Heziketa helburuak:



• Hizkuntzalaritza Historikoaren eta Filologiaren irizpide eta metodoez jabetzea eta horiek euskararen bilakabideari ezartzeko gai izatea

• Lehen testuetatik gaur egun arteko euskararen garapenaz jabetzea

• Euskararen sinkronia desberdinak aztertzeko gai izatea, fonologia, morfologia, sintaxia eta lexikoari dagokienez, eta hortik, garai batetik bestera gertatu aldaketak deskribatzeko gaitasuna eskuratzea.

• Literatur euskalkien garapenak eta euskara batuaren sorrerak aldaketa hauetan izandako eraginaz ohartzea, eta testuinguru hauetan euskalkien lekua zein izan den ezagutzea.

• Lekukotasun garrantzizkoenak zein diren, nolakoak diren eta zein arazo filologiko aurkezten dituzten jakitea.

• Lekukotasunak aztertu eta iruzkintzeko gai izatea.

Historia de la lengua desde sus primeros testimonios directos hasta el siglo XXI. Historia externa. Periodización y cronología. Lenguas literarias, dialectos y hablas antiguas y modernas. Testimonios primarios y secundarios y problemas filológicos más relevantes. Descripción de sistemas gráficos, fonéticos, morfológicos, sintácticos y léxico de la lengua en sus diversos períodos. Historia de la normativización y estandarización.

1. INTRODUCCION Descripción general de métodos y testimonios (problemas y potencialidades de los mismos) para la elaboración de la historia de la lengua.

2. EL VASCO ARCAICO (h. 1600) Testimonios bajo-medievales. Siglo XVI. Etxepare. Lazarraga. Leizarraga. Refraneros. Otros testimonios. Grafias, fonética, morfología, sintaxis, léxico. Dialectos y textos antiguos. Extensión y situación sociolingüística de la lengua.

3. VASCO CLASICO Y ANTIGUO (1600-1745) ¿Escuela de Sara? Literatura clásica labortana. Los suletinos. Testimonios peninsulares: vizcaíno y navarro. Descripción de grafias, fonética, morfología, sintaxis, léxico. Extensión y situación sociolingüística de la lengua. Tubalismo y vasco-cantabrismo.

4. PRIMER VASCO MODERNO (1745-1900) Hundimiento del norte y despegue del sur. Primeros textos guipuzcoanos. La obra y el proyecto de Larramendi. Formación de los dialectos literarios guipuzcoano y vizcaíno. Descripción y evolución de los mismos. Otras hablas y variedades.

5. SEGUNDO VASCO MODERNO (1900-1968) Juegos Florales. Navarro-labourdin litteraire. Euskal Izkindea, aranismo e hipervizcaíno. Guipuzcoano completado. La labor de la Academia. Guerras, dictadura y situación de la lengua.

6. V. CONTEMPORANEO (1968-) Antecedentes del Congreso de Aránzazu. Propuesta de Mitxelena y desarrollo posterior de la lengua unificada. Retrocesos y avances de la lengua. Codificación. Hablas y variedades modernas.

Irakaskuntza-ikaskuntza jarduerak:



• Gaitegiko eduki teorikoen azalpena eta argudiaketa eskola magistraletan.

• Eduki teorikoak barneratzeko, hizkuntzalaritza diakronikoaren teoriari eta euskararen bilakabideari buruzko ikerlanen irakurketak eta azterketak.

• Euskararen historiako garai desberdinetako testu-iruzkinak.

• Sistema de Evaluación Final
• Herramientas y porcentajes de calificación:
  • Prueba escrita a desarrollar (%): 60
  • Prueba tipo test (%): 40

Ikasle guztiek azken azterketa (idatzizkoa) egin behar dute. Azterketak hiru zati izango ditu: (1) galdera teorikoak (%40); (2) testuari buruzko galdera teoriko-praktikoak (%35); (3) galdera teoriko-praktiko laburrak (%25).

Etengabeko ebaluaketan aritzeko aukera dago. Ebaluabide honek azken emaitzaren %25 eratuko du. Hau gainditzen duten ikasleek EZ dute idatzizko azterketaren 3. atala egin behar.

1. Idatzizko azterketa baten bidez gaindituko da. Azterketa honek hiru atal izango ditu: (1) galdera teorikoak (%25); (2) testu iruzkina (%25); (3) galdera teoriko-praktiko laburrak (%50).

2. Etengabeko ebaluaketa gainditua lukeen ikasleak idatzizko azterketaren 1 eta 2. atalak bakarrik egin beharko lituzke ezohiko deialdian.

-- Oinarrizko bibliografia.
-- Bibliografia berezitua.
-- Testuak, bereziki Testutegikoak.
-- Eskolan emandako azalpenak.
-- Moodle-n edo fotokopistegian utzitako materialak.

Bibliografía básica

Bidart, 1991, "La Révolution française et la question linguistique", 1789 et les basques. Histoire, langue et littérature, Presses Universitaires de Bordeaux, 145-170.

Camino, Iñaki, 1994, ¿Hitzaurrea¿, in Jean Hiriart Urruty. Gontzetarik jalgiaraziak, EEE, San Sebastián.

Camino, Iñaki, 1994, ¿Histori kokapena¿, in Jean Hiriart-Urruty. Gontzetarik jalgiaraziak, EEE, San Sebastián, XXVI-LVII.

Corominas, Joan, 1960, ¿La toponymie hispanique prérromane et la survivance du basque jusqu¿au bas moyen âge¿, IV Congrès International de Sciences Onomastiques, Munich, 105-144.

Gorrochategui, Joaquín, 1984, ¿Aquitania¿, in Estudio sobre la onomástica indígena de Aquitania, UPV/EHU, Bilbao, 37-69.

Lakarra, Joseba A., 1985, "Larramendiren hiztegigintzaren inguruan", ASJU XIX-1, 9-50.

Lakarra, Joseba A., 1986, ¿Bizkaiera zaharra euskalkien artean¿, ASJU 20:3, 639-682.

Lakarra, Joseba A., 1992, ¿Larramendirekin aurreko hiztegigintzaren historiaz: arazo eta gogoetak¿, in Lakarra (ed.), Manuel Larramendi. Hirugarren Mendeurrena, 279-312.

Lakarra, Joseba A., 1996a, ¿Garibairen bildumak eta Refranes y Sentencias¿, in Refranes y Sentencias: Ikerketak eta Edizioa, Euskaltzaindia, Bilbao 3-28.

Lakarra, Joseba A., 1996b, ¿Refranes y Sentencias-en jatorriaz¿, in ib. 117-146.

Lakarra, Joseba A., 1996c, ¿Refranes y Sentencias-en hizkeraz¿, in Refranes y Sentencias: Ikerketak eta Edizioa, Euskaltzaindia, Bilbao, 157-193.

Lakarra, Joseba A., 1997, ¿Euskararen historia eta filologia: arazo zahar, bide berri¿, ASJU 31:2, 447-535.

Michelena, Luis 1958, [Prólogo] in Agud & Mitxelena, Nicolao Landuchio. Dictionarium Linguae Cantabricae (1562), Anejos de ASJU 3, San Sebastián, 37-48 [Reed. in SHLV II, 777-782].

Oyharçabal, Beñat, 2001, ¿Zenbait gogoeta euskarak letra hizkuntza gisa izan duen bilakaeraz¿, Litterae Vasconicae 8, 9-46.

Pagola, Ines, 2005, ¿Introducción¿, in Neologismos en la obra de Sabino Arana Goiri, IKER-18, Euskaltzaindia, Bilbao, XV-XXXIV.

Bibliografía de profundización

Gómez, Ricardo, 1989, ¿Bonaparteren garaiko hizkuntz eztabaidak¿, ASJU 23: 2, 355-392. Hualde, Jose Ignacio, 1984, ¿Icelandic Basque pidgin¿, ASJU 25:2, 1991, 427-437. Intsausti, Joseba, 1994, Euskara Araban, Eusko Jaurlaritza, Gasteiz. Intsausti, Joseba, 1995, ¿Leizarraga eta Leizarragatarrak (1563-1571), Erreforma-Kontraerreformetako ilun-argitan¿, RIEV 40, 119-160. Irigoien, Alfonso, 1978, ¿La época de Astarloa y Humboldt¿, in Actes du Colloque International de Études Basques (Bourdeaux, 3-5 Mai 1973), 151-166. Amis du Musée Basque, Baiona. Lafon, René, 1949, ¿Notes sur la langue des Proverbes d¿Oihenart¿, Homenaje a J. de Urquijo I, Donostia. Lafon, René, 1951, ¿La langue de Bernard Dechepare¿, BAP VII, 309-338. Laka, Itziar, 1986, ¿Euskal Izkindea-ko aditza (Hiperbizkaieraren historiaz II)¿, ASJU 20: 3, 705-754. Laka, Itziar, 1987a, ¿Bizkaiko Aldundiaren euskarazko katedra¿,`ASJU 21: 2, 409-424. Laka, Itziar, 1987b, ¿Sabino Arana Goiri eta Hiperbizkaiera (Hiperbizkaieraren historiaz III), ASJU 21: 1, 13-40. Laka, Itziar, 1987c, ¿Manuel Arriandiagaren berrazterketarako oinarriak¿, ASJU 21: 3. Lakarra, Joseba, A., 1984, ¿Bertso bizkaitarrak (1688)¿, ASJU 18:2, 89-184. Lakarra, Joseba, A., 1985a, "Larramendiren hiztegigintzaren inguruan", ASJU XIX-1, 9-50. Lakarra, Joseba, A., 1985b, "Literatur gipuzkerarantz: Larramendiren Azkoitiko Sermoia (1737)", ASJU 19: 1, 235-281. Lakarra, Joseba, A., 1994, "Harrieten Gramatikako hiztegiak (1741)", ASJU XXVIII-1, 1-178. Michelena, Luis, 1958, ¿Introducción¿, in Agud & Mitxelena, Nicolao Landuchio. Dictionarium Linguae Cantabricae (1562), ASJU-ren gehigarriak 3, Donostia [= SHLV II, 762-782]. Mokoroa, Justo Mari, 1936, Genio y Lengua, Tolosa. Mujika, Jose Antonio, 2002, Euskal ortografiaren hastapenak Iparraldeko literaturan, EHU. Pagola, Ines, 1984, ¿Neologismos en los Juegos Florales¿, ASJU XVIII-1, 55-159. Pagola, Ines, 1985, ¿Piarres Adame: testua eta argitalpenak¿, ASJU 19: 2.

Revistas

ASJU, BAP, Euskera, FLV, Lapurdum, RIEV

Direcciones web

• Armiarma: . Euskal literaturari buruzko ataria: euskal klasikoen testuak, euskal idazleen biografiak eta bibliografiak, argazkiak, kritikak, literatur-aldizkariak…
• Euskal Klasikoen Corpusa: http://www.ehu.eus/ehg/kc/. Armiarma-ko corpusaren bilatzailea.
• FiloBlogiako loturak: < http://del.icio.us/FiloBlogia>. Lotura-bilduma erabilgarria, gaika sailkatua