Ikerketaren oinarri gisa Econometric Society eta nazioarteko beste elkarte batzuk hartuta, Nagore Iriberrik, David Card-ek, Stefano DellaVigna-k eta Patricia Funk-ek osatzen duten ikertzaile taldeak generoak lankideen edo parekoen ekarpenen bikaintasunaren aitortzan duen eragina aztertu du, hau da, ezagutza arlo bateko zientzialariek beren lanbideko kideen kalitatea baloratzeko aintzatespen prozesuan. Erakunde zientifiko horien aitorpena lortzen duten kideak elitea dira eta dagokien arloan erreferentzia garrantzitsutzat hartzen dira; kasu honetan, ekonomian. Emakumezko ikerlariek gizonezko lankideen aintzatespen bera izan al dute beren ekarpen zientifikoengatik?

Ikerketan ondorioztatu dutenez, gaur egun, emakume akademikoek gizonek baino aukera handiagoa dute aintzatetsiak izateko ekonomiaren arloko munduko elkarte garrantzitsuenetan. “Fenomeno horren arrazoiak hiru izan daitezke. Lehena: akademikoak jabetu dira emakume zientzialariek historian zehar jasan dituzten oztopoez eta prozesuari buelta ematen saiatzen ari dira. Bigarrena: baliteke ordezkaritza paritarioa izateak balio erantsia dakarrela pentsatzea. Azkena: zientziaren mundua konturatu da denek aukera berdinak dituztela pentsatu arren emakumeek zailagoa dutela”, azaldu du Nagore Iriberrik.

Proiektu hau egiteko datu base bat erabili da. Horren bidez, zientzia elkarte nagusietako emakume eta gizon zientzialarien profilak bildu eta alderatu dira; besteak beste, Econometric Society (EC), American Academy of Arts and Sciences (AAAS), American Economic Association (AEA), National Academy of Sciences (NAS) eta Sloan fundaziokoak (goi mailako kalitateko ikerketa zientifikoak babesten ditu). Datu base hori osatzeko, erakunde eta elkarte horietako bakoitzak sortu zenetik gaur egunera arte bere webgunean argitaratutako milaka datuak erabili dira. Datu horiek deskargatu ondoren, aintzatespena lortzeko hautagai izan zitezkeen ikertzaile guztien datu basea ere sortu da, argitaratutako artikuluak eta horiek guztiek jasotako aipamenak kontuan hartuta. Antzeko ezaugarriak dituzten profilak sortuz, haien artean alderaketak egin ahal izan dira eta generoak aintzatespen horretarako izendatua edo hautatua izateko probabilitatean duen eragina zehaztu ahal izan da.

Lortutako emaitzetan oinarrituta, honako hau ondorioztatu da: “Generoak eragina du aintzatespen horretarako izendatua eta/edo hautatua izateko probabilitatean. Hori horrela, emakume akademikoen aintzatespena aldatuz joan da azken hamarkadetan.

Econometric Society elkartearen lehen urteetan, 1933 eta 1979 bitartean, “emakume akademikoen kasuan koefiziente negatiboa” ikusten da aitorpen mota horretarako aukeratuak izateko probabilitatean. Bestalde, “1980ko eta 1990eko hamarkadetan, eragin positibo txiki bat ikusten da” emakumeak hautatzeko probabilitatean, baina estatistikoki oso txikia da. 2000tik 2009ra bitartean, hautatuak izateko probabilitatean “efektu positibo moderatua” ikusten da. “Azkenik, 2010etik 2019ra bitartean, aurrekoetan baino eragin positibo handiagoa antzeman daiteke”.

AAASen eta NASen kasuan –akademikoek zuzenean izendatzen dituzte beren parekoak–, historian zehar emakumeen presentziari dagokionez oso antzeko bilakaera izan dutela ikus daiteke. Bestalde, AEAk eta Sloan fundazioak –batzorde batek egiten ditu izendapenak– bilakaera konstanteagoa izan dute urteetan zehar.

Beraz, ikusten denez, azken hamarkadan aldaketa nabarmena gertatu da emakumeek erakunde horien aintzatespena lortzeko probabilitateari dagokionez. tasa negatibo batetik abiatuz tasa positibora batera pasatu baitira.

“Nire ustez, denborarekin arlo honetako emakumeen ehunekoa gizonenaren antzekoa izango da, baina horretarako lan egin behar da, eta ez zientziaren arloan bakarrik, gizarte osoan baizik, txikitatik banaketa parekidea bultzatzeko», zehaztu du Iriberrik.

Aniztasun geografikoaren garrantzia

Ikerketak agerian utzi du, halaber, aniztasun geografikoaren garrantziak ere pareko bilakaera izan duela. Ikusten denez, 1990eko hamarkadan Estatu Batuetako unibertsitate ospetsuetako ekonomialariak izendatu ohi ziren aintzatetsiak izateko. Gaur egun, azpiordezkatutako eskualde bateko kideak hautatzeko aukera hiru aldiz handiagoa dela ikusten da. Aldaketa horretan Batzordeak rol garrantzitsua izan du, bistan denez; izan ere, hautaketa paperetan aldaketak egiten joan da, eskualde horien protagonismoa nabarmentzeko.