Egunetik egunera

 

Zeruko Argia, 128 zk., 1965-08-08

 

Uztailla'k 28. Martetarrak Donostia'n

 

      Oso pozik ikus det gaur, Frantziko Telebisioan, Evaristo Galois'en istorioa, apaiñ baño apaiñago jantzia. Nere ustez, Evaristo Galois denbora guzietako matematiko aundienetako bat izan da. Ogei ta bat urte bakarrik zituela il zan, 1832 urtean, desapio batean; bañan bere bizitzaren azkeneko gaua, bere grupo-teoria eta beste onelako aurki-berriak idazten igaro zuen. Galois'en ideiak izugarrizko mamia dute. Algebra berria ortik sortua degu gaur. Orren gaztea izanik, orrelako agerpen miragarria egitea, gauza ezin sinetsizkoa da. Gizon apartekoa izan zan. Baita gizon zori-gaiztokoa ere.

 

Uztailla'k 27. Evaristo Galois

 

      Gaur illunabarrean, mundu guzia zerura begira asi jetxi zirala Concha'n ta guzia goi ta be ondo aztertu da Donosti'an. Punttu argitsu bat doi doi ikusten zan. Globo sonda bat izango zan ziurki. Batzuek satelite bat zala uste izan ta, jakiña, miragarri ori ikustearren, lepoa biurtzen asi ziran bereala (Irurogei urte direla aeroplanoa ageri zanean orrelaxe ibiltzen ziran gure aurrekoak, Graziano Anduaga andiak esaten digun bezela. Garai artan, ta gero ere, ni txikia nintzanean, ba ziran gure baserrietan askok, pilotoa, aeroplanoa erori ezkero, inpernura joan bear zuela sinisten dutenak. Neronek ezagutu ditut, onelako sinestia zutenak). Espazioan ainbeste tramankulu ibilkorra dabiltzan ezkero batetik bestera, an-emen orrelakoren bat agertzea ez litzake arrigarri izango. Batzuek esaten zuten bale itxura zeukala eta oso ondo ikusten zitzaizkiola egatsak. Besteak berriz, ez balea, baizik tetraedro tankera zuela. Bi partido osatu ziran bereala ikusleetan, balezaleak ta tetraedrozaleak. Azken orduan izugarrizko berria eman didate: bi martetar satelite artifiziala batetik ezkero, tramankuluan sartu dirala ta Marte'runtz abiatu berriro!

 

Uztailla'k 29. San Pantaleon'en odola

 

      Amaika gauza arrigarri, baita paragarri ere, arkitzen dira egunkarietan, arretaz irakurri ezkero. Ona bi «perlak», gaurko periodikoan jasoak. Lenengoa zirtzilla da; bigarrenak, berriz, bere mamia badu. Andre aundizki batzuek azaltzen diran argazki baten oñean, au irakurtzen da: «Mesa petitoria pro-Cancer».

      Ni, oker ez banago, «pro Cancer» itz orrek «minbiziaren alde» esan nai du. Oiek bezain andre apain ta dotoreak, minbiziaren alde jardutzea, oso gaizki iduritzen zait.

      Bigarren albistea: «Atzo, Madrid'en, arratsaldeko seiak laurden gutxitik aurrera, ogei ta zortzi urte direla egun ontan bertan urtero gertatzen dan bezela, San Pantaleon'en odola urtu egin da. Jendea erruz etorri da miraria ikustera, eta poza ta debozio aundiz ikusi dezake aurten ere». Eta nik esaten dedana au da: mirari au Madrid'en urtero izaten degun ezkero, zergatik ez ditugu ateo guziak au ikustera ekartzen, ta kitto! Or degu ateismorentzako soluzio eder bat.

 

Uztailla'k 30

 

      Zergatik egin du Jainkoak itxasoa beti igikorra ta mugikorra? «Bertzela —esaten digu Axular aundiak— usain liteke, kirats liteke, eta are, apoz, sugez, ihelez eta likiskeriaz bete liteke, lakuak, aintziñak eta bertze ur geldiak betetzen diren bezela». Antziñako jakintza oso poetiko, oso olertiztia, izaten zala eman bear degu. Zientzia ta olertia gauza ezberdiñak izanik, bakoitza bere aldetik naiago erabilli ditu gaurko gizonak. Ala ere, noizean bein, ainbeste calculo ta lumero artean, antz-iduri polit bat, Axular'enak bezelakoa, sartzeak ez lioke gaitz egingo gure zientziari.