«Txakurraren gaberdiko ametsa»

Zeruko Argia, 41 zk., 1963-12-08

      Kaikutzat jotzen gaituzte batzuek euskera bizi ta ugari dedin alegiñak egiten ditugulako.

      — «Orain, mundu guzia batasunaren billa dijoalarik zuek euskera berpiztu naiean asi al zerate? —esan oi dute beroiek—. Gure munduan ainbat izkuntza erabiltzea eziñezkoa da ta oietatik lau edo bost bakarrik, geienez, jarraituko bide dira ondorengo urteetan. Euskal mintzaera, Euskalerrian bertan ia ez-ezaguna izanik gaurko egunez, nola nai dezute bada gorde ta zaindu?».

      Sasi igarle oiei euskal baratza txikiegia iruditzen zaie. Berak mundutarrak, kosmopolitak, orotako-zaleak dira diotenez. Gu, berriz, leize-zulotarrak, jende mizkiña ta adimen-eskasakoa gera. «Cortos de inteligencia», erderaz esan degunez.

      Â«Cortos de inteligencia» edo «largos de vista» eztakit, bañan ontan egiazko basatiak zein diran zeatz ta zearo analizatu ta azterkatu bearko genuke agian.

      Danak dakizuten bezela, azkenetako urte abetan gizon mota asko sortu digute, adibidez «homo sapiens» eta «homo faber» izenekoak, baita «homo kinensis»-ekoa ere, naiz ta kinensis au gizon ala tximiñ dan ziur ez geralarik jakintsuok.

      Beste giza-mota ba dago ere, nik «homo standard» —barkatu, barkatu, «barbarismus horridus» onengatik— deituko nukena molde bakar batez fabrikatua bai dago.

      Gizon standard'ek eztu kolorerik ez kutsurik, mundu guzia antzo, izkuntza soñeko, gozo ta jolas orobatekoak izan bear ditu. Nortasuna —nortasuna deitzen degun ori—, «porruak landatzera», jakiña da.

      Onelako jendea erruz arkitzen da gure egunetan. Simone Weil emakume argi ta biotz berokoa izan zanak «L'enracinement» izeneko liburu eder bat idatzi zuen. Frantzia'n naiko ezaguna da liburu ori, gure artean ez det uste, bañan orren berririk ez badakizute oraindik, nere kontsejua da len bai len billa ta irakurri dezazutela.

      Dana dala, liburu ontan Simone Weil'ek argi ta garbi azaltzen du gizonak nunbait erroak ogia baiño bearragoa dutela. «L'enracinement est peut-être le besoin le plus important et le plus méconnu de l'âme humaine» —dio idazle jator onek.

      Gure errietara lan egitera etortzen diran gizon ta emakume gizarajo oiek, ori beste gauzarik ez dute eskatzen: lurra berri batean berriz erroztatzea.

      Or dezute jarraibidez Paco Tejados, eztakit nungo bertsolari famatu dan ori. Euskal lurrean, onek bai sustrai sakona ta azkarra sartu!

      Neretzako, euskerak ikur berezi bat agertzen digu euskeldanoi: erroa, sustraia. Ori galdu ezkero gure etorkizuna zein izango dan badakigu: betiko, arpegirik gabeko gizon standardekoak izatea.

      Euskeran dago euskal erroztapenaren bide bakarra. Ori kanpora beste guzia, kronletxekin edo kronletxerik gabe, «txakurraren gaberdiko ametsa» da. «Castillos en el aire»: des chateaux en Espagne.