- Deontologia eta Hedabideak Kazetaritza Graduaren zeharkako ikasgaia da, eragin hori herritarrek jasotzen duten mezuaren oinarri diren irakasgaietan nabarmenagoa baden ere; hala nola: hizkuntza eta haren erabilera egokia, idazketa (prentsan, irratian, telebistan edo interneten), kazetaritza-generoak edo informazioekin batera doazen elementu grafikoak.

- Testuinguru horretan ezin da alde batera utzi soziologiaren, estatistikaren edo zuzenbidearen ekarpena, ardatz horiek partekatzen baitituzte, besteak beste, mezuari, haren hartzaileei eta kazetaritza-praxiaren eragin sozial eta juridikoari buruzko gogoeta, azterketa, interpretazioa eta edukia.

- Etika eta kazetaritza, azken batean, binomio banaezina da, profesionalek eta hedabideek sinesgarriak eta erabilgarriak izan nahi badute helarazi behar duten egiazkotasunaren bermea. Etika eta deontologia nagusi dira komunikabide tradizionalen eta online komunikabideen produkzio-prozesuaren ekintza bakoitzean, baina, aldi berean, beste diziplina batzuk ezagutzea eskatzen du aldez aurretik, bai eta esparru politikoan, sozialean, ekonomikoan eta kulturalean garatzen diren aurrerapen eta eraldaketa guztiak etengabe indartzea ere.

Gaitasun orokorrak:

G007 - Gertaera eta prozesu sozialak aztertzea, interpretatzea eta azaltzea, gizarte-zientzien berezko ezagutza eta metodologietatik abiatuta (Soziologia, Ekonomia, Zuzenbidea, Historia Garaikidea), komunikabideen lanaren testuinguruan.

G008 - Teoria, kontzeptu eta metodologien esanahia eta egokitasuna ezagutzea eta ulertzea komunikazioaren diziplinarteko testuinguruan.



Zeharkako gaitasunak:

CT2 - Konpromiso soziala.

CT4 - Etika eta erantzukizun profesionala.

CT7 - Pentsamendu kritikoa.



Gaitasun espezifikoak:

C2CC01 - Informazio eta komunikazio-sistemak eta prozedurak ezagutzea, identifikatzea eta aztertzea, beren testuinguru historiko, sozial, legal eta nazioartekoan.



Ikaskuntzaren emaitzak:

Ikasleak:

- Kazetaritzako profesionalak informaziorako eskubide unibertsalaren zaindari direla badaki, eta, horregatik, haien lana zuzentzen dioten gizartearekiko zintzotasun-konpromisoa eta zerbitzu publikoaren konpromisoa hartzen dutela.

- Kazetaritzaren etikaren edo erabilera zintzoaren inguruan komunikabideek, publiko zein pribatuek, eta kazetariek berek usatzen dituzten baliabide profesionalak ezagutzen ditu.

- Badaki beren zeregin profesionalean, irizpide gisa, kazetariek hizkuntza eta portaera inklusiboa eta ez-diskriminatzailea erabili behar dutela, informatzen den generoari, kulturari edo pertsonen edo taldeen jatorriari dagokienez

- Badaki hedabideen jokabide etikoen jarraipena eta kritika egiteko lan-metodo eraginkorra ezartzen.

- Kazetaritzaren printzipio deontologikoak identifikatzen ditu.

- Kritika konstruktiboa egiteko irizpideak garatzen ditu, kazetaritza-praxi egoki baten mesedetan.

- Banakako eta taldeko lanen emaitzak argudioz eta hitz-jarioz jakinarazten eta azaltzen laguntzea.

EGITARAU TEORIKOA:



1. GAIA: KAZETARITZA-JARDUERAREN ETIKA ETA DEONTOLOGIA

1. Oinarriak.

2. Printzipio eta arau osagarriak.

3. Dokumentu deontologikoen tipologia.



2. GAIA: KAZETARIEN ANTOLAKETA KOLEKTIBO GISA

1. Aurrekariak.

2. Gaur egungo antolaketa-sistemak.



3. GAIA: KOMUNIKAZIO ENPRESAREN ETIKA ETA AUTOERREGULAZIOA

1. Printzipio editorialak.

2. Barne-kodeak.

3. Estilo-liburuak.

4. Kontseilu editorialak.

5. Hedabideen erabiltzaileen babeslea.

6. Erredakzio-estatutuak.



4. GAIA: ZENBAIT GAI ETIKO GARRANTZITSU

1. Gutxiengoak.

2. Adingabeak.

3. Generoa.

4. Tragediak.

5. Informazioa lortzeko metodoak.



5. GAIA: HEDABIDEEN BEHATZAILEAK

1. Prentsa-kontseiluak.

2. Ikus-entzunezko kontseiluak.

3. Herritarrak eta komunikazioaren erabiltzaileen elkarteak.



6. GAIA: ONLINE HEDABIDEAK ETA ETIKA

1. Kazetaritza digitala eta etika.

2. Sare sozialak.



EGITARAU PRAKTIKOA:

1. Informazio-kasu desberdinen analisi kritikoa eta eztabaida, kodeak, estilo-liburuak eta beste dokumentu deontologiko batzuk erabiliz.

2. Informazio-etikaren ikuspegitik, gaurkotasuneko gertaera garrantzitsuak aztertzea.

- Deontologia eta Hedabideak lau hilean behingo ikasgaia da eta 46 ordu magistraletan eta 14 orduko ikasgelako praktiketan garatzen da, hurrenez hurren, 15 aste eta 7 aste txandakatuetan azpitalde bakoitzeko.

- Eskola magistralak ikasle guztiei zuzenduta daude. Horietan, ikasleek kazetaritzaren autorregulazioa osatzen duten figurak ezagutzen dituzte, baita kalitatezko kazetaritzaren alde lan egiten duten kolektiboak eta haiek sustatzen dituzten jarduerak eta proposamenak ere. Aldi berean, gaurkotasuneko gaiei edo interes publikoa edo orokorra sustatzen duten gaiei buruzko eztabaida puntualak ere izaten dira.

- Ebaluazio jarraituaren sisteman, ikasgelako praktikak taldeko edo banakako jardueren bidez egiten dira. Jarduera horietan, gai etikoak aztertuz, kasuen azterketaren ondorioak ematen dira. Horretarako, aldez aurretik ematen den fitxa edo galdetegi bat lantzen da.

- Hori guztia, hala badagokio, profesionalekin egindako topaketen bidez osatzen da, lanbide-jardunaren errealitatea etorkizuneko graduatuen kolektiboari hurbiltzeko asmoz.

- Azken ebaluazio-sisteman, idazlan praktiko bat egingo da komunikabideetan jasotako informazio-gertaera bati edo batzuei buruz, aldez aurretik emandako dokumentu etikoak erabiliz.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Test motatako proba (%): 40
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 60

EBALUAZIO JARRAITUAREN SISTEMA:

- Sistema honek eskatzen du saio praktikoen % 80ra etortzea.

- Ikasle hauek uko egin ahal izango diote ebaluazio jarraituaren sistemari, eta azken ebaluaziora igaro ahal izango dira. Horretarako, apirilaren 16ra arteko epea izango dute uko egiteko, irakasgaiaren ardura duen irakasleari idazkia aurkeztuz.



EBALUAZIOA:



TEORIA (%40): 4 puntu (eskatzen den gutxieneko nota: 2 puntu)

Test moduko azterketa, data ofizialetan egin beharrekoa.



PRAKTIKA (%60): 6 puntu (eskatzen den gutxieneko nota: 3 puntu)

Berariazko ariketak eta kasuak aztertzea eta egitea.



IRAKASGAIA GAINDITZEKO BALDINTZA: Zati bakoitza (teorikoa eta praktikoa) bere aldetik gainditzea.



Hala badagokio, lehenengo deialdian gainditutako zatia (teorikoa edo praktikoa) ezohiko deialdirako gordeko da.



AZKEN EBALUAZIO-SISTEMA: EZOHIKO DEIALDIAREN SISTEMA BERAREN ARABERA ebaluatuko da.

AZKEN EBALUAZIO-SISTEMA (OHIKO ETA EZOHIKO DEIALDIAK):



TEORIA (%40): 4 puntu (eskatzen den gutxieneko nota: 2 puntu)

Test moduko azterketa, data ofizialetan egin beharrekoa.



PRAKTIKA (%60): 6 puntu (eskatzen den gutxieneko nota: 3 puntu)



- BANAKAKO IDATZIZKO LANA: kazetaritzaren etikaren ikuspegitik, egunkari jeneralista batek edo batzuek gaurkotasuneko gertaera informatibo zehatz bati edo gai generiko bati emandako tratamenduaren azterketa kritikoa.

- Irakasleak egin beharreko lanari ezinbesteko oniritzia emateko, apirilaren 16ra arteko epea egongo da gaia jakinarazteko. Ezohiko deialdian jakinarazteko epemuga ekainaren 6a izango da.

- Lana entregatzeko azken eguna: azterketaren data ofiziala, azterketa hasi baino lehen.





IRAKASGAIA GAINDITZEKO BALDINTZAK: Zati bakoitzak (teorikoa eta praktikoa) bere aldetik gainditzea.

eGelan jarritako dokumentuak.

Oinarrizko bibliografia

Oharra: Bibliografia honek ez du gelan emandako teoria guztia -azterketan sartuko dena- ordezkatzen.



TEORIARAKO: Aznar, Hugo (2005): Comunicación responsable. Deontología y autorregulación de los medios. Bartzelona: Ariel.



ATAL PRAKTIKORAKO: Pérez Fuentes, Juan Carlos (2004): Ética periodística. Principios, códigos deontológicos y normas complementarias. Leioa: UPV/EHU.

Gehiago sakontzeko bibliografia

-Agejas, J. A.l y Serrano, F. J. (coords.) (2002). Ética de la comunicación y de la Información. Ed. Ariel Comunicación.
-Alandete, D. (2019). Fake news: la nueva arma de destrucción masiva. Cómo se utilizan las noticias falsas y los hechos alternativos para desestabilizar la democracia. Ed. Deusto.
-Alsius, S. y Salgado, F. (eds.) (2010). La ética informativa vista por los ciudadanos. Contraste de opiniones entre los periodistas y el público. Editorial UOC.
-Aznar, H. (2005). Pautas éticas para la comunicación social. Ed. Universidad Cardenal Herrera CEU.
-Bañón, A.M. y Fornieles, J. (eds.) (2008). Manual sobre Comunicación e Inmigración. Ed. Gakoa.
-Bonete, E. (coord.) (1995). Éticas de la información y Deontologías del periodismo. Ed. Tecnos.
-Caño, A. (2022). Digan la verdad. Ed. La Esfera de los Libros
-Casasús, J. M. (2001). Perspectiva ética del periodismo electrónico. En “Estudios sobre el mensaje periodístico”, nº 7. Ed. Univ. Complutense.
-Escobar, G. (2002). Estatuto de los periodistas. Ed. Tecnos.
-Fernández, M. (2022). La Mentira. Historias de impostores y engañados. Ed. Harpercollins.
-Franz, M. y Lozano, C. H. (coords.). (2019) Periodismo y desastres. Múltiples miradas. Ed. UOC.
-Lamuedra, M. (2007). Las historias de famosos en la sociedad mediática: ¿Por qué tantas, por qué ahora? Ed. Diputación Provincial de Huelva.
-López Talavera, M. (2016). Ética en los medios de comunicación. Prensa, radio, TV y cine. Ed. UOC.
-Maciá, C. (2006). La figura del defensor del lector, del oyente y del telespectador. Ed. Universitas.
-Mirja, F.; Jaen, M.; Moreno, M. y Parma, C.A. (2022) El Poder del Secreto de los Periodistas. Cuniep Ed.
-Ramos, L. F. (1997). La profesión periodística en España. Estatuto jurídico y deontología profesional. Ed. Diputación de Pontevedra.
-Suárez, J. C. (2006). Los límites éticos del espectáculo televisivo. Ed. Mad.
-Videla, J. J. (2004). La ética como fundamento de la actividad periodística. Ed. Fragua.

Aldizkariak

-Ámbitos: https://revistascientificas.us.es/index.php/Ambitos
-Capçalera: https://www.periodistes.cat/capcalera
-Comunicació: http://revistes.iec.cat/index.php/TC
-Comunicación y sociedad: https://www.comunicacionysociedad.cucsh.udg.mx/index.php/comsoc
-Comunicar: http://www.revistacomunicar.com/
-Estudios sobre el Mensaje Periodístico: http://revistas.ucm.es/index.php/ESMP/index
-Icono 14: http://www.icono14.net/ojs/index.php/icono14
-Jakin aldizkaria: http://www.jakin.eus/aldizkaria
-Latina de Comunicación Social: http://nuevaepoca.revistalatinacs.org/index.php/revista
-Periodistas: http://fape.es/revista-periodistas/
-Zer. Revista de Estudios de Comunicación: http://www.ehu.eus/ojs/index.php/Zer/

Web helbideak

Elkarte eta Elkargoak:
-Euskal Kazetarien Elkartea eta Kazetarien Euskal Elkargoa: https://kazetariak.eus/
-Andaluzia: https://periodistasandalucia.es/
-Asturias: www.periodistasdeasturias.es
-Katalunia: www.periodistes.cat
-Gaztela eta Leon: www.colegioperiodistascyl.es
-Galizia: www.xornalistas.com
-Errioxa: www.casadelosperiodistas.com
-Murtzia: periodistasrm.es
-Nafarroa: www.colegionavarrodeperiodistas.es/

Ikus-entzunezko Kontseiluak:
-Andaluzia: https://www.consejoaudiovisualdeandalucia.es/
-Katalunia: https://www.cac.cat/

Informazio kontseiluak:
-Katalunia: https://fcic.periodistes.cat/es/
-Arbitraje, Kexa eta Deontologia Batzordea (FAPE): http://www.comisiondequejas.com/

Hedabideen erabiltzaileen babesleak:
-Defensor de la Audiencia (RTVE): http://www.rtve.es/rtve-responde/
-Defensor del lector (El País): https://elpais.com/especiales/defensor-del-lector/
-Defensora del lector (ABC): https://www.abc.es/autor/defensora-del-lector-charo-sadaba-5858/
-Defensor del lector (La Vanguardia): https://www.lavanguardia.com/autores/joel-albarran.html

Erredakzio-estatutuak:
-EITB: http://www.eitb.eus/multimedia/corporativo/documentos/estatuto-de-redaccion-radio-television-vasca-y- sociedades-filiales.pdf
-Hainbat hedabiderenak: https://fesperiodistas.org/estatutos-de-redaccion/

Nazio eta Nazioarteko Federazioak:
-Espainiako Kazetarien Elkarteetako Federazioa (FAPE): http://fape.es/
-Kazetarien Nazioarteko Federazioa (FIP): http://www.ifj.org/es
-Kazetarien Sindikatuen Federazioa: https://fesperiodistas.org/

Estilo liburuak:
-Berriako Estilo Liburua: http://www.berria.eus/estiloliburua/
-EiTBren Estilo Liburua: http://imagenes14.eitb.org/multimedia/corporativo/documentos/Libro-Estilo-EiTB-20160929.pdf
-Libro de Estilo de Canal Sur (Andalucía): http://www.canalsur.es/resources/archivos_offline/2017/10/4/1507119787074Libro_de_estilo_Canal_Sur.pdf
-Manual de Estilo de RTVE: http://manualdeestilo.rtve.es/