Alzheimer gaixotasuna eta narriadura kognitiboko eta dementziako beste modu batzuk dira aldaketa demografikoak eta biztanleriaren zahartzeak planteatzen dituen erronka nagusietako bat. Joera aldatzea lortzen ez bada, dementzia dela-eta mendekotasuna duten pertsonen kopurua bikoiztu egingo da bizpahiru hamarkadatan.

Azken urteotan, CITA-alzhéimer fundazio donostiarrak egin duen ikerketa-lanak ezagutza eman du biztanleriaren arrisku-profilei buruz eta pertsona batek dementzia izateko duen probabilitatea handitzen edo gutxitzen duten faktoreei buruz. Faktore horietako asko osasun kardiobaskularrarekin eta bizi-ohiturekin lotzen dira, eta horiek alda daitezke eta esku har dezakete. Izan ere, gaur egun badakigu dementzia-kasuen hirutik bat esku-hartze multimodal egoki baten bidez prebenitu daitekeela.

Hori oinarri hartuta, CITA GO-ON ikerketa-taldeak, CITA-alzhéimer, Euskal Herriko Unibertsitatea (SPIN eta Qualiker ikerketa-taldeak), Basque Culinary Center, Nafarroako Unibertsitate Publikoa, Achúcarro Neurozientzien Euskal Institutua, Biodonostia Institutua eta Camp Tecnológico erakundeek osatuta, CITA GO-ON proiektua diseinatu eta abian jarri du. Espainian abian jartzen den ezaugarri horietako lehena da, Suediako Karolinska Institutu ospetsuaren laguntza eta aintzatespena duena.

Ikerketa Europan eta munduan garun-osasuna sustatzeko eta dementzia-arriskua murrizteko batera lan egiten duen ekimen baten barruan kokatzen da, zahartze aktibo eta osasungarriko estrategien bidez, eta, horrela, Estatu Batuetan, Latinoamerikan, Txinan eta Singapurren garatutako antzeko proiektuekin bat egiten du.

2.000 boluntario

"CITA GO-ON ekimenarekin erakutsi nahi dugu interbentzioa eta arrisku-faktoreen kontrola, baita ohitura osasungarrien sustapena ere, hala nola ariketa fisikoa, entrenamendu kognitiboa, dieta eta osasun sozio-emozional zuzena, eraginkorrak direla alzheimerra eta narriadura kognitiboko beste modu batzuk prebenitzeko, gaur egun indarrean dauden gomendio orokorrekin eta zaintza soziosanitarioekin alderatuta", azaldu du aurkezpenean Pablo Martínez Lage CITA-alzheimerreko zuzendari zientifikoak.

Donostiako herritarren arreta erakartzeko, Donostiako Udalak, CITA-alzhéimer Fundazioaren eskutik (proiektuaren arduraduna eta gauzatzailea), "Donostiar Ahaztezinen Bila gabiltza" komunikazio-kanpaina abiarazi du, narriadura kognitiboaren etorkizuna irauli dezakeen ikerketa honetan parte hartzen duten pertsona guztiek merezi dutelako inoiz ahaztuak ez izatea.

Eneko Goia alkateak nabarmendu duenez, "Donostiako herritarrentzat balio handia duen ekimena da, gero eta zaharkituagoa dagoen biztanleria izanik, benetan garrantzitsua baita bizitzan zehar sor daitezkeen gaixotasunen prebentzioan eta ikerketan lan egitea". Goiak, halaber, donostiarrei dei egin die “guztion onurarako izango den proiektu honetan parte hartzera” animatzeko.

Kanpaina honetan parte hartzen dute, halaber, Donostiako hainbat erakundek, hala nola San Martin Merkatuak, eta informazio-gune bat izango du ostegunero, irailaren 21etik (Alzheimerraren Nazioarteko Eguna) urriaren amaierara arte. Horrez gain, Aramendia gozotegi kateak eta Gipuzkoako Sendagaigileen Elkargo Ofizialak informazioa banatuko dute bezeroen eta erabiltzaileen artean.

"Donostiako herritarrak proiektu aitzindari honetan murgiltzea eta, gutxienez, 60 eta 85 urte bitarteko 2.000 pertsona inguruk izena ematea behar dugu, haien laguntzari esker guztioi modu batean edo bestean eragiten digun gaixotasun bat amaitzen lagun baitezakete", gaineratu du Pablo Martínez Lagek.

Parte hartu nahi duenak fundazioaren webgunean izena eman behar du edo 943 021 792 telefonora deitu. Ikerketan parte hartzeko aurrez hautatutako emakumeei eta gizonei posta elektronikoz edo telefonoz egingo zaie zitazioa, hasierako bisita bat egiteko. Azkenean azterlanean sartzen direnek hasierako ebaluazio-bisita egingo dute esku hartzeko aldiaren aurretik, eta Osasunaren Mundu Erakundeak ezarritako osasun-gomendioak jasoko dituzte.

"Ausaz, parte-hartzaileen erdiek beren kabuz jarraituko dituzte jarraibide horiek, eta bisita mediko osoak izango dituzte proiektuan hasi eta urtebetera eta bi urtera. Beste erdia bi urteko programa batean sartuko da. Bertan, banakako lau hilez behingo bisita medikoetara eta tailerretara joango dira estimulazio kognitiboa sustatzeko, arrisku kardiobaskularreko faktoreak kontrolatzeko, nutrizio-ohiturak hobetzeko, jarduera fisikoa sustatzeko eta adimen emozionala eta osasun psikosoziala hobetzeko. Amaieran, banakako beste ebaluazio bisita bat egingo da, azterketan parte hartu dutenen bilakaera ebaluatzeko ", zehaztu du Pablo Martínez Lage doktoreak.

Azterketa eta bere prozedurak Euskadiko Ikerketa Klinikoetarako Batzorde Etikoak onartu ditu. Eusko Jaurlaritzaren eta HNA Fundazioaren laguntza ekonomikoa du. Estatuko I+G+b programaren ildo estrategikoetan I+G+b proiektuei emandako laguntzetako bat merezi izan du, lankidetza publiko-pribatuan, Gizartearen Erronketara Bideratua, Ikerketa Zientifiko eta Teknikoko eta Berrikuntzako 2017-2020 Estatuko Planaren esparruan, Espainiako Gobernuko Zientzia eta Berrikuntza Ministerioaren Estatuko Ikerketa Agentziak eta Next Generation EU funtsek kofinantzatua.