Erizaintza Graduko titulazioaren lehen mailan, lehen lauhilekoan, ikasten den ADARRAREN OINARRIZKO motako irakasgaia da. M01 OINARRIZKO FORMAKUNTZA KOMUNA moduluan sartzen da, eta modulu horretako M01CM01 gaitasuna lortzea du helburu, "Giza gorputzaren egitura eta funtzioa II" eta "Giza gorputzaren egitura eta funtzioa III" irakasgaiekin batera.



M01CM01 gaitasunak honela dio: Giza gorputzaren egitura eta funtzioa ezagutzea eta identifikatzea. Zelulen eta ehunen oinarri molekularrak eta fisiologikoak ulertzea.



Irakasgaian giza enbrioiaren garapenaren faseak aztertuko dira eta giza gorputzaren egitura analizatuko da, zelula, ehun, organo eta sistema anatomikoen mailan.



Oinarrizko irakasgai honetan landutako gaitasunak baliagarriak izango ditu ikasleak ondoren titulazioko beste irakasgaietako gaitasunak eskuratzeko, batez ere hurrengo alorrekin zerikusia dutenak: fisiologia, fisiopatologia, eta erizaintzako zainketak.



"Giza gorputzaren egitura eta funtzioa I" irakasgaia modu egokian garatu ahal izateko, zitologiaren, histologiaren eta giza anatomiaren oinarrizko ezagupenak edukitzea beharrezkoa da, unibertsitate aurreko ikasketetan ematen direnak.



Etorkizuneko lanbidean, erizaintzako diagnostikoak eta prozedurak egoki burutzeko, giza gorputzaren egiturari buruzko ezagupen sendoak edukitzea nahita-nahiezkoa da.

Eskuratu beharreko gaitasun espezifikoak (GE) honakoak dira:



GE1. Zelula eukarioto tipikoaren osagaiak, eta giza gorputzaren egituraren ehunak bereiztea.

GE2. Giza enbrioiaren garapenaren etapak bereiztea.

GE3. Sistema anatomikoetako organoen morfologia eta topografia normala aztertzea.

1. UNITATE TEMATIKOA: GIZA GORPUTZAREN EGITURARA SARRERA

1.1. gaia. Egituraren antolaketa mailak.

1.2. gaia. Posizio anatomikoa eta norabide-terminoak.

1.3. gaia. Gorputzaren planoak eta ebakidurak.

1.4. gaia. Gorputzaren barrunbeak eta atalak.



2. UNITATE TEMATIKOA: ZITOLOGIA ETA HISTOLOGIA OROKORRA

2.1. gaia. Zelula eukarioto tipikoaren egitura. Mintz plasmatikoa. Zitoplasma. Nukleoa.

2.2. gaia. Ehunen sailkapena. Epitelio-ehuna. Ehun konektiboa. Muskulu-ehuna. Nerbio-ehuna.



3. UNITATE TEMATIKOA: GIZA ENBRIOLOGIA OROKORRA

3.1. gaia. Garapenaren lehen astea. Ernalketa. Zigotoaren segmentazioa. Blastozistoaren eraketa. Ezarpena.

3.2. gaia. Garapenaren bigarren astea. Xafla bikoitzeko hozi-diskoaren garapena. Trofoblastoaren garapena. Amnioaren garapena. Zaku bitelinoaren garapena. Sinusoideen garapena. Enbrioiz kanpoko zeloma edo barrunbe korionikoaren garapena.

3.3. gaia. Garapenaren hirugarren astea. Hiru xaflako hozi-diskoaren garapena. Gastrulazioa. Notokordaren eraketa. Enbrioi barneko zelomaren garapena. Bilo korionikoen garapena.

3.4. gaia. Garapenaren laugarren astetik zortzigarren asteraino, edo enbrioi-fasea. Organogenesia. Hozi-orri ektodermikoaren, endodermikoaren eta mesodermikoaren eratorriak.



4. UNITATE TEMATIKOA: GIZA ANATOMIA

4.1. gaia. Euskarri eta mugimendu-funtzioekin erlazionatutako sistemen anatomia: tegumentu sistema eta sistema muskulueskeletikoa.

4.2. gaia. Komunikazio, kontrol eta integratze-funtzioekin erlazionatutako sistemen anatomia: nerbio-sistema, zentzumenen organoak eta sistema endokrinoa.

4.3. gaia. Garraio eta defentsa funtzioekin erlazionatutako sistemen anatomia: sistema kardiobaskularra eta sistema linfatikoa.

4.4. gaia. Arnasketa, digestio, iraizketa eta ugalketa funtzioekin erlazionatutako sistemen anatomia: arnas sistema, digestio-sistema, gernu-sistema eta ugaltze-sistema.

Irakasgai honetan ikaskuntza-irakaskuntza metodologia ezberdinak erabiliko dira.



Ikasgelako eskola-orduetako jarduerak klase magistralak, mintegiak eta laborategiko praktikak izango dira. Ikasgelaz kanpoko jardueren artean ikaslearen ikasketa pertsonala eta irakaslearekin tutoretzak daude.



KLASE MAGISTRALAK:



Pantailan proiektatutako diapositibetan agertzen diren giza gorputzaren egituraren irudiak behatuz eta irakasleak emandako azalpenak entzunez, ikasleak gaiari buruzko irudiak margotzeko koadernoa osatuko du. Gainera, hainbat gaiekin lotutako dokumentalak behatuko ditu. Irakasleak ikasleen parte hartzea bultzatuko du, galderak eginez. Irakasleak ikasleen momentuko zalantzak klasearen bukaeran argituko ditu.



MINTEGIAK:



Ikasleek giza gorputzaren egiturako xehetasunak irudietan identifikatzeko ariketak egingo dituzte nagusiki, taldean eta banaka. Giza anatomiako edukiak sakontzeko talde-lan bat egingo dute.



LABORATEGIKO PRAKTIKAK:



Ikasleek, talde txikitan antolatuta, giza gorputzeko egiturak modelo histologiko eta anatomikoetan identifikatzeko ariketak egingo dituzte nagusiki. Gainera, mikroskopio optikoa erabiliko dute zelulen eta ehunen laginak behatzeko.



IKASGELAZ KANPOKO JARDUERAK:



Ikasleak IKASKETA PERTSONALA egingo du, ikasgelan landutako kontzeptuak analizatzeko, sintetizatzeko eta asimilatzeko. Hori beharrezkoa izango da mintegietan, laborategiko praktiketan eta azterketetan egin beharreko ariketak egoki burutzeko.



Dituen zalantzak argitzeko, ikasleak irakaslearekin TUTORETZAK egiteko aukera izango du. Tutoretza horietan, gainera, mintegietan eta laborategiko praktiketan gauzatutako ariketen berrikuspena egingo da eta beharrezko azalpenak emango dira.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 50
  • Galdera motz eta/edo test bidezko proba idatzia (%): 50

Etika akademikoari eta egite ez-egokiak edo iruzurrak ebaluazio frogetan eta lan akademikoetan ekiditeko asmoz UPV/EHU-ko protokoloan aditzera ematen denaren arabera, irakasleak lehen klase egunean ikaslearen gida azaltzen duenean, zehaztasun handienarekin eta ahalik eta argien, ebaluazioari begira erabiliko diren materialak, baliabideak eta errekurtsoak (teknologikoak edo beste era batekoak) azalduko ditu.



Ohiko deialdian irakasgaia ebaluatzeko bi sistema daude: etengabeko ebaluazioaren sistema eta azken ebaluazioaren sistema.



ETENGABEKO EBALUAZIOAREN SISTEMA:



Gaitasunetan oinarritutako ebaluazioa egingo da, jarraian adierazten den moduan haztatuta:

GE1: %15 (Ariketa praktikoak %15)

GE2: %5 (Ariketa praktikoak %5)

GE3: %80 (Ariketa praktikoak %30, eta galdera motz edo/eta test bidezko proba idatzia %50)



Etengabeko ebaluazioa egin ahal izateko, derrigorrezkoa izango da mintegietara eta laborategiko praktiketara joatea, ariketa praktikoak ikasleek orduan burutu eta entregatuko baitituzte. AGENDA KRONOGRAMAN eta IKASLEAREN GIDAN zehaztuko dira jarduera horien edukiak, datak, ebaluaziorako erabiliko diren tresnen ezaugarriak eta izango dituzten balio ponderatuak.



Proba idatzia azterketa deialdi ofizialean egingo da.



Irakasgaia gainditzeko ezinbestekoa izango da:

1. Proba idatzia gainditzea.

2. Gaitasun guztiak gainditzea.



Gaitasun bat edo gehiago edo proba idatzia gainditzen ez bada, suspenditutako gaitasunean/tan edo gainditu gabeko proba idatzian lortutako kalifikazioetatik baxuena jarriko da.



AZKEN EBALUAZIOAREN SISTEMA:



Ikasleak azken ebaluazio sistemaren bidez ebaluatuak izan daitezke, ebaluazio jarraituan parte hartu zein ez hartu. Hori gauzatu ahal izateko, ikasleak ebaluazio jarraituari uko egiten diola jasotzen duen idatzi bat aurkeztu beharko dio irakasgaiaren ardura duen irakasleari 2024ko azaroaren 8a baino lehen.



Azken ebaluazioa azterketa deialdi ofizialean egingo den banakako proba baten balorazioaren bidez egingo da, gaitasunen araberako ponderazio honekin:

GE1: %15 (Ariketa praktikoak %15)

GE2: %5 (Ariketa praktikoak %5)

GE3: %80 (Ariketa praktikoak %30, eta galdera motz edo/eta test bidezko proba idatzia %50)



Irakasgaia gainditzeko ezinbestekoa izango da:

1. Proba idatzia gainditzea.

2. Gaitasun guztiak gainditzea.



Gaitasun bat edo gehiago edo proba idatzia gainditzen ez bada, suspenditutako gaitasunean/tan edo gainditu gabeko proba idatzian lortutako kalifikazioetatik baxuena jarriko da.





DEIALDIARI UKO EGITEA:



Deialdiari uko egiten dioten ikasleek "aurkezteke" kalifikazioa jasoko dute.



Azterketa egun ofizialean egin beharreko probara ez aurkezte hutsak ekarriko du automatikoki deialdiari uko egitea.

AZKEN EBALUAZIOAREN SISTEMA:



Ezohiko deialdian, irakasgaiaren ebaluazioa AZKEN EBALUAZIOAREN SISTEMAREN bidez izango da.



Horrela eskatzen duen ikasleari, ohiko deialdian gainditutako gaitasunen emaitza gordeko zaio. Gainera, ohiko deialdian etengabeko ebaluazioa egitea aukeratu duten ikasleei, prestakuntza aldian gainditutako atalen emaitza gordeko zaie.



DEIALDIARI UKO EGITEA:



Deialdiari uko egiten dioten ikasleek "aurkezteke" kalifikazioa jasoko dute.

Azterketa egun ofizialean egin beharreko probara ez aurkezte hutsak ekarriko du automatikoki deialdiari uko egitea.

Zitologiako, histologiako, enbriologiako eta anatomiako irudiak MARGOTZEKO KOADERNOA.

Oinarrizko bibliografia

- ANASTASI G, GAUDIO E, TACCHETTI C. RODRÍGUEZ-BAEZA A (Editor de la Edición en Español). Anatomía Humana. Atlas. 2º ed. Edi-Ermes; 2022.

- ASURABARRENA C. Anatomia eta Biologia Zelularra. Elhuyar Edizioak; 2007.

- BADIOLA ETXABURU I, ALONSO ARANA E. Giza histologia medikoa. Udako Euskal Unibertsitatea (UEU), Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU); 2018.

- DRAKE RL, VOGL AW, MITCHELL AWM. Gray. Anatomía para estudiantes. 5ª ed. Elsevier; 2024.

- HANSEN JT. Netter Cuaderno de Anatomía para colorear. 3ª ed. Elsevier; 2023.

- MOORE KL, PERSAUD TVN, TORCHIA MG. Embriología Clínica. 11ª ed. Elsevier; 2020.

- NETTER FH. Atlas de Anatomía Humana. Abordaje regional. 8ª edición. Elsevier; 2023.

- NETTER FH. Atlas de Anatomía Humana. Abordaje por sistemas. 8ª edición. Elsevier; 2023.

- SADLER TW. Langman. Embriología médica. 15ª ed. Wolters Kluwer; 2023.

- SMITH-AGREDA JM. Escolar. Reconstrucciones Humanas. Por planos de disección. 6ª ed. Editorial Médica Panamericana; 2016.

- SUAREZ QUINTANILLA JA, ITURRIETA ZUAZO I, RODRÍGUEZ PÉREZ AI, GARCÍA ESTEO FJ. Anatomía humana para estudiantes de Ciencias de la Salud. 2ª ed. Elsevier; 2020.

- PATTON KT, BELL FB, THOMPSON T, WILLIAMSON PL. Anatomía y Fisiología. 11ª ed. Elsevier; 2023.

- TORTORA GJ, DERRICKSON B. Principios de Anatomía y Fisiología. 15ª ed. Editorial Médica Panamericana; 2018.

Gehiago sakontzeko bibliografia

- AZKUE JJ, BENGOETXEA H, BIDAURRAZAGA A, ELEZGARAI I, GERRIKAGOITIA I, MENDIZABAL JL et al. Terminologia anatomica. Anatomiaren Nazioarteko Terminologia. Universidad del País Vaso/Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua; 2019.
- DAUBER W. Feneis. Nomenclatura Anatómica Ilustrada. 11. ed. Elsevier; 2021.
- DRAKE RL, VOGL W, MITCHELL AM. Gray. Atlas de Anatomía. 3ª ed. Elsevier; 2021.
- MTUI E, GRUENER G, DOCKERY P. Fitzgerald. Neuroanatomía clínica y neurociencia. 8ª ed. Elsevier; 2022.
- PAULSEN F, WASCHKE J. Sobotta. Atlas de Anatomía Humana (3 vol.) 25ª ed. Elsevier; 2024.
- PAWLINA W. Ross. Histología. Texto y Atlas. Correlación con Biología Molecular y Celular. 8ª ed. Wolters Kluwer; 2020.
- PRÓ EA. Anatomía Clínica. 2ª ed. Editorial Médica Panamericana; 2014.
- ROHEN JW, YOKOCHI C, LÜTJEN-DRECOLL E. Atlas de Anatomía humana. Estudio fotográfico del cuerpo humano. 9ª ed. Elsevier; 2021.
- SCHÜNKE M, SCHULTE E, SCHUMACHER U. PROMETHEUS. Texto y Atlas de Anatomía (3 tomos). 5ª ed. Editorial Médica Panamericana; 2022.

Aldizkariak

- ACADEMIA ANATOMICA INTERNATIONAL: https://aijournals.com/index.php/aanat
- ANNALS OF ANATOMY: https://www.sciencedirect.com/journal/annals-of-anatomy-anatomischer-anzeiger
- CLINICAL ANATOMY: https://onlinelibrary.wiley.com/journal/10982353
- INTERNATIONAL JOURNAL OF ANATOMICAL VARIATIONS: https://www.pulsus.com/international-journal-anatomical-variations.html
- JOURNAL OF ANATOMY: https://onlinelibrary.wiley.com/journal/14697580
- TISSUE AND CELL: https://www.sciencedirect.com/journal/tissue-and-cell

Web helbideak

- AMERICAN ASSOCIATION FOR ANATOMY https://www.anatomy.org
- ANATOMY AND PHYSIOLOGY https://openstax.org/details/books/anatomy-and-physiology-2e
- ANATOMYZONE https://anatomyzone.com/
- DESARROLLO EMBRIONARIO 1 Y 2 SEMANAS https://www.youtube.com/watch?v=4vRIeGk519w
- DIGITAL ANATOMIST INTERACTIVE ATLASES (UNIVERSITY of WASHINGTON) http://da.si.washington.edu/da.html
- GROSS ANATOMY DISSECTIONS (UNIVERSITY OF WISCONSIN SCHOOL OF MEDICINE AND PUBLIC HEALTH) https://videos.med.wisc.edu/events/65
- KENHUB ANATOMY https://www.kenhub.com/
- MICHIGAN HISTOLOGY AND VIRTUAL MICROSCOPY LEARNING RESOURCES (UNIVERSITY OF MICHIGAN MEDICAL SCHOOL) http://histology.medicine.umich.edu/full-slide-list
- THE INTERNET PATHOLOGY LABORATORY FOR MEDICAL EDUCATION. THE UNIVERSITY OF UTAH ECCLES HEALTH SCIENCES LIBRARY https://webpath.med.utah.edu/
- UNIVERSITY OF MICHIGAN MEDICAL SCHOOL. RESOURCES https://sites.google.com/a/umich.edu/bluelink/resources