“Informazio Sistemen Arkitektura” irakasgaia, ikasle guztiek egin beharreko nahitaezkoa den irakasgai bat da. Horrela izanik ere, irakasgai hau, graduaren telematika aipamenaren parte da, aipamena osatzen duen nahitaezkoa den irakasgai bakarra izanik.



Telematikako ibilbidea aukeratzen duten ikasleentzat, ibilbide horren parte den “Sistemak eta Zerbitzuak” deritzon adarraren barnean dago, eta ibilbideko “Zerbitzu Telematiko Aurreratuak” eta “Multimedia Zerbitzuak” irakasgaiak bere osagarri dira.



Ikasleak, Informazio-sistema baten oinarri bezala erabiliko duen ordenagailu-eredua (abstrakzio-mailak) osatzen da irakasgai honetan.



Ikasleak, ordenagailu baten beheko mailak ezagutzen ditu abstrakzio eredu hierarkiko bat erabiliz. Gailu-maila, zirkuitu logikoa eta makina konbentzionala ezagutzen ditu. Maila hauetatik abiatuta, arkitektura honen gorengo mailak aztertzen dira.



Irakasgai honetan ordenagailuaren eredu hierarkikoaren operazio-mailaren analisi eta inplementazioa lantzen dira, bertan goiko mailetako segurtasunaren kontzeptua zehazki hausnartuz, eta, sistema eragileak definituak dituen baliabideak eta mekanismoak erabiliz komunikazio-aplikazioak garatuz.



Irakasgai hau ikasteko, titulazioko 2. mailako urte osoko nahitaezko irakasgaia den “Sare eta Zerbitzuen Arkitektura irakasgaia”-n irakatsitako oinarrizko kontzeptuak ondo ezagutu behar dira.

MODULUKO GAITASUNAK. TELEMATIKA ADARRA



TE2 - Sare, zerbitzu eta aplikazio telematikoen oinarrian dauden teknikak aplikatzeko gaitasuna, hala nola: kudeatzeko, seinaleztatzeko eta kommutazioko sistemak; bideratzeko sistemak; segurtasuna (protokolo kriptografikoak, tunel-protokoloak, su-ebakia, edukiak kobratzeko, egiaztatzeko eta babesteko mekanismoak); trafiko-ingeniaritza (grafoen teoria, ilaren teoria eta teletrafikoa); zerbitzuaren kalitatea, tarifa finkatzea eta fidagarritasuna ingurune finkoetan, mugikorretan, pertsonaletan, lokaletan eta urrunekoetan, hainbat banda-zabalera erabilita; telefonia eta datuak barne.



TE4 - Komunikazioko protokoloak eta interfazeak deskribatzeko, programatzeko, balioesteko eta hobetzeko gai izatea, sareen arkitekturaren hainbat mailatan.



TE6 - Sareko arkitekturak eta zerbitzu telematikoak diseinatzeko gai izatea.



TE7 - Sarerako zein sistema banatuetarako zerbitzu eta aplikazio telematikoak programatzeko gai izatea.



IRAKASGAIA IKASTEAREN EMAITZAK



Ikaslea, prozesadorean oinarritutako informazio-sistema baten arkitekturako maila operatiboa ulertzeko eta azaltzeko gai izan dadila.



Ikaslea, maila operatiboaren egitura eta funtzioaren oinarri diren kontzeptu teorikoak (prozesuen kudeaketa, S/I kudeaketa, memoriaren kudeaketa, fitxategien kudeaketa, komunikazioen kudeaketa) identifikatzeko eta aztertzeko gai izan dadila.



Ikaslea, planifikazio-algoritmoen arteko aldeak azaltzeko gai izan dadila. Egoera jakin batera ondoen egokitzen den algoritmoa aukeratzeko gai izan dadila.



Ikaslea, memoria kudeatzeko algoritmoen arteko aldeak azaltzeko gai izan dadila. Egoera jakin batera ondoen egokitzen den algoritmoa aukeratzeko gai izan dadila.



Ikaslea, fitxategi-sistemaren osagaiak eta egitura, eta barneko sarrera/irteera-eragiketak ulertzeko gai izan dadila. Fitxategien eta direktorioen inplementazioaren parte diren alderdi desberdinak jasan ditzakeen algoritmo zehatz baten hautaketa era arrazoitu batean egiteko gai izan dadila.



Ikaslea, sistema eta baliabideen osotasuna, eskuragarritasuna eta konfidentzialtasuna bermatzeko beharrezko diren informazio-sistemetako segurtasuneko kontzeptuak (hardware, software, firmware, informazioa, datuak eta komunikazioak barne) menperatzeko gai izan dadila.



Ikaslea, sistema-deiak erabiliz aplikazioak garatzeko software-a eratzeko gai izan dadila.



Ikaslea, egoera jakin baterako prozesuen arteko sinkronizazio-mekanismorik egokiena era arrazoitu baten aukeratzen, eta erabiltzen, jakin dezala.

EDUKI TEORIKOAK

_______________________

1. MODULUA - SISTEMA ERAGILEAK



1. Sarrera

1.1. Ordenagailuen arkitekturako kontzeptuak

1.2. Zer da sistema eragile bat?



2. Prozesuak

2.1. Prozesuak eta hariak

2.2. Prozesuen arteko komunikazioa

2.3. Komunikazio- eta sinkronizazio-baliabideak

2.4. Planifikazioa



3. Sarrera/Irteera

3.1. S/I-ren sailkapena

3.2. S/I-ren arkitektura

3.3. Kontrolatzaileak

3.3.1. Diskoa

3.3.2. Erlojua

3.3.3. Terminala



4. Memoriaren kudeaketa

4.1. Memoriaren oinarrizko kudeaketa

4.2. Swapping

4.3. Memoria birtuala edo alegiazko memoria

4.4. Orrikapena

4.5. Segmentazio orrikatua

4.6. Orriak ordezkatzeko algoritmoak

4.7. Memorian proiektatutako fitxategiak



5. Fitxategi-sistemak

5.1. Fitxategiak

5.2. Direktorioak

5.3. Fitxategi-sistemen inplementazioa



2. MODULUA - SEGURTASUNA



6. Informazio-sistemetako segurtasuna:

6.1. Sarrera eta oinarrizko kontzeptuak

6.2. Teknika kriptografikoak

6.2.1. Oinarrizko kontzeptuak

6.2.2. Zifratzea

6.2.3. Mezu Autentifikazio Kodeak (MAC)

6.2.4. Sinadura digitalak

6.2.5. Mezuen freskotasuna

6.2.6. Gakoen banaketa

6.3. Segurtasuna Informazio Sistemetan

6.3.1. Segurtasuna amaierako sistemetan

6.3.2. Segurtasuna komunikazioetan

6.4. Segurtasunaren egungo egoera

6.5. Segurtasunaren kudeaketa



EDUKI PRAKTIKOAK

_______________________

1.Praktika: Prozesuak eta seinaleak

2.Praktika: Makina bereko prozesuen arteko komunikazioak

3.Praktika: Makina bereko prozesuen arteko komunikazioak (IPC-ak)

4.Praktika: Makina desberdineko prozesuen arteko komunikazioak

Irakasgaiak eduki Teoriko eta Praktikoak ditu.



Teoriako klaseak, eduki teorikoak atalean dauden moduluetan eta modulu barneko gaietan egituratzen dira.



Praktika klaseak, ordenagailu bidez eginiko praktikak dira, eta beraien helburua, UNIX ingurunea eta C lengoaia erabiliz komunikazio aplikazioak garatzean datza. Horretarako, sistema eragilearen baliabide eta mekanismoak erabiliko dira.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 50
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 20
  • Ordenagailuz egindako azterketa (%): 30

I- Irakasgaiak etengabeko ebaluazio-sistema erabiltzen du eta bi atal ditu: TEORIKOA eta PRAKTIKOA. Biak independenteki ebaluatuko dira, eta bien batezbestekoa eginez lortuko da azken nota. Atal bakoitzaren pisua azken notaren %50a da.



II- Atal TEORIKOA bi azterketa partzialen bidez neurtuko da:



* 1. Modulua- Sistema Eragileak: Bigarren lauhilekoko 11. astean

* 2. Modulua- Segurtasuna: Deialdi ofizialeko datan





II.1 Atal TEORIKOAREN azken nota, bi partzialetako batezbesteko haztatua eginez lortuko da (1. Moduluaren 2/3 gehi 2. Moduluaren 1/3).

II.2 Atal TEORIKOA osatzen duten modulu bakoitzean gutxieneko nota bat eskatuko da, modulu bien arteko batezbesteko egin ahal izateko. Gutxieneko nota hori, 10 puntutatik 3 puntu izango da.

II.3 Lehenengo partzialera ez aurkeztu eta deialdi ofizialeko egunean aurkezten direnek, 0 puntu izango dute 1. Moduluko notan.

II.4 Atal TEORIKOAN gutxieneko bat eskatuko da atal PRAKTIKOAREKIN batezbestekoa egin ahal izateko. Gutxieneko nota hori, 10 puntutatik 4 puntu izango da.



III- Atal PRAKTIKOARI dagokionez, %40a, laborategien etengabeko ebaluazioaren bidez neurtuko da, eta beste %60a, ohiko deialdiko datan ordenagailuz egindako azterketa baten bidez.



III.1 Laborategiko lau praktiketako bakoitzak, %25eko balioa izango du etengabeko ebaluazioan. Praktika bakoitzerako, bertaratzea, aprobetxamendua eta entregaturiko zereginak dira.

III.2 Atal PRAKTIKOAN gutxieneko bat eskatuko da atal TEORIKOAREKIN batezbestekoa egin ahal izateko. Gutxieneko nota hori, 10 puntutatik 4 puntu izango da.





ETENGABEKO EBALUAZIO-SISTEMARI UKO EGITEA:



Etengabeko ebaluazio-sistemari uko egin nahi dioten ikasleek, UPV/EHUko Ikasleen Ebaluazio Araudiko 8.3 artikuluan ezarritako prozedura eta epeak bete beharko dituzte. Kasu horretan, deialdi ofizialeko datan eginiko azterketak, notaren balio osoa izango du.



Kasu honetan, azterketak, independenteki ebaluatuko diren bi atal izango ditu, TEORIKOA eta PRAKTIKOA, eta bien batezbestekoa eginez lortuko da azken nota. Atal bakoitzaren pisua azken notaren %50a da.



* Atal TEORIKOA osatzen duten modulu bakoitzean gutxieneko nota bat eskatuko da, modulu bien arteko batezbesteko egin ahal izateko. Gutxieneko nota hori, 10 puntutatik 3 puntu izango da.

* Bi atalen arteko batezbestekoa egin ahal izateko, gutxieneko nota bat lortu beharko da atal bietan, TEORIKOAN eta PRAKTIKOAN. Gutxieneko nota hori, 10 puntutatik 4 puntu izango da.



DEIALDIARI UKO EGITEA:



Nahikoa izango da ohiko deialdiko azterketa ofizialera ez aurkeztea, irakasgai osoaren ebaluazioari uko egiteko (Ez aurkeztua).

I- Ezohiko deialdiak bi atal ditu: TEORIKOA eta PRAKTIKOA. Biak independenteki ebaluatuko dira, eta bien batezbestekoa eginez lortuko da azken nota. Atal bakoitzaren pisua azken notaren %50a da.



II- Atal TEORIKOA idatzizko azterketa batez baloratuko da.



* Atal TEORIKOA osatzen duten modulu bakoitzean gutxieneko nota bat eskatuko da, modulu bien arteko batezbesteko egin ahal izateko. Gutxieneko nota hori, 10 puntutatik 3 puntu izango da.



III- Atal PRAKTIKOA ordenagailuz egingo den azterketa batez neurtuko da.



IV- Gutxienez 3 puntu beharko dira bi ataletan, TEORIKOA eta PRAKTIKOA, batezbestekoa egin ahal izateko.



V- Ezohiko deialdi honetarako bakarrik, eta etengabeko ebaluazio-sistemari uko egin ez dioten ikasleentzat, ohiko deialdian atal TEORIKOAN eta PRAKTIKOAN lortutako notak gorde ahal izango dira, baldin eta 4 puntutik gorakoak baldin badira.



DEIALDIARI UKO EGITEA:



Nahikoa izango da ezohiko deialdiko azterketa ofizialera ez aurkeztea, irakasgai osoaren ebaluazioari uko egiteko (Ez aurkeztua).

1. "Modern Operating Systems ", 3ª Edición. TANENBAUM A. S. Prentice Hall, 2009.
2. "Sistemas Operativos. Una visión aplicada", 2ª Edición. CARRETERO PÉREZ, J., GARCÍA CARBALLEIRA, F., DE MIGUEL ANASAGASTI, P., PÉREZ COSTOYA, F. Mc Graw-Hill, 2007.
3. "Sistemas Operativos, aspectos internos y principios de diseño", 5ª Edición. STALLINGS, W. Prentice-Hall, 2005
4. "Operating Systems Design and Implementation", 3/E. TANENBAUM A.S., WOODHULL A.S. Prentice Hall,2006
5. "Redes de Computadores. Un enfoque descendente basado en Internet", Kurose, J. ; Ross, K. , Prentice Hall. Addison Wesley (diferentes versiones)
6. "Network and Internet Security". William Stallings. Ed.: Prentice Hall. 1995.
7. "Network Security Essentials" (4th Edition). William Stallings. Ed.: Prentice Hall. 2011 (Irudi asko liburu honetatik hartu dira.)
8. "Cryptography and Network Security. Principles and practice" (5th Edition). William Stallings. Prentice Hall. 2010.
9. "Computer Networking: a top-down approach" (6th Edition). James F. Kurose and Keith W. Ross. Addison-Wesley. 2012.
10. "Applied Cryptography" (2nd Edition). Bruce Schneier. John Wiley & Sons. 1996.

Oinarrizko bibliografia

1. "Operating System Concepts", 6ª Edición. SILBERSCHATZ, GALVIN, P., GAYNE G. John Wiley & Sons, inc. 2003.

2. "El lenguaje de programación C", 2ª Edición. KERNIGHAN B. W., RITCHIE D. M. Prentice-Hall, 1991.

3. "Sistemas Abiertos" CEARRA ZABALA, L. J. Dpto. de Publicaciones EUI, 1999.

4. "Comunicaciones de datos y redes de computadores. 5ª ed.", Stallings, W. , Prentice Hall. 1997.

5. "Comunicaciones de datos, redes de computadores y sistemas abiertos. 4ª ed.", Halsall, F. , Addison Wesley. 1998.

6. "Redes de Ordenadores. 3ª ed.", Tanenbaum, A. , Prentice Hall. 1996

7. "Sistemas de Autenticación para seguridad en redes", Oppliger, R., Rama. 1998.

Gehiago sakontzeko bibliografia

1. Schneier, Bruce. Applied Cryptography, John Wiley & Sons, 1994. ISBN 0-471-59756-2

Web helbideak

http://www.minix3.org/documentation/index.html