Hirigintza


Hasiera | Ikasgaiak | Gogoetak | Hiztegia | Kontaktua


Frankismoko Gasteizko Loma jeneralaren plaza

Revista Nacional de Arquitectura delakoan harribitxiak topatzen dira batzuetan. Esaterako, 1944ko 36. zenbakian Gasteizko Loma jeneralaren plazarako diseinu berri bat argitara eman zen. 1992tik Agustín Ibarrolaren "Hombro con hombro" izeneko burdinezko eskulturak okupatzen duen espazio bertsuan, hain zuzen. Bada, mende erdi lehenago, arkitektura-lehiaketa bat egin zen bertan iturri monumental bat ezartzeko, "uren ekarrera" (Albinako urtegitik Gasteizera doan azpiegitura) oroitzeko. Lehiaketa, baina, ez zen oso ondo atera.

López Delgado arkitektoak proposatutako iturriaren kokapena plazan.

Gasteizko Udalak antolatu zuen lehiaketa hura, 1944ko apirilean. Hala ere, Arquitectura aldizkariak esaten ez duen arren, lehiaketa hutsik geratu zen, alegia, esleitu gabe. Aldizkariak sari bat eskuratutako Felipe López Delgado arkitektoaren diseinua argitara eman zuen (haren iturri-diseinuan emakume baten eskultura bat planteatu zuen, oparotasuna irudikatzen ei zuena), argitu gabe diseinu horrek ez zuela lehiaketa irabazi.

López Delgado arkitektoak proposatutako iturriaren sekzioa.

Lehiaketa hutsik geratu arren, orduko alkatea, José Lejarreta, saiatu omen zen  monumentuaren enkargua Moisés Huerta Ayuso eskultoreari esleitzen (Ana Arregui historialariak dioenez), Francisco de Vitoriaren omenezko eskultura ondo-edo egiten ari zelako une bertsuan, Gasteizen bertan. Helburu horrekin bigarren lehiaketa bat ere egin zen, baina arrakastarik gabe: bigarren aldiz ere hutsik uztea erabaki zuen epaimahaiak 1945eko martxoan. Arrazoi nagusietako bat izan zen Huertak diru gehiegi eskatu izana.

Loma jeneralaren plaza, gaur egun, Ibarrolaren eskulturarekin.

Frankismoak, beraz, ez zuen lortu Loma jeneralaren plaza zentrikoan monumenturik kokatzea. Gerora jarriko zuen José Ángel Cuerda alkateak 10 m luze den Ibarrolaren panel erliebeduna. Eta aurten iragarri du udal-gobernuak beste lehiaketa bat egingo duela, Posta kalearekin batera, Loma jeneralaren plaza ere eraberritzeko. Ea ez den errepikatzen frankismoan gertatutakoa.

2024/5/25
Unai Fdz. de Betoño


Hirigintza eta Lurralde Antolamendua
UPV/EHU