Arkitekturak eta hirigintzak tokiarekin duten harremana ikuspuntu eta ikuspegi askotatik aztertu da. Oso mantso eboluzionatu duten herri eta hirien ondoan, erabat testuingurutik kanpo dauden arkitektura- eta asentamendu-formak sortzen joan dira, eta, normalean, gauzak gero eta azkarrago egiteko beharraren ondorioz. Pixkanaka, hiriak eta eraikinak egiteko bigarren modu hori naturaz jabetzen joan da, eta, gaur egun, zaila da hiri-eremu berriak klima jakin batekin, lurralde jakin batekin edo kultura jakin batekin lotzea. Bertako materialik ez erabiltzeagatik hasi zen dena. Bigarren deskonexio garrantzitsua beste forma batzuk inportatu zirenean gertatu zen. Eta azkenik, globalizazioak bultzatuta hasi zen hirigintza eta arkitektura testuingurutik ateratzeko azken bultzada.

Gaur egun hiriaren eraikuntza ulertzeko modu hori, lekuaren baldintzetatik, tokiko materialetatik, klimatik, kulturatik eta tokiko tradizioetatik kanpo dagoena, kaltegarria da gaur egun XXI. mendeak eskatzen dituen betebeharren ikuspegitik. Izan ere, XX. mendeko laurogeiko hamarkadatik, lehen ez zegoen beste planeta-baldintza bat agertu da: planetaren aztarna ekologikoa jaitsi beharra. Edo, beste era batera esanda, hiriak eta eraikinak ederrak izateaz gain, kultura jakin batetik eratorritako identitateari erantzuteaz gain, programa jakin bat betetzeaz gain, ekosistema naturala kontserbatu; energiaren, lurzoruaren eta materialen kontsumoa murriztu; uraren zikloa itxi eta pertsonen ongizatea bultzatu beharko dute. Hau da, gaur egun dugun erosotasun-maila bera lortzea, gutxienez, gutxiago kontsumituz eta gutxiago kutsatuz.

Horretarako, hiriaren eta arkitekturaren diseinuak, halaber, lekuaren klima-baldintzetara egokitu beharko du. Lurralde- eta klima-ingurunera gehiago egokitzen denean, gutxiago kontsumituko da, eta, beraz, kutsadura gutxiago sortuko da. Zehazki, tenperatura, haizea eta hezetasun erlatiboa giza erosotasunari dagokionez kontuan hartzeak hiri eta eraikin eraginkorragoak eraikitzeko bidea ematen digu.

Testuinguru honi azken hamarkadetan behin eta berriz aipatzen den gaia edo kontzeptua gehitu behar zaio: bero uharte (“isla de calor”). Hirien tamaina, populazioak, ibilgailu-kopurua eta atmosferara gasak isurtzearen ondorioz, bero-uharte efektua deritzona gertatzen da. Hiriko beroaren uharte-efektua hiriguneetan gertatzen den fenomenoa da, inguruko landa-eremuetan baino tenperatura askoz altuagoak baitaude. Hirietako azpiegiturarekin eta giza jarduerarekin lotutako faktoreen konbinazioagatik gertatzen da hori.

Testuinguru eta helburu hauen barrenean kokatzen da ikasgai hau. Hirigintza eta urbanizazio proiektuak garatzeko orduan kontuan hartu beharreko zenbait parametro estrategikoren, legeriaren, urbanizazio materialtasunaren eta klimaren ezaugarrien azterketan eta zenbaketan.

1. Gaitasuna. Klimaren ezaugarriek, eguzkitzapenak eta haizearen eraginak hirietako espazio ez eraikietan izango duten eragina kalkulatu eta aztertu

E01. Informazio iturri fidagarrietatik hiri jakin baten datu klimatikoak lortu

E02. Olgyay diagraman oinarrituz hirietako espazio ez eraikien inguruko lehen estrategiak zehaztu

E03. Hirigintza proiektua egokitu legediak zehazturiko gutxieneko neurriak betetzeko

E04. Softwarraren erabilpenean oinarrituz eraikinek hiri espazio ez eraikian sortuko dituzten itzalen inguruko azterketa

E05. Argiztapenaren analisian oinarrituz hirigintza proiektuaren inguruko hobekuntzak diseinatu

E06. Softwarraren erabilpenean oinarrituz hiri jakin batetako haizearen analisia egin

E07. Haizearen analisian oinarrituz hirigintza proiektuaren inguruko hobekuntzak diseinatu

2. Gaitasuna. Hirietako partzelen ezaugarriak aztertu jasangarritasun irizpideetan oinarrituz

E08. Hirigintza proiektuan erabilera desberdinek izango duten “okupazio portzentaia” aztertu eta hauen inguruko balorazioa egin

E09. Eztabaidatu eta ebaluatu ea hirigintza mailan lehenetsi diren eraikin tipologia eta eraikinen fatxada nagusiak egokiak diren

E10. Metodologia desberdinen bidez gutxieneko argiztapen baldintzak betetzen direla kalkulatu

3. Gaitasuna. Lur mugimenduen eta firmeen zehaztapena

E11. Hirigintza proiektuan eman behar izan diren lur mugimendu nagusiak zehaztu

E12. Firmeen katalogoan oinarrituz, hirigintza proiektuan dauden firme desberdinak zehaztu

E13. Firmeei loturiko eraikuntza ebaketa nagusiak zehaztu kapa bakoitza definituz

4. Gaitasuna. Software bidez mikroklimatikaren analisi kuantitatiboa eta agertoki desberdinen azterketa

E14. EnviMET softwarra-ren bidez aztertu beharreko gunea modelizatu

E15. Hasierako hirigintza modeloan oinarrituz software bidez lehen gune horren portaeratermikoa lortu eta emaitzak interpretatu

E16. Hiri atondurei loturiko aldaketak proposatu, aldaketak EnviMet-en sartu, simulazio berriak garatu eta eztabaidatu espazioaren portaera termikoan izango duten eragina

0.Sarrera. Iraunkortasuna hirigintza eta planeamenduan

1.Ingurumen-erosotasuna. Baldintza klimatikoak: lekuaren azterketa (olgyay, eguzkitzapena, haizea)

2.Hiri eredua, Eraikinaren kokalekua

3.Lur mugimenduak eta firmeak

4.Hiri-inguruneko mikroklimatika: materialak + landaretza (berdeguneak eta +zuhaitzak) + ura

5.Hiri-zerbitzuak: ura, energia, hondakinak, lur-mugimendua

6.Mugikortasun sistema

.

Ikasleek arestian zehaztutako ikaskuntza emaitzak gauza ditzaten, proiektuetan edo arazoetan oinarritutako ikaskuntzaren metodologiari jarraituko zaio (Project Based Learning – PBL). Teknika didaktiko hori autoikaskuntzan eta pentsamendu kritikoaren garapenean oinarritzen da, eta helburua da ikasleek, talde txikietan bilduta (3 pertsona) eta tutore baten (Xabat Oregi) laguntzarekin, egoera gisa planteatutako arazo bat aztertzea eta konpontzea, ikaskuntza helburu jakin batzuk lortzeko asmoz. Horretarako, talde horiek zenbait proiektutan lan egingo dute. Jarduera nagusi horrekin batera, beste jarduera bat ere izango dira irakasgaiaren barruan: proba teoriko zehatz batzuetan oinarrituta, ikasle bakoitzaren banakako ezagutza kontrolatuko da.

Ikasleen ikaskuntza errazteko eta ziurtatzeko, taldeko praktiken eta eduki teorikoko proben jarraipena egingo da. Feedbacka emango da, aurrez ezarritako ebaluazio irizpideak oinarri hartuta; hartara, ikasleek beren ikaskuntzaz eta hori hobetzeko moduez jabetzeko aukera izango dute.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Test motatako proba (%): 20
  • alde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) (%): 80

Ikasleek eskubidea izango dute irakasgaia ebaluazio jarraituaren arabera ez jarraitzeko eta ohiko deialdian amaierako ebaluazio baten bidez gainditzeko. Azterketa hori ofizialki ezarritako egunean egingo da, eta irakasgai horretan egindako 4 proiektuak azterketa egunean entregatuko dira. BALORAZIO GUZTIEN BATEZ BESTEKO AZKEN NOTAK 5.0 IZAN BEHARKO DU, eta bakar bat ere ez da izango 4 puntutik beherakoa. Horretarako, ikasleak idatziz jakinarazi beharko dio irakasleari ebaluazio jarraituari uko egiten diola, bederatzigarren astea igaro baino lehen.

Azken probara ez joateak eta lanak ez entregatzeak azken ebaluazioari uko egitea dakar. Uko egitea "ez aurkeztua" gisa adieraziko da.

Azterketa egunean egin beharreko idatzizko probak bi atal izango ditu: teorikoa eta praktikoa. Atal teorikoak %70 balioko du azken kalifikazioan eta praktikoak %30. Era berean, ezinbestekoa izango da azterketaren amaierako batezbesteko nota 5.0 izatea, eta bi ataletan gutxienez 4 puntu lortu beharko dira.

Ohiko deialdian irakasgaia gainditzen ez duten ikasleek, bertan aukeratutako ebaluazio sistema gorabehera, eskubidea izango dute ezohiko deialdiaren amaierako ebaluazio proba osatzen duten azterketetara eta ebaluazio jardueretara aurkezteko.

Ezohiko deialdiko ebaluazioa amaierako azterketa bakarra izango da. Azterketa hori ofizialki ezarritako egunean egingo da, eta irakasgai horretan egindako 4 proiektuak azterketa egunean entregatuko dira. BALORAZIO GUZTIEN BATEZ BESTEKO AZKEN NOTAK 5.0 IZAN BEHARKO DU, eta bakar bat ere ez da izango 4 puntutik beherakoa.

Azterketa egunean egin beharreko idatzizko probak bi atal izango ditu: teorikoa eta praktikoa. Atal teorikoak %70 balioko du azken kalifikazioan eta praktikoak %30. Era berean, ezinbestekoa izango da azterketaren amaierako batezbesteko nota 5.0 izatea, eta bi ataletan gutxienez 4 puntu lortu beharko dira.

Hiri atondurak irakasgairen eGela plataforman dago 4 proiektuak egin ahal izateko informazio guztia.
Enuntziatuak eGela plataforman daude.
Enuntziatu espezifikoak edo beharrezko beste datu batzuk ikasturtean zehar igoko dira eGela plataformara

Oinarrizko bibliografia

- Guía de planeamiento urbanístico energéticamente eficiente. Instituto para la Diversificación y Ahorro de la Energía (IDAE) y la Fundación Privada Institut Ildefons Cerdà

-Fariña Tojo, J., Fariña Tojo, J., Gálvez Huerta, M. A., Hernández Aja, A., Fernández Añez, V., Gálvez Huerta, M. A., Hernández Aja, A., & Fernández Añez, V. (2013). Manual de diseño bioclimático urbano: manual de recomendaciones para la elaboración de normativas urbanísticas. Instituto Politécnico

-McPhearson, T., Kabisch, N., & Frantzeskaki, N. (Eds.). (2023). Nature-based solutions for cities. Edward Elgar Publishing Limited. 2024,

-Mostafavi, M., Mostafavi, M., Doherty, G., & Doherty, G. (2014). Urbanismo ecológico. Gustavo Gili.

Aldizkariak

-Energy and building, Elsevier (Q1, 2020).
-Building and Environment, Elsevier (Q1, 2020).
-Sustainability, MDPI (Q2, 2020).