Egunetik egunera

Zeruko Argia, 151 zk., 1966-01-16

Abenduak, 27. Aita Salbatore

      Beste adiskide bat joan zaigu muga laiñotsuan barrena. Ainbeste maitatu zuen lurra amodioz utzita, urrutiko erri otz batean il bear! Bere barneak gauza handiak eskatzen zizkion, gizon urduria bait zan. Jende apal eta beartsuen serbitzuan bizia eman nai izan zuen baita eman zuen ere. Zorionekoa, bere burua maitasunez eskeintzen duna! Guk berriz galdua degu mundu ontan. Negu-biotzean, arratsean, Erioak ostu digu. Zergaitik, Jauna, ainbeste miñ ta nekez toleatzen gaituzu gizonei, Zugana joan ahal gaitezen?

Ilbeltzak, 7. Euskaltzaindia

      Nere adixkide bikain dan Antonio Maria Labayen jauna, Euskaltzaindia'ri buruz ederki mintzatzen zaigu, oraindik orain berak argitaratutako «Nere txanda» artikuloan. Gai au aotan dabil, zoritxarrez, aspaldi ontan. Tamalgarria da, izan ere, Euskaltzaindiaren egoera. Batzuek esaten dute Akademiak bide horri jarraitzen baldin badio, laster egingo dula bereak. Eta beste batzuek, Euskaltzaindia iltzat ematen dute oraiñ-ezkero. Ez da hori, nere ustez, geienetako euskaltzale zintzoen iritzia. Gure izkuntza zaintzeko ta zabaltzeko ez degu Euskalerrian instituzio geiegi, alajaña! Ondatzea errezagoa da eraikitzea baño. Euskaltzaindiak iraun bear du, nai ta naiez, personalismo ta lelokeri guzien gañetik. Neretzako axioma bat da esate au eta hau (h'kin eta h'gabe esaten dizutet, guziak ulertzen nazazuten). Areago, nik, Quijote ta zoroa naizen aldetik, onela irixten ez dutenak euskaltzale zitaltzat artzen ditut. Euskaltzaindiak bi gauza onak eta baliotsuak ditu. Alde batetik euskera-gaiak erabiltzeko ta sakontzeko gizon prestu ta jakintsuak. Bestetik, euskeraren alde lan egiteko ta euskal baratza landutzeko gura ta borondate ona, egon ba dago euskalzaiñetan. Ortaz, nun du bere utsunea gure Euskaltzaindiak? Kontu handizko gauza batean: organizazioan, antolamenduan. Dagokion lan-antolamendua, ta planifikazioa, gure denboraren arabera. Nere ustez, Euskaltzaindian bost edo sei atal eratu bearko lirake len bai len eta atal bakoitzean eraginzaille gazte bat jarri ere. Eraginzaille au lendakari edo jakintsu bat izatea ez da bearrezko, baizik taldearen lanak banatzeko eta eragiteko, «cheville ouvrière» uts bat. Gazteleraz «animador» deitzen zaiona. Hori da, nere ustez, atal bakoitzak bearko lukena, besterik baño len. Egiteko lanak bixtan daude. Iztegi saillean, adibidez, «dictionnaire de dificultées», Larousse'k argitaratu dun gisakoa; «diccionario de frases»; analojiko iztegia; modismo edo esaera-iztegia eta beste orrelakoak egin bearko lirake, bakoitzaren jerarkiari begiratu utzi gabe, bost urteko plan baten neurripean. Irakaskintza saillean, eskolak an-emen sortzea ta begiratzea. Euskerazko irakaskintza ta euskeraren irakaskintzaerako liburu, ikasbide, ta bear diran tresna guziak gertatzea. Euskal jakintza saillean, handienetako euskal idazleen antolojiak aukeratu, baita beste izkuntzetakoak euskeratzea ere. Batasuna saillean, euskalkiak alderatzeko edo gutxienez ez aldentzeko bidea, ikusi ta aztertzea. Eta abar, eta abar. Or dezute atalen eginkizuna zein izango liteken. Euskaltzaindiaren laguntzaille uts bat naizen ezkero, ni ez naiz nor kontseilluak emateko besteei. Bañan uste det bidea au dala. Euskeraren alde lan egiteko jakinduria ta borondatea dituzutelako, ezarri orain falta dezutena, antolabide ta lanaren banatasun egokia.