Ikerketan Europako eta Ameriketako Estatu Batuetako 18 erakundetako 28 ikertzailek parte hartu dute, eta plazentak garapen neuropsikiatrikoan duen funtsezko eginkizuna azpimarratzen du. Izan ere, lanak erakutsi du plazentaren aldaketa epigenetikoek, bereziki haren DNAren metilazioak, nahasmendu neuropsikiatrikoekin lotutako geneen adierazpenean eragin dezaketela. Aurkikuntza hauek adierazten dute arrisku genetikoa dagoeneko jaio aurretiko garapenean ager daitekeela.

Aldaketa epigenetikoak DNAren eta harekin lotutako proteinen aldaketa kimikoak dira, eta geneen jarduera erregulatzen dute, sekuentzia aldatu gabe. Gehien ikertutako aldaketa horietako bat DNAren metilazioa da. Prozesu horretan metilo taldeak (karbono atomo bat eta hiru hidrogeno atomo dituzten molekula txikiak) gehitzen zaizkie DNA eskualde zehatzei. DNAren metilazioa funtsezkoa da garapenerako, ingurunearekiko egokitzapenerako eta gaixotasunekiko joerarako, eta faktore genetikoek zein elikadurak, estresak edo kutsatzaileek eragin diezaiokete.

Ikerketaren emaitzek erakusten dute eskizofrenia, nahasmendu bipolarra eta depresio nagusia direla plazentaren DNA metilazioarekin lotura handiena duten nahasmendu neuropsikiatrikoak. Beste gaitz batzuek, hala nola arreta-defizit eta hiperaktibitate-nahasmenduak (ADHN) edo autismoak, lotura kausal posible batzuk erakusten dituzte, nahiz eta neurri txikiagoan. Gainerako patologiei dagokienez, ez da eragin azpimarragarririk aurkitu. “Aurkikuntza hauek indartu egiten dute eskizofreniak eta beste nahasmendu batzuek neurogarapenean jatorria duten hipotesia, eta plazentak prozesu horretan funtsezko eginkizuna duela azaleratzen dute,” adierazi du Fernandez-Jimenez doktoreak.

Medikuntza pertsonalizatuarentzako eta prebentziorako inplikazioak

Arrisku genetikoa plazentaren DNA metilazioarekin lotuta egon daitekeela aurkitzeak bide berriak irekitzen ditu nahasmendu neuropsikiatrikoen prebentzio eta tratamendurako. “Arrisku faktoreak jaio-aurretiko fase batean identifikatu ahal baditugu, sintomak agertu aurretik esku har genezake, tratamenduak egokituz edo prebentzio estrategia pertsonalizatuak diseinatuz,” azaldu du Cilleros-Portet doktoreak, UPV/EHUn doktoregoa iaz amaitu eta egun New Yorkeko Mount Sinai Ospitalean doktoratu ondoko ikertzaile denak.

Ikerketak nabarmentzen du faktore genetiko bakoitzak non eta noiz jarduten duen ulertzea ezinbestekoa dela tratamendu-erabakiak hartzeko. “Ez dira nahasmendu batekin lotutako gene guztiak zuzenean tratatu behar; batzuek garapen fase goiztiarrean jardun dute eta helduaroan, ez dugu berauek kitzikatu edo aldarazteko gaitasunik izango,” ondorioztatu du Fernandez-Jimenez doktoreak.

Ikerketa hau aurrerapauso handia da nahasmendu neuropsikiatrikoen oinarri biologikoa ulertu eta detekzio goiztiarra zein terapia eraginkorragoak garatzeko.

Informazio osagarria

Ikerketa hau IRLab-en (UPV/EHU eta Biobizkaia) burutu da. IRLab diziplina anitzeko ikerketa-taldea da, UPV/EHUko irakasle osoa eta Biobizkaiako ikertzailea den José Ramón Bilbao doktoreak koordinatua. Fernandez-Jimenez doktoreak urteak daramatza laborategi honetan lanean, bere ikerketa-ildo propioak garatzen, zehazki, zeliakiaren epigenomikan eta, berrikiago, plazentaren ikerketan. Cilleros-Portet doktoreak bere doktorego-tesia laborategi honetan egin zuen, plazentaren DNAren metilazioari eta horrek osasunean duen eraginari buruz, Fernandez-Jimenez eta Bilbao doktoreen zuzendaritzapean. Gaur egun, New Yorkeko Icahn School of Medicine at Mount Sinai ospetsuko ikertzaile postdoktorala da.