Fisioterapiako graduaren barruan ematen den "Farmakologia Fisioterapian" (bigarren maila eta bigarren lauhilekoa) "farmakoekiko prozedura terapeutikoak" (oinarrizko prestakuntza) 1. moduluaren barruan dago, eta 6 ECTS kreditu ditu.



Irakasgai honek 1. moduluko (FB05) konpetentzia lantzen du: "Gaixotasunen fisiopatologia ezagutzea, prozesuan zehar agertzen diren adierazpenak identifikatuz, bai eta tratamendu mediko-kirurgikoak ere, batez ere alderdi fisioterapeutiko eta ortopedikoetan". Ikasgaia zailtasunik gabe egin ahal izateko, lehen mailako (Giza Fisiologia eta Oinarri Biokimikoak, Zelularrak eta Fisioterapiako Tisularrak) eta bigarren mailako (Fisioterapiako Patologia Orokorra) irakasgaiei buruzko aurretiko ezagutzak behar dira.



Farmakologiaren ezagutza integratua modulu honetan ematen diren beste irakasgaiekin (Biomekanika Klinikoa, Fisioterapiako Patologia Orokorra eta Afekzio Mediko-Kirurgikoak) oinarrizkoa da 2. modulua osatzen duten prestakuntza espezifikoko ikasgaiak ikasten jarraitzeko, eta graduko bigarren mailan ematen da (Balorazio Klinikoa Fisioterapian II, Fisioterapian Esku hartzeko Prozedura Orokorrak I eta II).



Horrela, bada, bigarren ikasturte honetan emandako ikasgaiengatik, oinarrizko ikasgaien eta gai espezifikoen ikaskuntzarekin lotutako gaitasunak garatzera bideratzen da prestakuntza, prozedura terapeutiko ez-farmakologikoak garatzeko beharrezkoak direnak. Hala ere, sendagaien oinarri farmakologikoak ezagutzeak balio handia gehitzen dio, zalantzarik gabe, fisioterapeutaren laguntza-lanari. Alde batetik, profesionalak berak erabil edo gomenda dezake eguneroko jardunean farmakoak erabiltzea (adibidez, analgesiko ez-esteroideoak), eta, bestetik, sendagaien erabilera konkomitanteak eragina izan dezakeen fisioterapeutak erabiltzen dituen prozedura terapeutikoetan, eta alderantziz. Gainera, fisioterapeuta, bere prestakuntza dela eta eta osasun langillea izanik, farmakoek sor ditzaketen ondorio kaltegarrien zaintzeko gai aktiboa izan daiteke.



Euskal Herriko Unibertsitatean (EHU) Fisioterapiako graduatu-titulua lortuko duten etorkizuneko profesionalek gai izan beharko dute fisioterapiarekin lotutako lanbide-arloetan osasuna sustatzeko, mantentzeko eta berreskuratzeko. Ondorioz, haiek jarduera planifikatu, gauzatu eta adierazi ditzakete eragin kultural, social eta linguistiko ugari dituen mundu honetan

Hezkuntza Ministerioak onartutako ikasketa-planaren arabera irakasgaian lantzen diren titulazioaren gaitasun orokorrak honako hauek dira (CIN2135/2008 Agindua):



G003. Metodo, prozedura eta jarduketa fisioterapeutikoak ezagutzea eta ulertzea, bai klinikan berreziketarako edo errekuperazio funtzionalerako aplikatu beharreko terapeutika bera lortzeko, bai osasuna sustatzeko eta mantentzeko jarduerak egiteko.



G012. Osasunaren sustapen, prebentzio, babes eta berreskurapenaren arloetan esku hartzea.



G017. Fisioterapeutaren lanbide-gaitasunak osatzen dituzten ezagutzak, trebetasunak, eta jarrerak eguneratzearen garrantzia ulertzea.



Eta ikasleek lortu beharreko ikaskuntzaren emaitzak hauek dira:



IE 1. Farmakozinetikaren eta farmakodinamiaren oinarriak ulertzea, baita farmakoekiko erantzunean eragina duten faktoreak ere.



IE 2. Nerbio-sistema begetatiboan eta neuromuskularrean jarduten duten farmakoen, beste sistema eta aparatu batzuen eta farmako kimioterapikoen funtsezko alderdiak identifikatzea. Larruazalaren bidez farmakoak emateko bide nagusiak eta kirol-fisioterapian eta medikuntzan gehien erabiltzen diren erabilera topikoko botikak bereiztea



IE 3. Terapia farmakologikoak tratamendu fisikoen eta fisioterapikoen eraginkortasunean duen eragina eta agente farmakologikoek lesio-arriskuak prebenitzeko edo handitzeko izan ditzaketen ondorioak baloratzea



IE 4. Errehabilitazio-prozedura jakin batzuek farmakoen eraginean duten efektua ulertzea.



IE 5. Sendagaien bidezko terapia segurua eta eraginkorra izatearen garrantzia defendatzea, sendagaiak pazienteari, familiari eta komunitateari dagokienez ondo erabiltzen lagunduz.



Irakasgai honen bidez, titulazioaren zeharkako gaitasunak garatzen eta eskuratzen ere lagunduko dira, hala nola:



LB3 Arrazoitze kritikoa

LB4 Arazoak konpontzea

LB5 Erabakiak hartzea

LB6 Talde-lana

LB7 Trebetasunak pertsonen arteko harremanetan

LB9 Ikaskuntza autonomoa



Gida honetan deskribatutako irakaskuntza-programa goian zehaztutako gaitasunak eskuratzeko diseinatu da. Gaitasun horiek erabat lortzeak lotura zuzena du zeharkako gaitasunen garapenarekin; izan ere, fisioterapeutari profil profesional bat ematen diote, bikaintasunaren aldeko konpromisoa bermatzen duena, bai asistentzia-ohituran, bai ikerketakoan.

I. zatia: botiken ekintzan eta haiek xurgatzeko, banatzeko, metabolismorako eta iraizteko prozesuetan inplikatutako kontzeptu eta mekanismo orokorrak.



1. gaia. Farmakologiaren hastapenak.

Farmakologiaren kontzeptua eta helburuak. Farmako, sendagai eta droga kontzeptuak. Farmakoen ziklo orokorra organismoan. Medikamentuak mintz biologikoen bidez igarotzean inplikatutako prozesuak



2. gaia. Farmakoen xurgapena. Farmakoen banaketa organismoan.





3. gaia. Metabolismoa eta sendagaien iraizketa.





4. gaia. Farmakodinamia.





5. gaia. Farmakologia iatrogenikoa.





II. zatia. Nerbio-sistema begetatiboaren eta periferikoaren farmakologia



6. gaia. Nerbio-sistema begetatiboa. Neurotransmisio adrenergikoa.



7. gaia. Neurotransmisio kolinergikoa.



8. gaia. Plaka neuromuskularraren farmakologia. Botika antiespastikoak.

.



III. zatia. Sistemen eta aparatuen farmakologia

A.- Zelula-bitartekariak. Hantura. Min periferikoa eta zentrala.



9. gaia. Histamina eta antihistaminikoak. Serotonina. Eikosanoideak





10. gaia. Analgetikoak-antipiretikoak-antiinflamatorio ez-esteroideoak (AIEE I)



11. gaia. Analgetikoak-antipiretikoak-antiinflamatorio ez-esteroideoak (AIEE II). Beste antiinflamatorio ez-esteroide batzuk.

B

12. gaia. Antiinflamatorio esteroideoak.



13. gaia. Farmako analgesiko opiazeoak.





B.- Beste aparatu eta sistema batzuk



14-15 gaia. Nerbio-sistema zentralaren eta jokabidearen farmakologia





16. gaia. Arnas aparatuaren farmakologia.





17. gaia. Digestio-aparatuaren farmakologia.





18-19. gaia. Sistema kardiobaskularraren farmakologia eta odolaren farmakologia



C.- Hormonak.



20. gaia. Sistema endokrinoaren eta hematopoietikoaren farmakologia



21. gaia. Osifikazioaren farmakologia.



D.- Kimioterapia

22. gaia. Mikrobioen aurkako botikak.



23. gaia. Zelula hormaren sintesia inhibitzen duten bakterioen aurkako agenteak.





24. gaia. Bakterio-proteinen sintesia inhibitzen duten bakterioen aurkako agenteak.





25. gaia. Antiseptikoak eta desinfektatzaileak.



26. gaia. Antifungikoak eta antibirikoak



27. gaia. Kimioterapia antineoplasikoa.

Mintegiak (M)

Saio horietan irakasleek planteatutako lanen prestaketa eta erakusketa egingo dute. Ikasleen arteko talde-lana eta irakaslearekiko berehalako feed backa sustatzen dira. Nahitaezkoa da bertaratzea.

(M1) Farmakozinetikoa- forma farmazeutikoen, pH-aren eta iraizketaren bioerabilgarritasuna

(M2) Doping-a kirolean eta botika eta drogen abusua.



Ikasgelako praktikak (GP)

Klase magistralak osatzen dituzte, ariketak eta kasu praktikoak ebatziz, ikasgaiaren alderdi teorikoak ulertzen laguntzeko. Eztabaida irekia sustatuko da. Mintegietako taldeak koordinatzeko, zereginak banatzeko eta lanak egiteko moduari buruzko jarraibide komunak transmititzeko ere balio dute. Nahitaezkoa da bertaratzea.

(GP eta 3) Itu farmakologikoak eta parametro farmakodinamikoak.

(GP2) Farmakozinetika – Administrazio-bideak, forma farmazeutikoak eta bioerabilgarritasuna

(GP4) Antiinflamatorio ez-esteroideak. Farmakoen aplikazio topikoa.

(GP5) NSZren farmakologia.

(GP6) Asmaren tratamendu farmakologikoa.

(GP7) Farmakologia kardiobaskularra eta odolarena

(GP8 eta 9) Sendagaien arteko interakzioekin eta fisioterapiako beste terapia batzuekin lotutako arazoak konpontzea.



Laborategiko praktikak (LP)

Saio horiek irakasleen aurrean egingo dira, farmakologia-ikasketetan datu esperimentalak eskuratzeko erabiltzen diren tekniken oinarri eta prozedura metodologikoa azaltzeko. Gainera, esperimentuaren gauzatzea erakusten duten bideoak ikusi ondoren lortutako datuak aztertuko dira, eta dagozkion ondorioak aterako dira. Emaitzen azterketa kritikoa. Nahitaezkoa da bertaratzea.

(1. LP) Salizilatoa iraizketa

(2. LP) Minaren farmakologia (analgesia zentrala)

(3. LP) nahasmendu motorren farmakologia - Parkinsonismoa

(4.LP) diabetesaren farmakologia: gluzemia erregulatzeko simulazioa intsulina hartzeagatik eta karbohidratoak doitzeagatik



Ordenagailuko praktikak PO) Nahitaezkoa da bertaratzea.

- (PO1). Farmakologiako informazio- eta ikaskuntza-iturriak: farmakopeak, formularioak eta espezialitateen katalogoak maneiatzea.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 40
  • Test motatako proba (%): 30
  • Portfolio (%): 30

Ebaluazio-sistema jarraitua da, amaierako idatzizko proba bat ( notaren % 70a) eta ikasleak ikasgelako, ordenagailuko, laborategiko eta mintegietako praktiketako ordu presentzialetan eta irakasgaiaren ordu ez-presentzialetan garatutako zeregin ebaluagarriak dituelako ( % 30).

Ikasleek ebaluazio-tresna hauetan aurreikusitako ikaskuntzaren emaitzak lortu dituztela frogatu beharko dute:



1. Idatzizko ebaluazioa (%70): proba partziala eta finala.

Derrigorrezkoa ez den proba partziala, ondoko zatiekin: 1) testa-erantzun anitzeko 20-30 galdera (5 erantzun posible eta egiazko bakarra) eta 2) 3-5 galdera labur. Testean, erantzun okerrak edo erantzun gabeak modu negatiboan puntuatuko dira (4 txarto 1 ondo kenduz).

Proba ez da gaindituko probaren zati bakoitzean ezarritako gutxienekoak (10etik 5 puntu) lortzen ez badira (testak eta galdera laburrak). Proba partziala gainditzeko10etik 7 puntuko nota lortu behar da. Probaren feed-back bat egongo da praktika-saio batean. Azaldutako nota lortzen ez bada, ikaskuntzaren emaitzak nahitaezko proba finalean ebaluatuko dira (ohiko-deialdia).



2. Praktika-koadernoa, taldeko entregagarriekin (amaierako notaren balioaren % 30) eta jarduera praktikoetan inplizituak diren beste zeregin batzuekin (ahozko azalpena eta talde-lana). Praktikak egitea eta horietara joatea nahitaezkoa da. Nota praktikoa amaierako idatzizko probaren kalifikazioari gehituko zaio, proba hori 5eko notarekin gainditu bada.

Ezohiko deialdiaren ebaluazioa finalaren idatzizko proba bat da, notaren% 100 hartzen duena. Proba honetan, erantzun anitzeko 30-40 galdera daude (5 erantzun posible eta egiazko bakarra, puntu negatiboekin) eta garapen laburreko 5-6 galdera. Galderak proportzionalki banatzen dira, ebaluatu beharreko konpetentzien arabera. Ezin da irakasgaia gainditu probaren zati bakoitzean ezarritako gutxienekoak (5 puntu 10 puntutik gora) lortzen ez badira (testak eta galdera laburrak). Irakasgaiaren zati praktikoa ebaluatuko da, aurretik egin eta gainditu ez bada.

Oinarrizko bibliografia

Durán M., Mestres C., Nogués R. (2017). Fundamentos de Farmacología para Fisioterapeutas. Médica Panamericana, Madrid.

Rang, H.P., Dale M.M., Ritter J.M. y Flower R.J. (2020). Farmacología. 9a Ed. Elsevier, Madrid.

Flórez, J. (2014). Farmacología humana. 6ª Ed. Elsevier, Madrid.

Lorenzo P, Moreno A, Leza JC, Moro MA, Lizasoain I. (2012). Farmacología Clínica y Básica. 1a Ed. Médica Panamericana, Madrid.

Gehiago sakontzeko bibliografia

-Ciccone C.D. (2007) Pharmacology in Rehabilitation. 4th Ed. Davis Co., Philadelphia.
- Gladson B. (2011) Pharmacology for rehabilitation professionals. Elsevier Saunders 2nd ed., Missouri, EEUU.
-Page C.P., Hoffman B.B., Curtis M.J., Walker J.A., (2006) Integrated pharmacology. 3. ed. Elsevier Health Science.
-Reents S. (2000). Sport and Exercise Pharmacology. Human Kinetic, New York.
-Vademecum: http://www.vademecum.medicom.es/

Aldizkariak

- Vademecum: http://www.vademecum.medicom.es/
- Catálogo de especialidades farmaceúticas: http://www.portalfarma.com/
- Información sobre el medicamento: http://www.euskadi.net/sanidad
- Agencia Española de medicamentos y productos sanitarioshttps://www.aemps.gob.es/cima/

Web helbideak

-Vademecum: http://www.vademecum.medicom.es/
-Información sobre el medicamento: http://www.euskadi.net/sanidad
-Agencia Española de medicamentos y productos sanitarioshttps://www.aemps.gob.es/cima/
- PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
-Artículos de investigación seleccionados