"Espainiako Errenazimentuko eta Barrokoko Artearen Historia" Artearen Historiako Graduko eta Arte Modernoko Moduluko ikasgai teoriko-praktikoa da.



Bertan, Espainian XVI. mendetik XVIII. mendeko hirurogeita hamarreko hamarkadara arte garatutako arte-adierazpen garrantzitsuenak aztertzen dira. Haren azterketaren helburua arteen, teoria artistikoaren, obren, artisten edo bezeroen bilakaerari buruzko ezagutza lortzea da. Arreta berezia eskaintzen zaie Europako sortzaile nagusien artearekin dituzten harremanei.



Espainiako Errenazimentuko eta Barrokoko arteak lotura estua du eredu gisa balio dion Europako artearekin; beraz, oso gomendagarria da irakasgai honetako ikasleek "Errenazimentuko Artearen Historia" ikasi izana eta "Barrokoko Artearen Historia"n matrikulatuta egotea, hori ere 3. mailako lehen lauhilekoan ematen da. "Errenazimentuko eta Barrokoko Artearen Historia Euskal Herrian" eta "Ikonografia Modernoa" aukerako irakasgaiek behar bezala osatzen dituzte irakasgai honen edukiak



Irakasgaia Artearen Historia Graduko 3. mailan ematen da, lehen lauhilekoan, goizez, eta Arte Modernoaren Historia moduluaren barruan dago. Irakasgai teoriko-praktiko honetan, irakaskuntzarekin batera, landa-praktikak eta beste jarduera batzuk egiten dira. Espainiako arte-ondarearen zati handi bat obra errenazentistek eta barrokoek osatzen dutenez, irakasgai hau oinarrizkoa da hainbat jarduera profesionaletarako, bai museoetan, bai kultura-kudeaketarekin lotutako erakunde publikoetan.

GRADUA



(T) G005 Lan eta gai historiko-artistikoei buruzko testuen, dokumentuen eta bestelako materialen analisi kritikoak egiteko gai izatea.



(T) G007 Graduaren ezagutza espezifikoa hurbileko beste arlo eta diziplina batzuekin erlazionatzeko eta aplikatzeko gai izatea.



(E) G002 Arkitekturako, eskulturako, pinturako, zinemako, musikako eta beste arte batzuetako lanak bere une historiko eta artistikoan integralki sailkatzeko eta komentatzeko gai izatea (estiloa eta ikonografia), diziplina artistiko bakoitzaren lengoaia espezifikoekin.



(E) G004 Prozesu historikoak aztertu eta interpretatzeko gai izatea, artelanaren bidez, gizarte- eta kultura-historiaren dokumentu garrantzitsu gisa, beste testu-testigantza eta testigantza material batzuekin batera.



MODULUA



(T) CM05 Diziplinarako berariazko ahozko eta idatzizko adierazpena eskuratzea.



(E) CM01 Aro modernoan artearen garapena aztertzeko eta interpretatzeko gai izatea, estiloen segida, artisten eta komitenteen zeregina, eta historia soziala eta kulturala balioetsiz obren bidez.



(E) CM02 Arkitektura-, eskultura- eta pintura-lanak (estiloa eta ikonografia) osorik sailkatzeko eta komentatzeko gai izatea, bere une historiko eta artistikoan, garai modernoko artearen lengoaia espezifikoekin.



(E) CM04 Aro modernoko teoria artistikoaren testu, dokumentu eta bestelako materialen analisi kritikoak egiteko gai izatea.



IRAKASGAIA



(E) CA01 Artelanek, artistek eta bezeroek Espainiako arte modernoan (Errenazimentua eta Barrokoa) duten eginkizuna aztertzea eta interpretatzea, XVI. mendetik XVIII. mendera bitarteko esparru soziopolitiko eta kulturala baloratzeko ezinbesteko elementu gisa.



(E) CA02 Espainiako arte modernoko arkitektura-, eskultura- eta pintura-lanak formalki eta ikonografikoki sailkatu eta iruzkintzea, beren terminologia espezifikoarekin, aldi desberdinen bilakaera ezagutzeko.



IKASKUNTZA-EMAITZAK



Espainiako Errenazimentuko eta Barrokoko arkitektura, eskultura eta pinturako lanak estilo eta ikonografiaren arabera sailkatzen eta baloratzen ditu.



Artisten eta bezeroen papera ezinbesteko elementu gisa interpretatzen du XVI. mendetik XVIII. mendera bitarteko Espainiako esparru soziopolitikoa eta kulturala baloratzeko.



Aro modernoko teoria artistikoko testu, dokumentu eta bestelako materialen analisi kritikoak egiten ditu.



Aro modernoko prozesu historikoak aztertu eta interpretatzen ditu artelanaren bidez, gizarte- eta kultura-historiaren dokumentu garrantzitsu gisa.



Espainiako Errenazimentuko eta Barrokoko artelanak aztertzeko, baloratzeko eta komentatzeko berariazko terminologia eta ahozko eta idatzizko adierazpena eskuratzen ditu, beste aldi batzuetara estrapolatu daitekeena.



Lotu irakasgai honen ikaskuntzaren emaitzak Artearen Historiako Graduko beste arlo eta diziplina batzuetakoekin.

I. ERRENAZIMENTUA



1. Espainiako artea XVI. mendean. Gotikoa eta Errenazimentua.



I. MODULUA. GOTIKOA ETA ERRENAZIMENTUA XVI. MENDEAREN LEHEN ERDIAN



2. Arkitekturaren berrikuntza eta iraupena XVI. mendearen hasieran. Mendozatarren zaindaritza. Dekorazio platereskoa.

3. Tradizioa eta berrikuntza eskulturan eta pinturan. Eskultura errenazentistaren hastapenak. Hilobi-monumentua.

4. Pintore italiarren etorrera. Pintore espainiarrak Italian: Pedro Berruguete eta Ferrandotarrak. Eskandinaviako pintoreak berritzea

5. Arteak Karlos I.aren erregealdian Arkitektura berria: Klasizismoa eta Manierismoa

6. Berruguete eta Juniren eskultura espresibista

7. Manierismoa XVI. mendearen bigarren hereneko pinturan.



II. MODULUA. ARTEAK FILIPE II.AREN GARAIAN



8. Filipe II.a: Errenazimentuko printze baten irudia. El Escorialeko eraikuntza-konplexua eta dekorazioa.

9. El Escorialen eragina arkitekturan. Eskultura erromanista: Gaspar Becerra eta Juan de Anchieta. Luis de Moralesen pintura.

10. Grekoa. Margolari bitxia.



II. BARROKOA



III. MODULUA. KLASIZISMOA ETA BARROKOA XVII. MENDEAN



11. Espainiako artea XVII. mendean. Jarraitutasun klasizista eta Barrokoaren distira.

12. Arkitektura klasizista: hirigintza, arkitektura zibila eta komentua.

13. Arkitektura barrokoa: kaperak, kaperak eta katedralen fatxadak. Zurezko arkitektura: erretaula.

14. Naturalismoa eskulturan: sakratua dena erreal bihurtzen da.

15. XVII. mendeko pintura. Naturalismo tenebrista: Ribalta, Ribera, Zurbaran eta Alonso Cano.

16. Velázquez, Filipe IV.aren ganbera-pintorea.

17. Gorteko pintura Karlos II.aren garaian. Murillo eta Valdés Lealen Sevilla.



IV. MODULUA. BARROKOA ETA AKADEMIZISMOA XVIII. MENDEKO LEHEN BI HERENETAN



18. Espainiako artea XVIII. mendean. Borboiak eta arteen berrikuntza.

19. Errege-tokiak. Arkitektura eta eskultura monumentala Filipe V.aren gortean.

20. Atzerriko pintoreak Gortean eta haien ikasle espainiarrak.

21. Arkitektura barrokoa "kastizoa" eta erretaula rokokoa.

22. Tradizioaren eta Akademiaren arteko eskultura. Rokokoa Salzillon eta akademizismoa Carmonan.

23. Tradizioa Palominoren pinturan. Rokoko pintura.



V. MODULUA. DEKORAZIO-ARTEAK XVI., XVII. ETA XVIII. mendeetan

24. Dekorazio-arteak: urregintza, sareta eta ehunak.

Irakasgai honetan hainbat irakaskuntza-metodologia erabiltzen dira. Lehenik eta behin, ikasgaien edukiak erakusteko eskolak emango dira, betiere ikus-entzunezko materialekin batera. Ikasleek gai espezifikoei buruzko noizbehinkako eztabaidetan eta artelan espezifikoen iruzkinetan parte hartu beharko dute.



Azalpen teoriko-praktikoak ikaslearen ikaskuntza autonomoko jarduerekin osatuko dira. Jarduera horietan, landa-praktikak, banakako lanak eta irakurketa gidatuak egingo dira.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 70
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 30

Idatzizko proba bat egingo da irakaskuntza-aldiaren amaieran, eta ebaluazio-irizpide hauek hartuko dira kontuan:



- Ikuspegi formaletik zuzena den idatzizko adierazpena, bai eta ikasturtean zehar landutako terminologia espezifikoa erabiltzekoa ere.

- Idatzizko diskurtsoaren eraikuntza egokia: barne-garapenaren koherentzia eta egokitzapena edukira, argitasuna eta ordena adierazpenean, ideien garapen ordenatua.

- Aldiko artelan eta artista nabarmenenak identifikatzea, sailkatzea eta balioestea.

- Aztertutako aldiko artelan eta artista bikainenei berariazko kronologia bat zuzen esleitzea.

- Artelanen esparru geografikoa behar bezala definitzea.

- Garaiko artearen lengoaia plastikoen eta ezaugarri estilistikoen enuntziatu zuzena.

- Aztertutako aldiko ezaugarri estilistikoak eta formalak aztertzeko proposatutako artelanei zuzen aplikatzea.

- Ikertutako lanen ikonografia eta programa ikonografikoak behar bezala definitzea.

- Ikasturtean zehar landutako erreferentzia bibliografikoak eta dokumentu-iturriak behar bezala txertatzea.

- Garaiko esparru politiko, erlijioso eta soziokulturalaren funtsezko ezaugarrien eta artelanarekin edo artistarekin dituen harremanen definizio egokia.



Ikasturtean zehar proba teoriko-praktiko ebaluagarriak egingo dira, praktikak, banakako lanak eta irakurketak egiteko eskatuz. Ebaluazio-irizpide hauek hartuko dira kontuan:



- Praktiketan aktiboki parte hartzea.

- Lanaren edukiak antolatzeko eta sistematizatzeko gaitasuna.

- Egindako irakurketak ulertzeko eta laburtzeko gaitasuna.

- Idatzizko adierazpen zuzena ikuspegi formaletik eta terminologia espezifikoaren erabileran.



Azken ebaluazioan kalifikazio-tresna eta -ehuneko guztiak neurtzeko, beharrezkoa izango da horietako bakoitza modu independentean gainditzea.



Ikasleek azken ebaluazio-sistemaren bidez ebaluatuak izateko eskubidea izango dute, etengabeko ebaluazio-sisteman parte hartu duten ala ez alde batera utzita. Horretarako, ikasleek idatziz aurkeztu beharko diete irakasgaiaren ardura duten irakasleei ebaluazio jarraituari uko egiten diotela. Horretarako, 9 asteko epea izango dute, lauhilekoaren hasieratik zenbatzen hasita. Amaierako ebaluazio-probak honako jarduera hauek izango ditu: idatzizko proba objektiboa, artelanen iruzkina, galdera teoriko baten garapena eta irakasgaian egindako praktikekin lotutako beste ebaluazio-jarduera batzuk biltzen dituena.



Ebaluazioari buruzko informazio gehiago hemen aurki daiteke:

https://www.ehu.eus/eu/web/estudiosdegrado-gradukoikasketak/ebaluaziorako-arautegia

Aparteko deialdietan, irakasgaien ebaluazioa amaierako ebaluazio-sistemaren bidez bakarrik egingo da, eta ikasleek kalifikazioaren % 100 lortu ahal izango dute. Ezohiko deialdiaren amaierako ebaluazio-probak honako jarduera hauek izango ditu: idatzizko proba objektiboa, eta irakasgaian egindako praktikekin lotutako beste ebaluazio-jarduera batzuk. Hala ere, ikasturtean zehar ikasleek lortutako emaitza positiboak gorde ahal izango dira.



Ebaluazioari buruzko informazio gehiago hemen aurki daiteke:

https://www.ehu.eus/eu/web/estudiosdegrado-gradukoikasketak/ebaluaziorako-arautegia

BOZAL, V., Historia del Arte en España, 2 vols., Madrid, Istmo, 1972.
PORTELA SANDOVAL, F. J., Historia del arte español, Madrid, Magisterio Español, 1978.
NIETO ALCAIDE, V. y CHECA CREMADES, F., El Renacimiento. Formación y crisis del modelo clásico, Madrid, Istmo, 1980.
MORAN, M. Y ESPINO, J. Historia del Arte en España, Madrid, Sociedad General Española de Librería, 1996.
RAMIREZ, J. A., La Edad Moderna. Historia del Arte. t. 3., Madrid, Alianza, 1997.
GARCÍA MELERO, J. E. y VIÑUALES GONZÁLEZ, J. M., Historia del arte español moderno y contemporáneo, Madrid, UNED, 1997.

Oinarrizko bibliografia

ERRENAZIMENTUA

SEBASTIÁN, S., GARCÍA GAINZA, M.C. y BUENDÍA, R., El Renacimiento (Historia del Arte Hispánico, III), Madrid, Alhambra, 1980.

CASTILLO, M. A., Renacimiento y Manierismo en España (Historia del Arte, nº. 28), Madrid, Historia 16, 1989.

MARÍAS FRANCO, F., El Largo Siglo XVI. Los usos artísticos del Renacimiento Español (Conceptos Fundamentales en la Historia del Arte Español), Madrid, Taurus, 1989.

MARÍAS FRANCO, F.: El siglo XVI. Gótico y Renacimiento (Introducción al Arte Español), Madrid, Sílex, 1992.

BUENDÍA, J. R. y SUREDA, J., La España Imperial, Renacimiento y Humanismo. Historia del Arte Español, VI, Barcelona, Planeta-Lunwerg, 1995.

AVILA, A., BUENDIA, J. R., CERVERA VERA, L., GARCIA GAINZA, M. C., Y SUREDA PONS, J.: El siglo del Renacimiento (Historia del Arte Español, 44), Madrid, Akal, 1998.

PARRADO DEL OLMO, J., Grandes hitos del Renacimiento español, Madrid, Actas Editorial, 2003.

ARIAS DE COSÍO, A. Mª, El arte del Renacimiento español, Madrid, Encuentro, 2009.

GARCÍA MELERO, J.E. y URQUÍZAR HERRERA, A., Historia del Arte Moderno: Renacimiento, Madrid, Ed. Universitaria Ramón Areces-UNED, 2010, pp. 99-120, 241-321 y 483-521.



BARROKOA

VALDIVIESO, E., OTERO, R. y URREA, J., El Barroco y el Rococó (Col. Historia del Arte Hispánico, IV), Madrid, Alhambra, 1980.

CHECA CREMADES, F. y MORÁN TURINA, J. M., El Barroco, Madrid, Istmo, 1982.

TOVAR MARTÍN, V. y MARTÍN GONZÁLEZ, J. J., El Arte del Barroco. I Arquitectura y Escultura, Conceptos Fundamentales del arte español, Madrid, Taurus, 1990.

PÉREZ SÁNCHEZ, A. E. y SUREDA, J., Historia del Arte Español, VII. El Siglo de Oro. El sentimiento de lo Barroco, Barcelona, Planeta-Lunwerg, 1996.

BELDA, C., MARTÍN GONZÁLEZ, J. J., MORALES, J. L., RODRÍGUEZ G. DE CEBALLOS, A., SEBASTIÁN, S., TOVAR, V. y VALDIVIESO, E.: Los siglos del Barroco (Arte y Estética, Historia del Arte Español, 45), Madrid, Akal, 1997.

ANGUITA HERRADOR, R., El arte barroco español, Madrid, Encuentro, 2005.

VIÑUALES GONZÁLEZ, J. M. Historia del Arte Moderno. Vol. III. El Barroco. Madrid, UNED, 2009, pp. 157-220.



XVII. mendea

DE ANTONIO SAENZ, T.: El siglo XVII español. Historia del Arte de Historia XVI, n.31. Madrid, 1989.

BUSTAMANTE GARCIA, A.: El siglo XVII. Clasicismo y Barroco. Madrid, Silex, 1993.

PEREZ SANCHEZ, A..; SUREDA, J.: El Siglo de Oro. El sentimiento de lo Barroco. Historia del arte español, VII. Barcelona, Planeta-Lumwerg, 1996.



XVIII. mendea

BOTTINEAU, Y., El arte cortesano en la España de Felipe V (1700-1746), Madrid, Fundación Universitaria Española, 1986 (edición francesa, 1962).

TOVAR MARTÍN, V., El siglo XVIII español (Historia del Arte 34), Madrid, Historia 16, 1989.

RODRÍGUEZ GUTIÉRREZ DE CEBALLOS, A., El siglo XVIII. Entre la tradición y la Academia, Introducción al Arte Español, Madrid, Sílex, 1992.

JUNQUERA, J. J. y SUREDA, J., El siglo de las luces. Ilustrados, neoclásicos y académicos (col. Historia del Arte Español, VIII), Barcelona, Planeta- Lunwerg, 1996.

GARCÍA MELERO, J. E., Historia del Arte Moderno. Vol. IV. El Arte del siglo XVIII, Madrid, Editorial Universitaria Ramón Areces-UNED, 2009, pp. 114-152, 209-231 260-283; 387-518 y 615-689.

Gehiago sakontzeko bibliografia

AA.VV., Erasmo y España. La recepción del Humanismo en el primer Renacimiento español, Madrid: SEAC, 2002.
CHECA CREMADES, F. (com.), Reyes y Mecenas. Los Reyes Católicos, Maximiliano I y los inicios de la Casa de Austria en España, Catálogo de la exposición, Museo de Santa Cruz (Toledo), Madrid, Electa, 1992.
CHECA CREMADES, F., Carlos V, la imagen del poder en el Renacimiento, Madrid, El Viso, 1999.
AYALA MALLORY, N., Del Greco a Murillo. La pintura del Siglo de Oro, 1556-1700, Madrid, Alianza, 1991.
BUSTAMANTE GARCÍA, A., La arquitectura clasicista del foco vallisoletano (1561-1640), Valladolid, Inst. Cultural Simancas, 1983.
CHECA CREMADES, F. (com.), Felipe II. Un monarca y su época, Un príncipe del Renacimiento, Catálogo de la Exposición celebrada en el Museo del Prado, Madrid, Sociedad Estatal para la Conmemoración de los Centenarios de Felipe II y Carlos V, 1998.
KUBLER, G., La obra de El Escorial, Madrid, Alianza, 1982.
MARÍAS FRANCO, F.: El Greco. Biografía de un pintor extravagante, Madrid, Nerea, 1997.
BROWN, J., Imágenes e ideas en la pintura española del siglo XVII. Madrid, Alianza, 1981.
CALVO SERRALLER, F., Teoría de la Pintura del Siglo de Oro, Madrid, Cátedra, 1981.
GALLEGO, J., Visión y símbolos en la pintura española del siglo de Oro, Madrid, Aguilar, 1972 (Cátedra, 1987).
MARTÍN GONZÁLEZ, J.J., El artista en la sociedad española del siglo XVII, Madrid: Cátedra, 1984.
PORTÚS, J., Pintura y pensamiento en la España de Lope de Vega, Madrid, Nerea, 1999
PORTÚS, J. (com.), Metapintura. Un viaje a la idea del arte, Madrid, Museo del Prado, 2016.
BEDAT, C., La Real Academia de Bellas Artes de San Fernando (1744-1808), Madrid, Fundación Universitaria Española-Real Academia de BB.AA. de San Fernando, 1989.
BOTTINEAU, Y., L’art de cour dans L’Espgane des Lumières. 1746-1808, París, De Boccard, 1986.
MORÁN TURINA, M. (com.), El arte en la corte de Felipe V, Madrid, Caja Madrid, 2002.

Aldizkariak

Archivo Español de Arte
Artigrama
Anales de Historia del Arte
Boletín de Arte
Boletín del Seminario de Estudios de Arte y Arqueología de Valladolid.
Boletín del Museo e Instituto Camón Aznar
Boletín del Museo del Prado
Boletín del Museo Nacional de Escultura
Cuadernos de Arte de la Universidad de Granada
Cuadernos de Arte e Iconografía
Espacio, tiempo y forma. Serie VII. Historia del Arte
Goya. Revista de Arte
Imafronte
Reales Sitios. Revista del Patrimonio Nacional

Web helbideak

Artyclopedia: http://www.artcyclopedia.com/
Web Gallery of Art (pintura): http://www.wga.hu/index1.html
Ciudad de la pintura: http://pintura.aut.org/
Arte e Historia: http://www.artehistoria.com
Art Images of College Teaching: http://www.arthist.umn.edu/aict/html/
Art Images for College Teaching: https://quod.lib.umich.edu/a/aict
Art History Resources on the web: http://witcombe.sbc.edu/ARTHLinks.html
ArtServe ANU: http://rubens.anu.edu.au/
Courtland Instiute of Art. Art & Architecture: http://www.artandarchitecture.org.uk/
Flickr: http://www.flickr.com/
Arquitectura. Universidad de Navarra: http://www.unav.es/ha/
Olga's Gallery: http://www.abcgallery.com/
Great Buildings: http://www.greatbuildings.com
Fichero iconográfico de la Fundación Universitaria Española:
http://fichero.ficonofue.com/ficonopublica/
Internet para historiadores del arte: https://www.uv.es/gdha/
Joconde: Catalogue des Collections des Musees de France:
http://www.culture.gouv.fr/documentation/joconde/fr/pres.htm
Patrimonio Histórico:
http://www.mecd.gob.es/cultura-mecd/areas-cultura/patrimonio/portada.html
The Getty: http://www.getty.edu/
IMAGINARIO: Guía de recursos visuales en Internet:
http://www.uam.es/departamentos/filoyletras/hmoderna/imaginario.htm
Spanish Baroque Art: http://spanishbaroqueart.tumblr.com/archive
Cattedra de Iconografia e Iconologia del Dipartamento di Storia dell´Arte della Facoltà di Scienze Unanistiche della Univesità di Roma “La sapienza”; http://www.iconos.it/

Eta museoetako web orrialdeak.
Informazio eta material osagarri gehiago: eGelan