Tenplaketa bidez, altzairua gogortu egiten da, eta hori oso garrantzitsua da higadurarekiko erresistentzia handia behar duten altzairuzko piezentzat, hala nola txapa estanpatzeko trokelentzat. 800-1.000 ºC-raino berotzen dira lehenik, eta, ondoren, azkar hoztu. Altzairuan egitura-aldaketa bat eragiten du horrek.

Tenplaketa laser bidez egiteak, oso bero-iturri lokalizatua denez, aukera ematen du gainazala bakarrik tenplatzeko, eta piezen erdigunea jatorrizko egoeran utzi; "hala, piezak ez dira hauskorrago bihurtzen, eta ez denez bero askorik sartzen, ez dira asko desitxuratzen ere. Azken batean, beroak pieza deformatzen du, eta horrek ondotik pieza beste nolabait bukatzea eskatzen du", azaldu du Aitzol Lamikiz UPV/EHUko Ingeniaritza Mekanikoa saileko katedradun eta ikerketa egin duen Errendimendu Handiko Fabrikazio Taldeko kideak. Industrian, 2000. urtean hasi ziren laser bidezko tenplaketa erabiltzen. Alabaina, muga bat duela dio Lamikizek: "Zabalera jakin bateko banda bat ekortzen du laserrak, eta, hala, zabalera konstantea du ere tenplatutako eremuak".

Teknologiari malgutasun handiagoa emateko asmoz, prozesu horretan optika mugikor bat, eskaner erakoa, sartzea bideragarri ote zen aztertzea erabaki zuen UPV/EHUko taldeak. Erabilitako optikak, eskaner galvanometrikoak, abiadura handian mugitzen du laser txiki-txiki bat, azalera lerroz lerro ekortuz. Hala, tenplaketa-zabalera egokitu daiteke, programaren parametroak aldatuz, besterik ez. Tenplaketaren prozesua horma bat margotzeko prozesuarekin alderatu du Lamikizek: "laser bidezko ohiko tenplaketa horma bat arrabolaz margotzearen parekoa litzateke, eta, hortaz, margotutako zabalera beti bera da. Teknika berriarekin, berriz, punta finagoko errotulagailu bat erabiliko genuke arrabolaren ordez".

Egindako esperimentuetan, frogatu zuten lehenengo gauza izan zen "posible zela teknika horren bidez tenplatzea. Ondoren, neurtzen joan ginen nola aldatzen den tratamenduaren emaitza laserraren mugitze-abiaduraren arabera, potentziaren arabera, eta abar. Egindako proben arabera, laserra abiadura handian mugitzen denean, pareko emaitzak lortzen dira bi tekniken bidez, ohikoarekin eta berriarekin", dio.

Etorkizun handiko emaitzak

Metologia erabil daitekeela frogatzeaz haratago, Hardlas proiektua eraman zuten aurrera UPV/EHUko Ingeniaritza Mekanikoa sailean; hartan, prozesuaren bideragarritasuna aztertu zuten, Euskadiko eta Piamonteko (Italia) enpresa batzuekin elkarlanean. "Esan dezakegu proiektua arrakastatsua izan zela, bideragarria zela ikusi baikenuen, eta, horrenbestez, industriara bidera zitekeela", dio ikertzaileak.

Prozesua bideragarria dela frogatu badute ere, urrats batzuk daude oraindik emateko industrializaziora iritsi aurretik. Prozesua kontrolatzea da zailtasun handienetako bat: "Oso garrantzitsua da tratamendua gertatzeko beharrezko tenperaturara iristea, baina ez litzateke hura gainditu beharko, materiala urtu egingo litzatekeelako. Gure prozesuan, laserra etengabe mugitzen ari denez, kontrolatzea konplexuagoa da", azaldu du Lamikizek. Bestalde, "unibertsitatean, laborategiko tresneria erabilita" egin dituzte probak, eta "prozesua industrializatzeko, berriz, garrantzitsua litzateke bestelako probak egitea, potentzia handiagoko laserrekin, laser-mota desberdinekin, beste material batzuekin eta abarrekin", gaineratu du.

Informazio osagarria

2007. urtean jarri zuen martxan UPV/EHUko Ingeniaritza Mekanikoa saileko Errendimendu Handiko Fabrikazio Taldeak gainazalen azaleko leunketak eta tratamenduak egiteko laserra erabiltzeari buruzko ikerketa-lerroa, eta, 2010ean, tenplaketari buruzko ikerketa. Laser bidezko tenplaketa eskaner erako optikak erabiliz egin daitekeela bideragarria dela frogatu zuen proiektua, Hardlas delakoa, Europako Manunet deialdian egin zuten, IK4-Idekorekin eta Euskadiko eta Piamonteko (Italia) makina-erremintako enpresa fabrikatzaileekin elkarlanean, eta Innobasquek koordinatuta.

Argazkiak: Tere Ormazábal. UPV/EHU.