Gaur egun, gizentasuna gaixotasun konplexutzat hartzen da, eta oso desberdina da sailkapenean. Jarduera fisikorik ezarekin eta arrisku kardiobaskularreko beste faktore batzuekin batera, hala nola hipertentsio primarioarekin (HTA), konplikazio metaboliko eta kardiobaskularren kausa nagusitzat hartzen da, "obesitate metabolikoki ez-osasuntsua" (MUO, ingeleseko ‘metabolically unhealthy obesity’) izeneko profilarekin. Obesitatearen tratamenduaren konplexutasunak osasuna estetikaren aurretik lehenestera garamatza. Horregatik, pertsona horien lehentasunetako bat da metabolikoki osasuntsuak izatea, nahiz eta gizenak izan. Kontzeptua "obesitate metabolikoki osasuntsua" bezala ezagutzen da (MHO, ingeleseko ‘metabolically healthy obesity’), hau da, gehiegizko pisua edo obesitatea, desordena kardiometabolikorik ez dagoenean, eta bihotz-biriketako gaitasunaren maila ertain-altua. Nazioarteko gidek epe luzerako bizimoduan aldaketak egitea gomendatzen dute, tratamendu ez-farmakologikoekin, ariketa fisikoa eta elikadura osasungarria barne.

Vitoria-Gasteizen (Hezkuntza eta Kirol Fakultatea) 2010-2018 urteetan egindako EXERDIET-HTA azterlanaren barruan, Gorputz eta Kirol Hezkuntza Saileko ikertzaileek eta GIKAFIT (UPV/EHU) ikerketa-taldeko kideek HTA, sedentarismoa, gehiegizko pisua/obesitatea diagnostikatutako populazio-lagin bat (n=219) baloratu zuten, 16 asteko esku-hartzearen eragina aztertzeko. Esku-hartzearen ondoren, profil kardiometabolikoan aldaketa esanguratsu bat ikusi zen, MUOtik MHOra, aldagai fisiko, biokimiko eta fisiologikoetan hobekuntzak egon ziren, eta horrela, bizimoduaren aldaketaren eragin onuragarria berretsi zen.

Behin esku-hartzea amaituta, aztertutako biztanleek ariketa fisikoari eta elikadura osasungarriari buruzko gomendioak jaso zituzten, ikuskapenik gabe egin ahal izateko. Sei hilabeteren ondoren, berriz baloratuak izan ziren, eta ez ziren MHOren profila mantentzeko gai izan, eta MUOra itzuli ziren. Hala, gorputzeko koipea handitzearekin batera, muskulu-masa eta bihotz-biriketako ahalmena-murrizteari lotutako ondorio negatibo kardiometabolikoak hauteman ziren, baita profil biokimikoan desoreka bat ere. Emaitza horiek azpimarratzen dute ariketa fisiko eta elikadura osasungarriari buruzko programak behar direla, modu gainbegiratuan, sistematikoan eta erregularrean, edo estrategia alternatiboak, ondoren herritarren osasun kardiometabolikoan ondorio kaltegarriak saihesteko.

Ia 60 egunetan bizi ditugun alarma-egoerak eta konfinamendu-neurriek aukera ematen digute parekotasun bat egiteko argitaratutako emaitza zientifikoen eta ziurrenik biztanleriaren zati handi bati gertatzen ari zaionaren artean. Gehienok gure bizimoduan jasan dugun errotiko aldaketak, batez ere jarduera fisiko txikiago bati dagokionez (etxean egiten badugu ere), eta elikadura- eta lo-ohiturak, ziur asko, aldatuta daudenez, desentrenamendu fisikoa eta MUO profil baterako inboluzio-prozesua ekarri ditu. Gogoratu behar da gaur egungo giza genoma fisiologikoki modelatu eta findu egin dela belaunaldiz belaunaldi, fisikoki aktiboa den giro baten bidez; izan ere, jarrera sedentarioetan murgilduta dagoenean, modu okerrean adierazten da, eta klinikoki gaixorik agertzen da. "Joko" horretan guztian garrantzi berezia hartzen du bihotz-biriketako gaitasunak edo egoera fisikoaren mailak, hau da, gizakiak bihotz-biriketako sistemaren bidez garraiatzeko eta muskulatura eskeletikoaren bidez arnasten duen oxigenoa erabiltzeko duen gaitasunak. Hor, "zenbat eta egoera fisiko handiagoa orduan eta osasun gehiago ", eta gehikuntza edo hobekuntza hori jarduera fisikoa eginez bakarrik lor daiteke.

Kontuan hartuta jarduera fisikoaren onurak, ongizate fisikoari ez ezik, oreka emozional eta mentalari ere lotutakoak, eta sedentarismoaren eta jarduera fisikorik ezaren ondorio kaltegarriak, funtsezkoa da gure organismoa mugimendu- eta jarduera-giro batera itzultzea. Alde horretatik, garrantzitsua da egunero aprobetxatzea adin-tarteei ezarritako ordutegi-esparrua kanpora ateratzeko eta jarduera fisikoa egiteko. Izan ere, duela gutxiko ikerketek adierazten dute ariketa fisikoa aire zabalean egiteak lorpen-sentsazio handiagoa ematen duela eta gerora energia handiagoa ematen duela. Hala ere, gomendio batzuk bete behar dira jarduera fisikorako itzulera hori segurtasunez egin dadin. Hala, Kirol Kontseilu Gorenak eta Gorputz eta Kirol Hezkuntzaren Kontseilu Nagusiak adierazi dute zuhurrak izan behar dugula eta kirol-praktika fisikoari ekin behar diogula, edo lehen egiten zenari berriro ekin behar diogula, osasunarentzako arriskuak saihesteko progresio eta egokitzapen egokiarekin. Horretarako, funtsezko hiru ekintza aurkezten dira:

1) Prestatu! Ezagutu zure mugak eta osasun-egoera zure espezialista medikoari kontsultatuz eta gorputz- eta kirol-hezitzaile bati aholku eskatuz.

2) Mugi zaitez! Jarraitu etxean sedentarismoa saihesten, eta saiatu Osasunaren Mundu Erakundearen gomendioak betetzen, 150-300 minutuko jarduera fisiko aerobikoa modu jarraituan eginez (adibidez, oinez ibiltzea, leun korrika egitea, hitz egitea baina ez kantatzea edo txistukatzea ahalbidetzen duen bizikleta egitea) edo jarduera fisiko biziarekin (adib., hitz solteak esatea besterik ahalbidetzen ez duen korrika edo bizikleta) txandakatuz minutu batzuetan. Ez dira ahaztu behar etxean masa muskularra mantentzeko egiten diren indar-ariketak. Garrantzitsua da bolumena, hau da, ariketa fisikoaren denbora eta intentsitatea doitzea. Hobe da zuhurra izatea eta pausoz pauso joatea.

3) Zintzoa izan! Gizarte-urruntzea eta espazio jendetsuak mantentzen saiatu behar da, baita higiene pertsonaleko eta espazioen garbiketako neurriak ere.

Hipokratesek (Grezia, K. a. 460-K. C.) gaur egungo osasun eta medikuntzarako berebiziko garrantzia izaten jarraitzen du: ibiltzea (edo ariketa aerobikoa, bestela) gizakiarentzako medikuntzarik onena da. Janaria zure janaria izan dadila, eta janaria zure botika. Pertsona bakoitzak ariketa-kopuru egokia egiteko eta behar den elikagaia hartzeko modua aurkituko bagenu, ez gehiegi ez gutxiegi, osasunerako biderik seguruena aurkituko genukeen. Horregatik zientzia eta iritzia existitzen dira, lehenak ezagutza sortzen du, bigarrenak ezjakintasuna.

Horrela, ebidentzia zientifikotik, jarduera fisikoa bizitzaren tratamendu gisa ulertu behar da, edozein unetan, edozein adinetan, eta edonorentzat izan beharko litzateke hasteko eta jarraitzeko leloa.