Artikulu hau jatorriz The Conversation argitalpenean aurki daiteke.

Qatarrek duela egun batzuk iragarri zuenez, 15 hilabeteko sarraskiaren ondoren, Israelek eta Hamasek urtarrilaren 19an indarrean sartuko den su etena adostu zuten. Nazioarteko eragile guztiek hartu duten arren, iragarri denetik ordu batzuk igaro direnean, agerian geratu da inplementazioa oso konplexua izango dela.

Urtarrilaren 15eko akordioaren helburua adostasuna lortzea da 2024ko maiatzean bahituen eta presoen trukearen bidez lortu nahi zen ituna aplikatzeko eta “denboran iraungo duen su etena” ekarriko duen “lasaitasun iraunkorra” ezartzeko.

Horrela, hiru faseko plan bat zabalduko da, su etena, gazatarrak euren “etxeetara” itzultzea, soldadu israeldarrek Zerrendako mugetara atzera egitea partzialki, eta laguntza humanitarioa handitzea oinarri hartuta. Hala ere, hiru fase horietatik lehenengoa bakarrik negoziatu da xehetasunez.

Hortaz, 42 egunetan zehar 94 bahituetatik batzuk entregatuko dira (uste da 60 bakarrik daudela oraindik bizirik, eta, beraz, haien gorpuak itzuliko lituzkete). Halaber, emakumeak, adinekoak, adingabeak eta gaixoak lehenetsiko dira. Horren ordainetan, Israelek 2023ko urriaren 7aren ostean atxilotutako 1.000 preso inguru askatuko ditu, adostutako truke formulak jarraituz. Adibidez, atxikitako emakume soldadu bakoitza 50 preso palestinarrekin trukatuko da.

Bigarren fasean, 42 egunekoa hori ere, “lasaitasun iraunkorra” ezarri nahi da, gatazka egonkortuz eta preso palestinarrak atxikitako gizonekin trukatzen jarraituz. Azkenik, hirugarren fasean, mugako pasabideak irekiko dira, adosteke dagoen berreraikitze plan bat ezarriko da, eta, azkenik, hildako bahituen gorpuak preso gehiagorekin trukatuko dira. Nolanahi ere, azken bi fase horien xehetasunak negoziatzeke daude.

Akordioaren babesa Biden eta Trump AEBko presidenteen arteko eztabaidagaia izan da. Kargua uzten duenak itunaren oinarria iazko maiatzean lortutakoa dela aldarrikatzen saiatu zen bitartean, baina zehaztu gabe zergatik ez zen itxi bere garaian eta orain bai, zenbaitek kargua hartzen duen presidentearen “infernu bat” pizteko promesak presio elementu gisa ikusi nahi izan dituzte.

Hala ere, eskura dagoen informazioaren arabera, errepublikanoek eta demokratek elkarrekin lan egin dute akordio bat bermatzeko, urtarrilaren 20tik haratago jarrai dezakeena.

Hildako gehiago iragarpenaren ondoren

Nolanahi ere, akordioa hasiera-hasieratik jarri da zalantzan. Alde batetik, jakinarazi dutenez, itunaren iragarpenaren ondoren, Israelgo jarduera militarrak erasoekin jarraitu zuen, eta 80 hildako utzi zituen.

Bestalde, Israelek akordioaren edukia aldatu nahi izatea leporatu zion Hamasi, azken minutuan Palestinaren kausarako preso esanguratsuren baten askapena ziurtatzeko presioa egin nahian.

Funtsean, Bezalel Smotrich finantza ministroa, Sionismo Religioso alderdi supremazistako burua, aurka dago, ez baitu ezkutatzen “Israel Handia” birsortzeko irrika kolonialista. Ideia politiko horiek Israelgo gizartean izan duten gorakadak hein batean azaltzen du zergatik ez zuten arrakastarik izan 2024ko maiatzeko eta ekaineko akordio saiakerek, eta aukera ematen du urtarrileko etorkizuna aurreikusteko.

Nolanahi ere, aurrekoaren garapen onaren mende dauden fase desberdinak dituen itun bat da, eta oraindik negoziatzeke dauden funtsezko alderdiak daude (Gazako Zerrenda nork gobernatuko duen, Israelgo armada osorik erretiratzea edo segurtasunaren kudeaketa, esaterako), eta horrek akordio oso hauskorra bihurtzen dute.

Gaur egun inolako adostasunik ez duten oztopo horiek gainditzea lortzen bada ere, aldeek horrelako prozesuetan ohikoak diren gorabeherei, negoziazio prozesuak aurrera jarraitzearen ondoriozko tentsioei eta Israelgo Gobernuak prozesua oztopatzeko adierazitako borondateari aurre egin beharko diete. Asmo bera du Knésetko (Israelgo Estatuaren botere legegilea duen ganbera bakarreko organoa) gehiengoak.

Itunaren beste alderdi garrantzitsu bat da urriaren 7tik eta Israelen ondorengo erasotik eratorritako ondorioei bakarrik heltzen diela, oinarrizko arazo bat agerian utziz. Gaur egun, Israelgo indar gehienek, Benjamín Netanyahu lehen ministroak eta bere alderdiak barne, ez dute bi estatuen konponbidearen alde egiten.

Fatah eta PAEren jarrera

Jarrera horren aurrean, Fatah eta Palestinako Aginte Nazionala (PAN) daude, Palestinako herriaren zati handi batentzat legitimazio falta handia duena, bai eta Hamas ere, zeina, zalantzak baditu ere, badirudi bi estatuen konponbideari partzialki irekitzen hasi dela. Edo, behintzat, ulertu du ez duela beste jarrera bat izateko tarte politikorik.

Laburbilduz, egoerarik onena urrun eta oztopoz beteta dago, baina ezinbestekoa da gazatarren biziraupenerako. Nolanahi ere, mugarri hori lortuz gero, gatazkaren konponbide politikoa ebazteke geratuko litzateke, lurralde arazoari heldu arte edo gatazka armatuak berriro gertatu arte.

15 hilabeteko erasoaldiaren balantzea

Hamasek nahi zuen bezala, urriaren 7ko erasoak Estatu arabiarren eta Israelen arteko harremanak normalizatzeko dinamika geldiaraztea lortu zuen, AEBek eremuan ordena berri bat ezartzeko zuten asmoa oztopatuz, Asiarako norabidean zentratu ahal izateko. Gainera, Palestinako auzia nazioarteko komunitatearen eztabaidaren erdigunean jarri zuen berriro.

Hala ere, kostua oso handia izan da:  hildako 46.800 palestinar (64.000, ‘The Lancet’ aldizkariaren arabera), Gaza bizi ezin den eremu bihurtu da, eta errealitatea bestelakoa da Ekialde Hurbilean, bere interesen aurkakoa, erresistentziaren ardatzaren batasuna hautsi da eta Hezbolak porrot egin du.

Israelentzat balantzea ez da askoz hobea. Urriaren 7an, 1.189 pertsona hiltzeaz gain, agerian geratu zen berriro ere herrialdea segurtasun faltsu batean bizi zela. Ildo horretatik, bere estrategia birplanteatu beharrean, Gazako Zerrendaren aurkako erasoa piztu zuen, eta neurri txikiagoan Zisjordaniaren aurkakoa. Nahiz eta Zerrendaren iparraldearen kontrola bereganatu, kolonizazioari atea irekiz, ez du lortu guztiz Hamas deuseztatzea –militar batzuek onartu dute helburu hori ezinezkoa dela–.

Era berean, nazioartean izena galdu du guztiz. Gatazka honetan, bere erregimena kolonialtzat eta ‘apartheid’ gisa hartzeko tabua hautsi da, Nazioarteko Justizia Gortearen iritzi aholku-emailearen bitartez; izan ere, potentzia okupatzailearen izaera berretsi du, eta Palestinako herriarentzat egitura aldetik diskriminatzailea den sistema bat ezarri duela dio.

Era berean, agerian geratu da bere jardunbideen kutsu genozida; izan ere, beste kasu bat du auzitegi beraren aurrean, oraindik ebatzi gabe dagoena, eta zenbait estatuk nazioarteko zehapenak ezarri dizkiote. Gainera, Benjamin Netanyahu lehen ministroak eta Yoav Galant Defentsa ministro ohiak Nazioarteko Zigor Auzitegiaren atxilotze agindu bati aurre egin diote, eta Mendebaldeko buruzagiei ezartzen zaizkien mota horretako lehen aginduak dira.

Aurrerapenak Israelen proiektu kolonialistan

Aldiz, Israelek aurrerapen handiak egin ditu nazioartean bere proiektu kolonialean. Libanon izugarri ahuldu du Hezbola, buruzagi nagusiak akabatu ditu eta lurraldearen hegoaldeko zati bat okupatu du, Libanoko Estatua gailendu ahal izateko bidea ireki du, eta praktikan esku hartzeko eskubidea ematen dion su eten akordio bat lortu du.

Urriaren 7aren osteko dinamikak Sirian erregimen aldaketa ekarri du, eta herrialdean Iranek zuen presentziarekin amaitu du, Hezbolarekin hornidura lerroak moztuz eta Sirian okupatutako lurraldea handituz. Beraz, su eten akordioarekin, Israelek ahalegin guztiak bidera ditzake bere benetako arerioa dela uste duen horretara: Iran.

Egin daitezkeen balantzeez gain, ez dugu ahaztu behar astero ehunka pertsona hil egiten direla nahita egindako erasoen, gaixotasunen eta gatazka irekiak eragindako beste egoera batzuen ondorioz. Su etenerako akordioaren egungo proposamenak bakarrik ekidin dezake hori, bere erronka eta muga guztiekin.