Jaume I Unibertsitateak (UJI) honoris causa doktore izendatu du Jasone Cenoz, Euskal Herriko Unibertsitateko Hezkuntzako Ikerketa eta Diagnostiko Metodoen katedraduna. Ekitaldian, halaber, joan den ikasturtean ikasketak eta ikerketak egin dituzten doktore berriak izendatu dituzte.

Pilar Safont Jaume I Unibertsitateko Ingeles Filologiako katedradunak eman du laudatioa. Bertan, Jasone Cenozek lortutako mugarrietako batzuk nabarmendu ditu, “hezkuntza-eleaniztasunaren barruan gehien aipatzen den ikertzailea da, eta horrek agerian uzten du arlo horretan egindako ekarpen zabala eta oso garrantzitsua”.

Hala, Safontek adierazi duenez, Jasone Cenozek egindako ikerketei esker (Euskal Herrian eta munduko beste komunitate eleaniztunetan inplikazio sozialak izan dituzte), “zalantzan jarri da hizkuntzak irakasteko metodo tradizionalen atzean dagoen elebakartasuna, eta metodologia berriak ireki dira, ikasleen eleaniztasuna bultzatu eta abiarazteko”.

Safontek UJIrekin duela 20 urte baino gehiagotik lotzen duen lotura akademiko estua ere nabarmendu du, LAELA taldearekin eta MELACOM masterrarekin duen lankidetzagatik, eta alderdi pertsonalenetik, "ondo egindako lanarekiko duen grina, mundu guztia kutsatu eta inplikatzen duena, eta bere eskuzabaltasuna eta apaltasuna" nabarmendu ditu.

Ondoren, UJIko honoris causa doktore berriak bere inbestiduraren irakurketa eman du. Bertan eleaniztasunari buruz hausnartu du, "ezagutza zientifikoa sortzeko eta informazio hobea duen gizarteari laguntzeko funtsezkoa" baita.

Lehenik eta behin, eleaniztasunaren ibilbidea egin du historian zehar, Behistunen persiarren inskripziotik edo Rosettaren harritik hasi eta Joan Lluis Vives humanista valentziar eta poliglotaraino.

Gaur egungo eleaniztasunari dagokionez, Jasone Cenozek azaldu du ikusgarritasun handiagoa lortu duela globalizazioa, biztanleriaren mugikortasuna edo hizkuntza gutxituen onarpena bezalako faktoreengatik. «Hizkuntza- eta kultura-aniztasunaz ari gara, gizartearen eremu guztietan nabarmen hedatu baita, eta klase sozial, lanbide eta jarduera soziokultural gehiagotara», adierazi du.

Hizkuntzalaritza aplikatuaren alorreko ikerketaren ikuspegitik, katedradunak lortutako lorpenengatik eta gizartean eta hezkuntzan izandako eraginagatik nabarmentzen diren joera batzuk nabarmendu ditu. Horrela, hizkuntza gehigarri bat eskuratzean elebakarrak eta elebidunak baldintza berdinetan ez daudela azaldu du, eleaniztasunaren abantailak agerian utziz. Hizkuntzen ikuspegi soziala ere aipatu du, non hiztun eleaniztunek beren hizkuntza guztietako baliabideak erabiltzen dituzten hizkuntzak ikasten dituztenean eta testuinguru sozialean komunikatzen dutenean; translanguaging pedagogikoa, ikaslearen aldez aurreko ezagutza informazio berriarekin lotzen duen kontzeptua; edo hizkuntza gutxituen bizitasunak eleaniztasunari nola laguntzen dion eta hizkuntza gehiagori buruzko informazioa ematen duen.

Era berean, Cenozek eleaniztasunari buruzko zenbait datu partekatu ditu argitalpen zientifikoetan. “Argitalpen zientifikoen % 95 gutxienez ingelesez egiten direla uste da, eta baditu bere abantailak, hala nola zientziarako sarbidea, nazioartekotzea edo aintzatespen zientifiko handiagoa, baina ikerketaren inpaktu soziala ere mugatu dezake, ikertzaile askorentzat zailtasunak izan ditzake eta eduki zientifikoko arazoak ere sor ditzake”, adierazi du.

Azkenik, eleaniztasunaren etorkizunaz hausnartu du, bereziki adimen artifizialak hainbat gaitan izan dezakeen paperagatik, hala nola itzulpen automatikoan (oraindik ere baditu bere mugak), hizkuntza gutxituen estatusean, non ekarpen positiboa egin dezakeen edo, aitzitik, arrakala handitzea eragin dezakeen hizkuntza horietan IAren errendimendua txikiagoa bada; edo ikerketan, testuak sortzean originaltasunari edo bide berriak irekitzeko aukerari dagokionez erronkekin, batez ere datuen analisian eta patroien aitorpenean.

Bestalde, Eva Alcón UJIko errektoreak, lehenik eta behin, elkartasuna adierazi nahi izan die unibertsitate-komunitateari biktimei eta haien familiei, bai eta Valencian DANAk kaltetutako herritar guztiei ere.

Testuinguru horretan, Alconek bi gogoeta egin ditu. Batetik, gizartean ebidentzia zientifikoaren gainetik sar daitezkeen eta desinformazioan laguntzen duten diskurtso ukatzaileen gorakadak dakarren mehatxua. “Zientziarentzat ez ezik, demokraziarentzat ere arriskutsua da hori”, adierazi du. Bestalde, hondamendi horren beste aldea aipatu du, itxaropenarena eta olde solidarioarena, “gizadiaren adibide oso bat” izan dena.

Jasone Cenoz irakaslea honoris causa doktore gisa sartzeari dagokionez, UJIko errektoreak azpimarratu du eleaniztasunaren ikerketan eragin handiena duen ahotsetako bat dela mundu osoan, eta “ikertzaile nekaezina eta ikerketa ulertzeko modu bat duena, gizartearen zerbitzura jartzeko”. Ildo horretan, azpimarratu du Cenozek erakutsi duela “eleaniztasuna ez dela oztopo, norbanakoak eta gizarteak aberasten dituen abantaila kognitibo, sozial eta kulturala baizik, eta UJI oso kontziente dela balio horretaz”.

Horrela, "balio soziala izango duen zientzia, ikuspegi etikoarekin eta zerbitzu publikorako bokazioarekin egingo dena, zientzia irekia, herritarra eta gizarte-, ekonomia- eta ingurumen-erronkei erantzuteko konfiantza sortuko duena" defendatu du errektoreak. Horregatik, Alconek aldarrikatu du beharrezkoa dela dibulgazio zientifikoko ahalegin kolektiboa egitea, gizartean arrazionaltasuna eta pentsamendu kritikoa babesteko.