Hautazko irakasgai hau Artearen Historia Graduko 3. eta 4. mailetan ematen da, bigarren lauhilekoan eta goizeko ordutegian. Arte Modernoaren Historia moduluaren parte da. Ikasgai teoriko praktikoa da, eta bertan, aurrez aurreko irakaskuntzarekin eta ikasgelako praktikekin batera, landa-praktikak eta beste jarduera batzuk egiten dira.



Euskal Herriko Errenazimentuko eta Barrokoko Artearen Historia ikuspegi global batetik aztertzen du, analisi estilistiko eta ikonografikoa eta komitente eta artisten balorazioa barne. Espainiako Errenazimentuko eta Barrokoko Artearen Historiarekin nortasun handia izateagatik, ikasleei gomendatzen zaie ikasgai hori, 3. mailan, lehen lauhilekoan ematea.



Beste irakasgai batzuek, hala nola Errenazimentuko Artearen Historia, Barrokoko Artearen Historia eta Ikonografia Modernoa hautazkoak, behar bezala osatzen dituzte "Errenazimentuko eta Barrokoko Artearen Historia Euskal Herrian" irakasgaiaren edukiak.



Euskal Herriko arte-ondarearen zati handi bat obra errenazentistek eta barrokoek osatzen dute; beraz, irakasgai hau oinarrizkoa da gure lurraldeko kultura-kudeaketarekin lotutako museoetan edo erakunde publikoetan jarduera profesionalak egiteko.

GRADUA



(T) G005 Lan eta gai historiko-artistikoei buruzko testuen, dokumentuen eta bestelako materialen analisi kritikoak egiteko gai izatea.



(T) G007 Graduaren ezagutza espezifikoa hurbileko beste arlo eta diziplina batzuekin erlazionatzeko eta aplikatzeko gai izatea.



(E) G002 Arkitekturako, eskulturako, pinturako, zinemako, musikako eta beste arte batzuetako lanak bere une historiko eta artistikoan integralki sailkatzeko eta komentatzeko gai izatea (estiloa eta ikonografia), diziplina artistiko bakoitzaren lengoaia espezifikoekin.



(E) G004 Prozesu historikoak aztertu eta interpretatzeko gai izatea, artelanaren bidez, gizarte- eta kultura-historiaren dokumentu garrantzitsu gisa, beste testu-testigantza eta testigantza material batzuekin batera.



MODULUA

(T) CM05 Diziplinarako berariazko ahozko eta idatzizko adierazpena eskuratzea.



(E) CM01 Aro modernoan artearen garapena aztertzeko eta interpretatzeko gai izatea, estiloen segida, artisten eta komitenteen zeregina, eta historia soziala eta kulturala balioetsiz obren bidez.



(E) CM02 Arkitektura-, eskultura- eta pintura-lanak (estiloa eta ikonografia) osorik sailkatzeko eta komentatzeko gai izatea, bere une historiko eta artistikoan, garai modernoko artearen lengoaia espezifikoekin.



(E) CM04 Aro modernoko teoria artistikoaren testu, dokumentu eta bestelako materialen analisi kritikoak egiteko gai izatea.



IRAKASGAIA



(E) CA01 Artelanek, artistek eta bezeroek Euskal Herriko arte modernoan (Errenazimentua eta Barrokoa) duten eginkizuna aztertzea eta interpretatzea, XVI. mendetik XVIII. mendera bitarteko esparru soziopolitikoa eta kulturala baloratzeko ezinbesteko elementu gisa.



(E) CA02 Euskal Herriko arte modernoko arkitektura-, eskultura- eta pintura-lanak formalki eta ikonografikoki sailkatu eta iruzkintzea, beren terminologia espezifikoarekin, aldi desberdinen bilakaera ezagutzeko.



IKASKUNTZAREN EMAITZAK



Euskal Herriko Errenazimentu eta Barrokoko arkitektura, eskultura eta pintura lanak estilo eta ikonografiaren arabera sailkatzen eta balioesten ditu.



XVI., XVII. eta XVIII. mendeetako Euskal Herriko esparru soziopolitiko eta kulturala baloratzeko ezinbesteko elementu gisa interpretatzen du artisten eta bezeroen papera.



Aro modernoko prozesu historikoak aztertu eta interpretatzen ditu artelanaren bidez, gizarte- eta kultura-historiaren dokumentu garrantzitsu gisa.



Euskal Herriko Errenazimentuko eta Barrokoko artelanak aztertu, baloratu eta komentatzeko berariazko terminologia eta ahozko eta idatzizko adierazpena ditu, eta ikaskuntza-emaitza hori beste aldi batzuetara estrapolatu daiteke.



Lotu irakasgai honen ikaskuntzaren emaitzak Artearen Historiako Graduko beste arlo eta diziplina batzuetakoekin.

ERRENAZIMENTUKO ETA BARROKOKO ARTEAREN HISTORIA EUSKAL HERRIAN



1. XVI. mendetik XVIII. mendera bitarteko arteak Euskal Herrian. Testuingurua eta identitate-elementuak.



I. GOTIKOA ETA BERPIZKUNDEA XVI. MENDEAN

2. Arkitekturaren kontzeptuak. Arkitektura zibila. Dorreak eta jauregiak. Jauregi manieristak. Programa humanistak: Escoriaza-Esquivel adibidea. Udalak eta ospitaleak.

3. Oñatiko Sancti Spiritus Unibertsitatea: Rodrigo Mercado de Zuazolaren patronasgoa.

4. Gotiko-Errenazimentuko erlijio-arkitektura. Nabe bakarreko eta aretoko parrokia-elizak. Patronatu-kaperak. Komentu-arkitektura.

5. Hilobi-monumentuak. Ospea gurtzea. Arkobsoliozko hilobiak. Benetako hizlariak.

6. Erretablistika eta irudigintza polikromatua. Lehen Errenazimendua. Erromanismoa: Joan Antxieta.

7. Arte piktorikoak. Triptiko flamenkoak, taula gaineko pintura lokala eta horma-pintzeladura.



II. KLASIZISMOA ETA BARROKOA XVII ETA XVIII. MENDEETAN

8. Arkitektura zibila. Jauregiak eta udaletxeak.

9. Komentu-arkitektura. Trazagileak eta eraikuntza-konplexuak.

10. Regio ikastetxea eta Loiolako basilika. Oinplano zentraleko elizak, Loiolako herentzia.

11. Erlijio-arkitektura. Komentuaren eta tradizioaren arteko tenplu berriak. Portadak eta dorre-kanpandorreak.

12. Erretaula eta eskultura barrokoa. Erretaula klasizista eta "naturalaren" eskultura. Erretaula churriguereskoa eta barroko beteko eskultura. Erretaula rococoa eta eskultura akademikoa.

13. Pintura. Inportatutako pintura. Erretratua. Tokiko tailerrak eta mural rokoko eszenografiak.



LANDA-PRAKTIKAK

Hainbat landa-praktika egingo dira, besteak beste, Bergarara eta Oñatira bidaia. Euskal Herriko Errenazimentu eta Barrokoko obra enblematikoenetako batzuk aztertzea du helburu. Bergaran XVI. mendeko erlijio-arkitektura eta rococo erretablistika ikasi ziren. Eta Oñatin Berpizkundea, Unibertsitate zaharraren bidez, San Migel elizako Pietatearen kapera edo erretaula churriguereskoa. Gasteizko hirira bisita bat ere egin genuen: jauregi eta hilobi-monumentu errenazentistak, San Antonio komentuko arkitektura klasizista, Gregorio Fernandezen obra San Migel parrokian eta Elizbarrutiko Arte Sakratuaren Museoan inportatutako pintura barrokoa.

Irakasgaiaren programak jatorrizko obren aurrean ederki ikas daitezkeen hainbat ikasgai aurkezten ditu.



IKASGELAKO PRAKTIKAK

Era berean, praktikak egingo dira ikasgelan: irakurketa gidatuak egingo dira, dokumentuak eta obrak aztertu eta komentatuko dira, eta lanak egingo dira.

Irakasgai honetan hainbat irakaskuntza-metodologia erabiltzen dira. Lehenik eta behin, ikasgaien edukiak erakusteko eskolak emango dira, betiere ikus-entzunezko materialekin batera. Ikasleek gai jakinei buruzko noizbehinkako eztabaidetan eta artelan espezifikoen iruzkinetan parte hartu beharko dute.



Azalpen teoriko-praktikoak ikaslearen ikaskuntza autonomoko jarduerekin osatuko dira. Jarduera horietan, landa-praktikak, banakako lanak eta irakurketa gidatuak egingo dira.



1. Tesi teoriko-magistralak:

Irakasleak irakasgaiaren funtsezko eduki teorikoak azalduko ditu, baita talde-lana garatzeko beharrezkoak diren jarraibide metodologikoak, praktika presentzialak eta ez-presentzialak eta ikaslearen lan pertsonala ere.



2. Azterketa praktikoak:



• Saio praktiko presentzialak ikasgelan:

Ikasleek, irakasleen laguntzarekin, irakasleek proposatutako artelanak, dokumentu-iturriak, irakurketa gidatuak eta irakasgairako ikus-entzunezko material interesgarria aztertu eta komentatuko dute.



• Ikasgelatik kanpoko saio praktiko presentzialak. Landa-praktikak:

Aurreikusitako landa-praktiken artean, bat Oñatira doa, Errenazimentuaren hastapenak Euskal Herrian ulertzeko, kaperen, hilobi-monumentuen eta, bereziki, Sancti Spiritus Unibertsitatearen bitartez. Gutxienez beste bat Gasteizen egingo da, Errenazimentuko jauregi eta hilobi-monumentuetan, hain zuzen ere, eta hirugarren batek, Gasteizen ere bai, San Antonio komentuko arkitektura klasizista, Gregorio Fernandezen obra San Migel parrokian eta churriguereskoaren erretaula San Bizente parrokian aztertzea du helburu.



Irakasgaiaren programak jatorrizko obren aurrean ederki ikas daitezkeen hainbat ikasgai aurkezten ditu.



• Saio praktiko erdipresentzialak:

Ikaskuntza-lan praktiko bat egingo da, ikasleek ikasgelatik kanpo egin beharreko lan bat lantzeko. Gaia irakasleekin adostu beharko da aldez aurretik, eta ikasleek egin beharko dute liburutegietan, museoetan eta abarretan hainbat iturritako informazioa bilatuz.



Iruzkin horren emaitza aldez aurretik idatziz emango da, baloratu, aldatu, zuzendu eta ebaluatzeko. Ahal dela, taldean egingo da, eta komentario kooperatibo bat egingo da, ikasgelan ahoz azalduko dena.



3. Irakaskuntza-ikaskuntza prozesuaren jarraipena egiteko teknikak, ikasleak eskatuta eta irakasleak ezarrita.



4. Jarduera ez-presentzialak:



Ikasleak proposatutako zereginak prestatzea:



- Goian adierazitako lan praktikoa egitea.

Oso komenigarria da aldez aurretik lanaren ahozko aurkezpena probatzea; izan ere, horri esker, ahulguneak identifika daitezke, segurtasuna ematen du, denborak kontrolatzen laguntzen du eta azken aurkezpena hobetzen du.



- Nahitaezko banakako irakurketa:

ECHEVERRÍA GOÑI, P. L.; VÉLEZ CHAURRI, J. J., «Arte moderno», en CASTAÑER LÓPEZ, X. (ed.), Arte y arquitectura en el País Vasco. El patrimonio del Románico al siglo XX, Madrid, Nerea, 2003, pp. 53-100.



- Ikasleak idatzizko proba objektiboa prestatzea

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 70
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 30

EBALUAZIO JARRAITUKO SISTEMA:

Ebaluazio jarraituko sistemak berekin dakar proba eta ebaluazio-jarduera multzo bat ezartzea, ikasle bakoitzak prestakuntza-aldian izan duen aurrerapena baloratzeko. Probak prestakuntza-aldian zehar egingo dira, eta proba batekin osatuko dira, dagokion azterketa-deialdirako ezarritako data ofizialean.



AZKEN EBALUAZIO SISTEMA:

Amaierako ebaluazio-sistemak ikaskuntza-emaitzak proba baten bidez ebaluatzeko aukera jasotzen du. Proba hori azterketa batek edo gehiagok eta irakasgaiaren ebaluazio orokorreko jarduerek osatuko dute, eta azterketa-aldi ofizialean egingo da.

Etengabeko ebaluazioa. Orientabideak eta uko egitea



AZTERKETA-ALDIKO PROBA: Azken notaren ehunekoa: % 70



CA1, CA3 eta CA5 berariazko gaitasunak.



Ebaluazio-irizpideak:

• Ikuspegi formaletik zuzena den idatzizko adierazpena, bai eta ikasturtean zehar landutako terminologia espezifikoa erabiltzekoa ere.

• Idatzizko diskurtsoaren eraikuntza egokia: barne-garapenaren koherentzia eta egokitzapena edukira, argitasuna eta ordena adierazpenean, ideien garapen ordenatua.

• Aldiko artelan eta artista nabarmenenak identifikatzea, sailkatzea eta balioestea.

• Aztertutako aldiko artelan eta artista bikainenei berariazko kronologia bat zuzen esleitzea.

• Artelanen esparru geografikoa behar bezala definitzea.

• Garaiko artearen lengoaia plastikoen eta ezaugarri estilistikoen enuntziatu zuzena.

• Aztertutako aldiko ezaugarri estilistikoak eta formalak aztertzeko proposatutako artelanei zuzen aplikatzea.

• Ikertutako lanen ikonografia eta programa ikonografikoak behar bezala definitzea.

• Ikasturtean zehar landutako erreferentzia bibliografikoak eta dokumentu-iturriak egoki txertatzea.

• Garaiko esparru politiko, erlijioso eta soziokulturalaren funtsezko ezaugarrien eta artelanarekin edo artistarekin dituen harremanen definizio egokia.



PRAKTIKA: Ikaskuntza praktikoa (Lan praktikoa). Azken notaren ehunekoa: % 20



CA1, CA2, CA3, CA4 eta CA5 berariazko gaitasunak.



Ebaluazio-irizpideak:

• Aukeratutako gaiaren eduki espezifikoen azalpen egokia eta koherentea.

• Baliabide teknologikoak eta dokumentazio egokia erabiltzea.

• Egindako lanaren azalpen argia, ordenatua eta egituratua.

• Hitzezko eta idatzizko hizkuntza eta komunikazio-baliabideak menderatzea.

• LAN PRAKTIKOA.

Aurkezpenak: apirilak 9 eta 10

Apirilaren 8an amaituta eta entregatuta egon behar dute.



PRAKTIKETARA ETA ESKOLETARA JOATEA: Azken notaren ehunekoa: % 10

CA3 gaitasun espezifikoak.

Ebaluazio-irizpideak:

• Berariazko terminologia artistikoa behar bezala erabiltzea, bai ahoz, bai idatziz.

• Proposatutako landa-praktiketara eta eskola magistraletara joatea eta horietan parte hartzea.



Nahitaezkoa izango da irakasgaiaren zatiak gainditzea, bai praktikoa bai teorikoa. Horietako bat ohiko deialdian eteten bada, ohiz kanpoko deialdirako gordeko da nota.



Ebaluazio jarraituari uko egitea:

Ikasleek azken ebaluazio-sistemaren bidez ebaluatuak izateko eskubidea izango dute, etengabeko ebaluazio-sisteman parte hartu duten ala ez alde batera utzita. Horretarako, ikasleek idatziz aurkeztu beharko diete irakasgaiaren ardura duten irakasleei ebaluazio jarraituari uko egiten diotela. Horretarako, 9 asteko epea izango dute, lauhilekoaren hasieratik zenbatzen hasita.

https://www.euskadi.eus/y22-bopv/eu/bopv2/datos/2017/03/1701311a.pdf

Aparteko deialdietan, irakasgaien ebaluazioa amaierako ebaluazio-sistemaren bidez bakarrik egingo da, eta ikasleek kalifikazioaren % 100 lortu ahal izango dute. Azken ebaluazioan, kalifikazioaren % 100 lortu ahal izango dute ikasleek. Amaierako ebaluazio-probak definitutako ikaskuntzaren emaitzak ebaluatu eta neurtu ahal izateko beharrezkoak diren ebaluazio-ariketa eta -jarduera guztiak izango ditu.

edo, hala ere, ikasturtean zehar ikasleak lortutako emaitza positiboak gorde ahal izango dira.



Ebaluazioari buruzko informazio gehiago hemen aurki daiteke:

https://www.euskadi.eus/y22-bopv/eu/bopv2/datos/2017/03/1701311a.pdf

ECHEVERRIA GOÑI, P. L. y VELEZ CHAURRI, J. J., “Arte moderno”, en Arte y arquitectura del País Vasco. El patrimonio del Románico al siglo XX. Madrid, Nerea, 2003, pp. 53-100.

Oinarrizko bibliografia

ANDRES ORDAX, S., “Arte”. País Vasco, col. Tierras de España, Madrid, Fundación Juan March, 1987, pp. 204-288 (Renacimiento y Barroco).

GONZÁLEZ DE ZÁRATE, J. M., La literatura en las artes. Iconografía e Iconología de las artes en el País Vasco, San Sebastián, Etor, 1987.

ECHEVERRÍA GOÑI, P. L. (dir. y coord.), Erretaulak / Retablos. Euskadi. Catálogos del Centro de Patrimonio Cultural Vasco. Dos tomos. l. Estudios. II. Catalogación, Vitoria, Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco, 2001.

PLAZAOLA, J., Historia del Arte vasco, T. II: Del Gótico al Renacimiento, Donostia, Etor-Ostoa, 2002, pp. 360-495 (Renacimiento).

PLAZAOLA, J., Historia del Arte vasco, T. III: Del Barroco al Siglo XX, Donostia, Etor-Ostoa, 2003, pp. 498-639 (Barroco).

BARAÑANO, K., GONZÁLEZ DE DURANA, J. y JUARISTI, J., Arte en el País Vasco, Madrid, Cátedra, 1987, pp. 95-156 (Renacimiento y Barroco).

Gehiago sakontzeko bibliografia

ERRENAZIMENTUKO
Revisión del Arte del Renacimiento, Monográfico de la revista Ondare, 17 (1998).
SESMERO PEREZ, F., El arte del Renacimiento en Vizcaya, Bilbao, 1954.
ARRAZOLA, M. A., El Renacimiento en Guipúzcoa, 3 vol., San Sebastián, Diputación Foral de Guipúzcoa, 1988.
ECHEVERRIA GOÑI, P. L., “Renacimiento”, en Vitoria-Gasteiz en el arte, vol. 2. Vitoria, Gobierno Vasco, Diputación Foral de Álava, Ayuntamiento de Vitoria-Gasteiz, 1997, pp. 304-373.
ZORROZUA SANTISTEBAN, J., Errenazimenduko Artea Araban / El arte del Renacimiento en Álava, Vitoria, Diputación Foral de Álava, 1999.
BARRIO LOZA, J. A., Los Beaugrant. En el contexto de la escultura manierista vasca, Bilbao, Museo de Bellas Artes de Bilbao y Caja de Ahorros Vizcaína, 1984.
ECHEVERRIA GOÑI, P. L., Contribución del País Vasco a las artes pictóricas del Renacimiento. La pinceladura norteña, San Sebastián, 1999.

BARROKOKO
Revisión del Arte del Barroco, Monográfico de la revista Ondare, 19, (2000).
BARRIO LOZA, J. A. y VALVERDE PEÑA, J. R., "El arte durante los siglos XVII y XVIII: el Clasicismo y el Barroco", Bilbao, Arte e Historia, Bilbao, 1990, pp. 125-149..
ASTIAZARAIN ACHABAL, M. I., Arquitectos guipuzcoanos del siglo XVIII, 3 vols, San Sebastián, Diputación Foral de Guipúzcoa, 1988,1990 y 1991.
VELEZ CHAURRI, J. J., “Barroco”. Vitoria Gasteiz en el Arte, vol. 2, Vitoria, 1997, pp. 374-447.
BARTOLOME GARCIA, F. R., Arte Barrokoa Araban /El arte barroco en Álava, Vitoria, Diputación Foral de Álava, 1999.
VELEZ CHAURRI, J. J. y ECHEVERRIA GOÑI, P. L., “Pintura barroca con vinculación histórica al País Vasco”. Luces del Barroco. Catálogo de exposición, Vitoria, Fundación Caja Vital Kutxa y Diputación Foral de Álava, 2002, pp. 21-31

Aldizkariak

Ars Bilduma (2010-) revista del Departamento de Historia del Arte y Música de la UPV/EHU.
http://www.ehu.eus/ojs/index.php/ars_bilduma
Buletina. Boletín. Bulletin (2005-); continuación del la revista Urtekaria. Anuario del Museo de Bellas Artes de Bilbao (1983-1995).
https://www.museobilbao.com/sala-de-lectura.php
https://dialnet.unirioja.es/servlet/revista?codigo=11996
Cuadernos de Patrimonio y Arte Navarro (2006-).
http://www.unav.edu/web/catedra-patrimonio/publicaciones/cuadernos-de-la-catedra-de-patrimonio-y-arte-navarro
Kobie. Serie Bellas Artes (1983-2000)
https://dialnet.unirioja.es/servlet/revista?codigo=10261
Ondare (1982-2012). Previamente se denominó “Cuadernos de Sección. Artes Plásticas y Monumentales” de Eusko Ikaskuntza/ Sociedad de Estudios Vascos.
http://www.eusko-ikaskuntza.org/es/publicaciones/ondare-cuadernos-de-artes-plasticas-y-monumentales/bi-745/
RA. Revista Arquitectura (1997-)
http://www.unav.edu/publicaciones/revistas/index.php/revista-de-arquitectura
Urtekaria. Anuario (1983-1995)
https://dialnet.unirioja.es/servlet/revista?codigo=13456

Web helbideak

Baliabide elektronikoak

• Arteder. Base de datos de Arte Vasco. Museo de Bellas Artes de Bilbao.
http://www.bd-arteder.com/
• Bilbao Izan. Promoción del Patrimonio del Ayuntamiento de Bilbao. Fotografía y vídeos sobre el patrimonio arquitectónico de Bilbao.
http://www.bilbao.eus/cs/Satellite?c=Page&cid=1272986931053&language=es&pageid=1272986931053&pagename=BilbaoIzan%2FPage%2FBIZ_contenidoFinal
• Ensime. Bienes culturales de Museos del País Vasco.
https://apps.euskadi.eus/emsime/catalogo-museos-pais-vasco/
• Museo de Bellas Artes de Bilbao. Colección online y banco de imágenes.
https://www.museobilbao.com/biblioteca-y-archivo.php
• Museo diocesano de arte sacro. Vitoria-Gasteiz
https://museosacrovitoria.eus/eu/
• Revista Ondare de Eusko Ikaskuntza
http://www.eusko-ikaskuntza.eus/es/publicaciones/ondare-cuadernos-de-artes-plasticas-y-monumentales/bi-745/
• San Telmo Museoa. Catálogo online.
http://www.santelmomuseoa.eus/index.php?option=com_flexicontent&view=category&cid=8&Itemid=47&lang=es

Interneteko helbide interesgarriak:

http://www.etorkultura.com/capitulos/112-ArteT2c1.pdf
http://www.etorkultura.com/capitulos/113-ArteT3c1.pdf
https://www.hiru.eus/es/arte
https://www.euskadi.eus/gobierno-vasco/centro-patrimonio-cultural/
https://www.destinoseuskadi.com/
https://www.euskadi.eus/web01-a2kulonz/es/contenidos/informacion/retablos_indice/es_8549/index.shtm