Karlos Santamaria eta haren idazlanak
Arimetika. Batzorde batek Euskal Akademiara aurkeztatu duen iztegia
Euskera, 12 zk., 1967
1 Matemática Mathematique Matematika
2 Aritmética Arithmétique Zenbakizti, Arimetika
(«t» kentzea ortographia alperrik sinplikatzea da. Zenbat antz aundiago hizkuntz jakitunekin hainbat apainago. Ez da onartzen)
3 Cantidad Quantité Zenbateko, Kopuru
4 Unidad Unité Bateko
(«banako» ere aitatu da)
5 Contar Compter Zenbatu
(«kontatu» eta «kontaketa» ere aitatu dira)
6 Operación de contar Comptage Zenbaketa
7 Número Nombre Zenbaki
8 Número entero Nombre entier Zenbaki oso
9 Numeración Numération Zenbakintza
(Sistema o arte de nombrar y representar los números)
10 Numeración Numérotage Zenbakiketa
11 Numeración hablada Numération parlée Aozko zenbakintza
Ahozko zenbakintza
(«mintzo-zenbakintza» ere aitatu da)
12 Numeración escrita Numération écrite Idatzizko zenbakintza
(«zenbakintza idatzia» ere aitatu da)
13 Numeración decimal Numération décimale Amarkako zenbakintza
Hamarkako zenbakintza
(«Amarreko zenbakintza» ere aitatu da, baiña «numeración decimal» ori «amarka» (amar, eun, milla...) dijoana da)
14 Decena, centena... Dizaine, centaine... Amarreko, euneko...
Hamarreko, ehuneko...
15 Número romano Nombre écrit avec des Erromar-zenbaki
chiffres romaines
(«Erroma-zenbaki», «erromerazko-zenbaki» ta «Erromeraz idatzitako zenbaki» ere aitatu dira. Lehen esana artu da ontzat)
16 Numeración romana Numération romaine Erromar zenbakintza
(Ikusi 15'an esana)
17 Numerar Numérer Zenbakitu
18 Calcular Calculer Ainbatu, hainbatu
(«kalkulatu» ere eskatu da)
19 Cálculo Calcule Ainbaketa, hainbaketa
(«Kalkulatze» ere eskatu da)
20 Operación matemática Opération mathématique Eragiketa
(«Erabilketa», «Operazioa», «Ainbaketa», «Ariketa» eta «kalkulatze» ere aitatzen dira)
21 Resultado de una operación Résultat d'une opération Emaitza
(«Ekarria» ere eskatu da)
22 3 y 5 dan 8 3 et 5 sont 8 3 ta 5, 8 dira
(3 ta 5'ek, 8 dakarzkite)
23 Ejercicio Exercice Ariketa
24 Resultado exacto Résultat exact Emaitz ondarge
(«Emaitz ondargabea» ta «Emaitz zeatza» ere aitatu dira)
25 Resultado aproximado Résultat approximatif Emaitz ondardun
(«Ia-iazko emaitza» ere aitatu da)
26 Igualdad Egalité Berdintza
27 Adición Addition Batuketa
(Danok gatoz bat «-keta» atzizki ori gaizki alkartuz dagoela. «Batuketa»-ren ordez «Batketa» bear lukela izan. Ala ere ontzat artzen da. «Geiketa» ere aitatu da, baiña «batuketa» askotan ez da ezer «geitzen». «Bilketa» ere aitatu da. Gauza bera esan leike)
28 Suma Somme Batuketa emaitza
(«Batuketaren emaitza», «Batua», «Geiketaren emaitza» eta «Ekarria» ere aitatu dira)
29 Sumar Additionner Batu
(«Geitu» ere aitatu da. Ikusi 27'an esan dana)
30 Sumar 3 y 5 Additionner 3 et 5 3 ta 5 batu
31 Sumando Terme d'une addition Batugai
(27'an esan danez «batgai» bear luke izan baiña batugai ontzat artzen da. «Geigai» eta «geiketa-gai» ere aitatzen dira)
32 Sustracción Soustraction Kenketa
(«kenduketa» esaten da ikastoletan baiña «kenketa» obeto josia dago. Emen ez da «batketa»-kin gertatzen zana gertatzen)
33 Restar Soustraire Kendu
34 Residuo, resto Reste d'une soustraction Ondar
(«Ondakin» eta «kondar» ere aitatu dira)
35 Minuendo Premier terme d'une Kenketagai
soustraction
(«Kengai», «Dagoena» eta «Kenaurretikoa» ere aitatzen dira. «Minuendo» eta «sustraendo»-k eztabaida luzea sortu dute)
36 Sustraendo 2º terme d'une soustr. Kenkari
(«kengai», «kentzekoa», «kentzaille», «kenketa-jabe» ta «kenkari» erabilli dira) (-gai eta -ari eztabaida sortzailleak izan dira)
37 5 menos 3 5 moins 3 5'i 3 ken, 5'i ken 3
(emen bi eratara jartzen da; lenengoa euskeraren joskeraz jatorrago; bigarrena matematikak idazten diran bezela irakurtzeko errezago)
38 Multiplicar Multiplier Bidertu
(«Bidartu», «Koiztu» -koitz atzizkitik, «Batuketa laburra» ikastoletan esaten duten bezela, «Tolestatu», «Zenbakoiztu» eta «Auniztu» askotan esaten den bezela, aitatu dira. «Bidertu» artu da ontzat. Oñarri onek darama berekin beste itz askoren (multiplicando, multiplicador, múltiplo, multiplicación, factor, producto, etc.) joera). («Ugaritu» ere aitatu da)
39 Multiplicación Multiplication Biderketa
(Ikusi 38'an esana)
40 Multiplicar 3 por 5 Multiplier 3 et 5 3 bosteko, 3 bider 5
(Ikusi 38'an esana)
41 Factor Facteur Biderkari
(Ikusi 38'an esana. «Koizki» ere aitatu da)
42 Producto Produit Biderketa emaitza
(«Biderketaren emaitza», «Biderketaren ekarria», «Aunizketa emaitza» etb. Ikusi 38'an esana)
43 Múltiplo Multiple Zenbakoitz
(«Koitz» ere esan da)
44 Duplo, triple... Double, triple... Bikoitz, irukoitz...
45 Duplicar, triplicar... Doubler, tripler... Bikoiztu, irukoiztu...
(«Bi-bidartu», «Bitu», «Birritu» etb. ere aitatu dira)
46 Número par Nombre pair Bikoizki
(«Bikoiki», «Bikotxi», «Bikotz», «Biritxi» ere aitatu dira)
47 Número impar Nombre impair Bakoizki
(«Bakoiki», «Bakotxi», «Bakotz» «Bakun» ere aitatu dira)
48 Dividir Diviser Zatitu
(«Banatu» ere aitatu da, baiña onek «distribuir» dirudi)
49 División Division Zatiketa
(«Banaketa». Ikusi 48'an esana)
50 División entera Division entière Ondargabeko zatiketa
(«Zatiketa ondarge», «Zatiketa ondargabea» ere esan dira)
51 División inexacta Division inexacte Ondardun zatiketa
(«Ondar-zatiketa», «Zatiketa ondardun» ere bai)
52 Dividendo Dividende Zatigaia
(«Banagaia», «Banatzekoa», «Banaketa-gai» eta «Zatikizun» ere aitatu dira) (Ikusi «-gai» ontaz 36'an esana)
53 Divisor Diviseur Zatikari
(«Banaketa-jabe», «Banatzallea», «Zatitzaille» ere aitatu dira. Ikusi «-ari» ontaz 36'an esana)
54 Cociente Quotient Zati. Zatiketa emaitza
(«Banaketa emaitza», «Zatiketaren ekarria», «Banakia», «Zatiketaren emaitza» ere aitatu dira)
55 Resto Reste Ondar
56 8 dividido por 5 8 divisé par 5 8 bost zati
8 entre 5
(«8'ren 5 zati», «8, 5 zati egin», «8'an zenbat bosteko», «8'k bostekotan» ere aitatu dira)
57 Submúltiplo o divisor Sous-multiple o diviseur Zatikari
(Ikusi «-ari» ontaz 36'an esana)
58 2 es divisor de 4 2 est diviseur de 4 2, 4'ren zatikari da
59 Divisores comunes Diviseurs communs Oro-zatikariak
60 Máximo común divisor Plus grand commun div. Oro-zatikari aundiena
61 MÃnimo común múltiplo Plus petite commun div. Oro-zenbakoitz txikiena
62 Número mixto Nombre mixte Zenbaki zatiduna
(«Oso-zatiki» ere aitatu da. Batzuen iritziz ez da «número mixto»-rik, bukatu gabeko batketa baizik)
63 Número primo Nombre premier Zenbaki zatigaitz
(«Ezin zatitua», «Zenbaki zatiezina» ere aitatu dira. Egi-egiz «número primo» ez da zatitu eziña)
64 Número compuesto Nombre composé Zenbaki zatikor
(«Zenbaki zatiduna» ere aitatu da)
65 Quebrado o fracción Fraction Zatiki
Nombre fractionnaire
66 Numerador Numérateur Goiko
(«Gañeko», «Gaineko», «Zatigai», «Goi-aldeko» ere aitatu dira)
67 Denominador Denominateur Beko, beheko
(«Azpiko», «Zatikari», «Be-aldeko», «Behe-aldeko» ere aitatu dira)
68 Reducir a común Reduire a un commun Bekoak berdindu
denominador denominateur Behekoak berdindu
(«Azpikoak berdindu»; itsusia)
69 Medio, tercio, cuarto, Demi, tiers, quart, Erdi, eren, laurden,
quinto cinquième bosten... (heren)
(«lauren»)
70 Décima, centésima, Dixième, centième, Amarren (hamarren),
milésima... millième... eunen, millen
71 Número decimal Nombre décimale Amarki
Bilaketa-sistema honek letra-multzoak bilatzen ditu (ez dago ez lematizatzailerik ez inolako analisirik).
Hitzaren hasiera bilatzen da beti, eta ez hitzaren barrukoa (etx bilaketak ez du aurkituko basetxe).
Hitz-multzoak bilatu daitezke, hitz-segida emanez gero (kristau fede adibidez).
Bilaketaren corpusa hautatzeko aukera dago: euskarazkoetan soilik / gaztelaniazkoetan soilik / hizkuntza guztietan (euskarazkoak, gaztelaniazkoak eta frantsesezkoak batera).