldeko esku-hartzea %20

- Banakako esku-hartzea eta bestelako jarduera praktikoak %20



Ikasle bakoitzaren zati praktikoa ebaluatzeko, lantzen diren pieza guztien banakako jarraipena eginen da. Jarraipenean lanen aurrerapenaren ebaluazioa eginen da, taldekakoak nahiz banakakoak izan. Taldekoen kasuan, notaren %40 koebaluaziokoa izanen da.



Deialdiari uko egitea.

Deialdiari uko egiteko, ikasleek ikasgaiaren ardura duen irakasleari idatziz egin beharko diote ukoa, ikasgaia aztertzen den egun ofiziala baino hilabete lehenago.



Ebaluazio sistemari uko egitea

Ikasleek eskubidea izanen dute azken ebaluazio sistemaren bidez ebaluatzeko. Horretarako, idatziz aurkeztu beharko du etengabeko ebaluazio sistemari uko egitea, eta horretarako 9 asteko epea izanen du lauhileko irakasgaietan, lauhilekoa edo ikasturtea hasten denetik hasita, hurrenez hurren. Kasu horietan, irakasgaia gainditzeko baldintzak berberak izanen dira, baina lauhilabetean zehar ez da lanen jarraipenik eginen. Hori dela eta, azken ebaluazioa eskatzen duten ikasleek beren lana egin beharko dute, izan ere, esku-hartzearen erantzukizunik ezin izango da bermatu, eta ez da arrazoi izango tailerra irakasgaiko eskolaz kanpoko orduetan erabiltzeko. Ebaluazio sistema hori aukeratzeak ez du esan nahi eskoletara erregulartasunez joan ezin denik eta taldeko lanetik salbuesten ez denik.

Deialdi berezira aurkezteko, ezinbesteko baldintza izanen da deialdi arruntean gainditzen ez dena aurkeztea (bai deialdia bertan behera utzi duelako, bai ez duelako graduan sartu). Onartzeko irizpideak eta baldintzak deialdi arruntean bezalakoak izanen dira.

Berezko erreminta eta tresnak, hala nola, eskalpeloa, pintzelak, brotxak, etab.
Banakako lanak egiteko, ikasleak ekarriko du obra, ikasgelan zehazten diren irizpide eta ezaugarriei jarraituz.

Oinarrizko bibliografia

Banik, G., Brückle Irene, & Daniels, V. (2018). Paper and water : a guide for conservators (2nd rev. and enl.). Archetype.

Bello Urgellés Carmen, Borrell Crehuet ng̣els, Borrell Crehuet, A., & Bello Urgellés Carme. (2001). El patrimonio bibliográfico y documental : claves para su conservación preventiva (Ser. Biblioteconomia y administración cultural, 57). Trea.

Canal María Fernanda, Patiño Coll Mireia, & Ayala, I. (2005). Conservar y restaurar papel (1a ed.). Parramón ediciones.

Copedé Maurizio, Copedé Maurizio, & Paolisso, C. (2012). Restauración del papel: : prevención, conservación, reintegración (Ser. Arte y restauración, 16). Nerea.

Cowan, J., Guild, S., Guild, S., & Cowan, J. (2001). Techniques de nettoyage à sec du papier (Ser. Bulletin technique, 11). Institut canadien de conservation.

Daniels, V., Daniels, V., Donnithorne, A., Smith, P., Donnithorne, A., & Smith, P. (2002). Works of art on paper books, documents and photographs : techniques and conservation. International Institute for Conservation of Historic and Artistic Works.

Díaz de Miranda Macías María Dolores, & Herrero Montero Ana María. (2009). El papel en los archivos. Ediciones Trea. Retrieved 2022, from http://public.ebookcentral.proquest.com/choice/publicfullrecord.aspx?p=4536520.

Forniés Matías Zoel, & Forniés Matías Zoel. (2011). La climatización de los depóstios de archivos, bibliotecas, y museos como método de conservación (Ser. Conservación y restauración del patrimonio, 3). Trea.

Goren, S., & Goren, S. (2010). Manual para la preservación del papel : nueva era de la conservación preventiva y su aplicación actualizada (1a ed., Ser. Biblioteca alfagrama. serie conservación). Alfagrama Ediciones.

McCleary, J. M., Crespo, L., Crespo, L., & MacCleary, J. (1997). El cuidado de libros y documentos : manual práctico para su conservación y restauración (Ser. Artes y oficios del libro, 2). Clan Editorial.

Muñoz Viñas Salvador, & Muñoz Viñas Salvador. (2010). La restauración del papel. Tecnos.

Perkinson, R. L., Perkinson, R. L., & Schweidler, M. (2006). The restoration of engravings, drawings, books, and other works on paper. Getty Conservation Institute.

Poulsson, T. G., & Poulsson, T. G. (2008). Retouching of art on paper (Reimp). Archetype.

Rayner, J., Kosek, J. M., Christensen, B., & British Museum. (2005). Art on paper : mounting and housing. Archetype Books.

Rodríguez Laso María Dolores, & Rodríguez Laso María Dolores. (1999). El soporte del papel y sus técnicas : degradación y conservación preventiva. Servicio Editorial de la Universidad del País Vasco.

Rodríguez Laso María Dolores, & Rodríguez Laso María Dolores. (2004). Conservación y restauración de la obra gráfica, libros y documentos. Servicio Editorial de la Universidad del País Vasco = Euskal Herriko Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzua.

Romero Ramírez Martha E, & Romero Ramírez Martha E. (2015). Conservación de documentos analógicos y digitales (Ser. Arte y restauración, 17). Nerea.

Tacón Clavaín Javier, & Tacón Clavaín Javier. (2011). Soportes y técnicas documentales: causas de su deterioro. Ollero y Ramos.

Vaillant Callol, M., Valentín Rodrigo Nieves, Valentín Rodrigo Nieves, Instituto del Patrimonio Histórico Español, & Vaillant Callol, M. (1996). Principios básicos de la conservación documental y causas de su deterioro (1{487}). Instituto del Patrimonio Histórico Español.

Gehiago sakontzeko bibliografia

Bueno Vargas, J., Bueno Vargas, J., & Universidad, de G. (2012). Los libros del coro en pergamino e ilustrados de la abadía del sacro monte de granada : estudios y conservación. Universidad de Granada.
Borrell i Crehuet Àngels, Bello i Urgellés Carme, Bello, C., & Borrell i Crehuet, A. (2005). Conservación de documentos de gran formato : criterios y recomendaciones básicas (2Œ ed. rev). Ayuntamiento de Lleida.
Clavería Laguarda Carlos. (2019). Libros, bibliotecas y patrimonios: una historia ejemplar (1ª, Ser. Humanidades, 150). Prensas Universitarias de Zaragoza.
Ipert, S., Rome-Hyacinthe Michèle, Rome Hyacinte, M., & Ipert Stéphane. (1989). Restauración de libros (Ser. Biblioteca del libro, 25). Fundación Germán Sánchez Ruipérez etc.
Jornadas Técnicas sobre Restauración de Documentos (2., 2007. Pamplona), Institución Príncipe de Viana (Pamplona), Institución Príncipe de Viana (Pamplona), & Jornadas Técnicas sobre Restauración de Documentos. (2007). Criterios de intervención en la restauración de libros y documentos : actas de las ii jornadas técnicas sobre restauración de documentos, pamplona 18 y 19 de octubre de 2007. Institución Príncipe de Viana.
Manual para la preservación del papel : nueva era de la conservación preventiva y su aplicación actualizada. Goren, Silvio. Alfagrama, Buenos Aires: 2010. Biblioteca Alfagrama.
Muiña Álvarez Iolanda, Hidalgo Brinquis María del Carmen, Hidalgo Brinquis, C., Argerich Fernández Isabel, España. Ministerio de Cultura, & Argerich, I. (2010). Conservación preventiva y plan de gestión de desastres en archivos y bibliotecas. Ministerio de Cultura, Secretaría General Técnica.

Aldizkariak

American Institute for Conservation of Historic and Artistic Works. (1977). Journal of the american institute for conservation. https://tinyurl.com/2mr3g8ao
International Institute for Conservation of Historic and Artistic Works. (1952). Studies in conservation. https://tinyurl.com/2kysy4ae
Journal of Paper Conservation https://www.tandfonline.com/journals/yjpc20
Restaurator: international journal for the preservation of library and archival material. Disponible en https://ehu.on.worldcat.org/search/detail/645093686?queryString=su%3A%20Papel%20Conservacio%CC%81n&stickyFacetsChecked=on&clusterResults=false&groupVariantRecords=true&page=4

Web helbideak

Apoyo al Desarrollo de Archivos y Bibliotecas de México. http://www.adabi.org.mx/
Restauración de una estampa xilográfica del siglo XVI.
https://www.mecd.gob.es/cultura/areas/archivos/mc/archivos/nhn/destacados/xilografia-lepanto.html
Rita Udina. Restauración y Conservación de Obra Gráfica. http://ritaudina.com/es/
The Book and Paper Group (BPG) https://www.culturalheritage.org/membership/groups-and-networks/book-and-paper group
The MET https://www.metmuseum.org/blogs/collection-insights/2017/paper-conservation-tour
Blog de Berta Blasi https://bertablasi.com/es/blog