Artikulu hau jatorriz The Conversation argitalpenean aurki daiteke.

“Kaka pilula bat jango zenukete?”. Galdera hori egiten die Celia Moralesek, gure ikertzaile boluntarioetako batek, haur talde bati Euskal Herriko Unibertsitateko “Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren Astean”. Barre urduriak eta nazka aurpegiak daude, eta esku batzuk altxatu dituzte. Baina Celiak bere azalpenarekin jarraitu du. Minutu gutxiren buruan, adimen txiki horiek sorpresatik lilurara igarotzen dira.

Gaiari buruzko komiki bat eskuan duela, pertsona osasuntsuen gorozkietatik bakterio onuragarriak nola atera daitezkeen kontatzen die, kapsulatu eta tratamendu gisa erabiltzeko. Metodo horrek hestea kaltetzen duen Clostridium difficile bakterioak eragindako infekzio larriak dituzten pazienteei laguntzen die. Horrela, mikrobiotaren oreka berreskura dezakete transplante inbaditzaileen beharrik gabe.

Une horretan, konturatu gabe, haurrek ohikoa ez den zerbait ikusten dute: emakume gazte, zientzialari eta grinatsua, bere lana modu erraz eta hurbilean azaltzen duena, baita modu dibertigarrian ere. Horrelako erreferenteak ikusarazi nahi ditu ‘#SheMentoring: kalean topa ditzakezun emakume ikerlariak’ ekimenak. Zientzia irisgarria izatea nahi dugu, eta protagonistak edonorekin identifikatzeko moduko emakumeak izatea.

Emakume gazteak zientzia egiten

Zientzia eta teknologia funtsezkoak izan dira gizateriaren aurrerapenerako. Hala ere, oraindik ere gizonak nagusi diren eremutzat hartzen dira. Historian zehar, emakumeak espazio horietatik kanpo utzi dira. Gaur egun ere, oso gutxi daude lidergo lanpostuetan, eta zientzia sari gutxik aitortzen dute haien lana.

Erreferente femeninoen hutsune horrek pentsarazten du emakumeek ez dutela halako zientzia lorpenak egiteko mailarik. Ondorioz, talentua duten neska gazte askok ez dute zientzia beren etorkizunerako aukeratzat hartzen.

Horregatik, ‘#SheMentoring’ ekimenak helburu argia du: oztopoak gainditzea eta erakustea zientzia emakume arruntek ere egiten dutela. Ekimen horren gakoetako bat da profil gazteak lehenesten dituela, eta erakusten du ez dela beharrezkoa pertsonaia ospetsua izatea, esaterako, Marie Skłodowska-Curie. Nahikoa da grina, jakin-mina eta ekarpenak egiteko gogoa izatea.

Inspirazioa ekintza bihurtzen denean

Urtero, deialdi bat egiten da Euskal Herriko Unibertsitateko eta beste zentro batzuetako ikertzaileek beren lana parteka dezaten. Lehenik eta behin, sare sozialen bidez, beren ikerketen argazki eta deskribapen sinpleekin. Ondoren, stand presentzial batean, Zientziaren Astean edo Ikertzaileen Europako Gauan. Bertan, zientziari eta bere irteera profesionalei buruz gehiago jakin nahi duten ikastetxe, familia eta pertsona interesdunekin hitz egiten dute.

Inpaktua benetakoa da. Urte batean standean egon zen neska bat hurrengo urtean berriro gerturatu da, dagoeneko graduatuta, master bat aukeratzeko orientabide bila. Dibertsifikazio talde bateko mutil bat, “zientziarako bururik ez zuela” uste zuena, bere bidea agian lanbide heziketa batean hasi eta berak nahi duen tokiraino iritsiko dela pentsatuz joan da. Aurreko edizioko artista eta ikertzaile batek 3Dn inprimatutako belarritakoak ikusita, “edizio honetan itzuliko ote den” galdetzen dute neskato batzuk, “oraingoan zer egin duen jakiteko”.

Sareak ehuntzen

Baina ekimen horrek zientzia gizartera hurbiltzeaz gain, ikertzaileen arteko laguntza sareak ere ehuntzen ditu. Adibidez, tesi zuzendariaren jazarpena jasaten ari zen doktoregoko emakumezko ikasle batek berdintasunarekin konprometituta zegoen kide batekin konektatzeko aukera ikusi zuen deialdian. Idaztera animatu zen, orientazio bila, eta leku seguru bat aurkitu zuen bere egoera kontatzeko. Lotura horri esker, beharrezko laguntza jaso zuen, Berdintasun arloko baliabideak eskuratu zituen eta bere lana ingurune osasuntsuago batean amaitu ahal izan zuen. Inpaktu mota hori, hain agerikoa ez bada ere, funtsezkoa da: ‘#SheMentoring’ ekimenak, inspiratzeaz gain, lagundu ere egiten du.

Kanpainak bere lau edizioetan 120 ikerlari baino gehiago bildu ditu, ehunka neskato eta gazterekin konektatu du eta zientzia beste era batera hurbildu du kalera.

Haren balioa ez da soilik emakumeek STEAMen egiten duten lana ikusaraztea, baizik eta eredu irisgarriak eskaintzea, non edozein pertsona islatuta senti daitekeen. Kontua ez baita soilik neskatoak zientzialari izatera bultzatzea; kontua da, halaber, gizarte osoak zientzia eta zientzia egiten dutenak ulertzeko duen modua aldatzea.

Neskato batek bere antza duen kimikari, ingeniari, biologo edo matematikari bat ikusten badu, bere iruditeria zabaldu egiten da. Bere etorkizunari buruz zalantzak dituen gazte batek aukera akademikoei buruz gertuko elkarrizketa zintzo bat izateko aukera badu, bere bidea alda daiteke.

Lotura horiek erreferente berriak sortzen dituzte, bokazioak bultzatzen dituzte eta estereotipoak eraisten laguntzen dute. Izan ere, ikusaraztea eraldatzeko lehen urratsa da, eta zientziak adimen posible guztiak behar ditu, oztoporik eta mugarik gabe.