Ikastaro honetan barneko hizkuntzalaritza historikoaren helburu, iturri, arazo eta metodoen ezagutza miatuko dira eta, batez ere, ezagutza horretatik euskararen sistemaren eboluziorako datozen emendioak. Gramatika Historikoa edozein hizkuntzatan linguistika historikoaren hatsarri, baliabide eta irizpideak erabiliaz hizkuntza horren (gure kasuan euskararen) ama-hizkuntzatik edo berreraikitako aitzin-hizkuntzatik horren garai eta leku ezberdinetako hizkuntz-egoeratara ibilitako bidea aztertu ohi du. Bistakoa denez, euskararen gramatika historikoa linguistika historikoaren analisi eta teoriez eta euskararen garai guztietako lekukotasunez (idatziez nahiz ahozkoez) elikatzen da. Horrenbestez, hizkuntzalaritza historikoarekin, indo-europerarekin edo erromantzearekin lotura zuzenak ditu, euskalaritzaren izaera berantiarra dela eta haietarik hartutakoa asko eta garrantzitsua delarik; orobat, ezinbesteko ditu euskal morfologia, dialektologia edo fonologiazko ezagutza sakona, batez ere interes edo ondorio diakronikoak dituztenak. Barneko historia den aldetik, testu zahar eta berrietan ezagutza desiragarria da lekukotasunetan gauzatu (inoiz ezkutatu) bilakabideez ohartzeko.

El curso investiga los fundamentos, métodos y objetivos de la lingüística diacrónica interna y su aplicación al estudio de la evolución de la lengua vasca desde el protovasco a sus fases más recientes. Análisis de la historia fonológica, morfológica, sintáctica y léxica de la lengua vasca.

El Protovasco Análisis de las teorías clásicas y recientes propuestas para la reconstrucción de la protolengua. Principales rasgos de la misma.

Fonología diacrónica vasca Vocalismo. Diptongos y semivocales. Las palatales. Oclusivas. Sonantes. Sibilantes. Acento y aspiración. Grupos consonánticos. Estructura de la sílaba. Evolución y cronología.

Morfología diacrónica vasca Forma canónica de la raíz y de los morfemas. Categorías y cambios categoriales. Estructura del SN y del SV. Composición y derivación. Flexión nominal y verbal. Conjugación sintética y perifrástica.

Sintaxis diacrónica vasca Orden de elementos. Gramaticalización. Cambio tipológico.

Historia del léxico vasco Elementos de etimología. Estratos de préstamos. Neologismos. Onomástica. Familias léxicas y campos semánticos.

-Bi eratakoa da, jarraitua eta (azken) azterketa. Salbuespen justifikaturik ez denean, ikasle guztiek egin eta gainditu behar dituzte biak.

-Ebaluazio jarraitua egin ahal izateko eskoletara erregulartasunez etorri beharko da. Ikasturtean zehar egindako ebaluaketa-saioetarik 2 hoberenak hartuko dira kontuan, horietako bakoitzak ikasgaiko osoko notaren %25eko balioa duelarik (x 2 --> %50).

-Azken azterketan eskolan azaldutako gaitegi osoa izango da aztergai; orobat, ikasleak eskoletatik kanpora landu beharko dituen irakurketa guztiez galdetu ahalko zaio. Ebaluazio jarraitua egin dutenek ez dute egin beharko azken azterketako 3. zatia, zeinetan ikasturtean zehar egindako ebaluazio-saioen pareko bat egingo den.

-Ikasturte akabuko azterketak %50eko balioa izango du ebaluazio jarraitua egin dutenentzat. Ikasturteko ebaluazio jarraituaren batez-bestekoa eta azken azterketakoa BIAK gainditzen ez badira, azken nota “Gutxiegi” izango da.

-Soilik azken azterketa egin dezanarentzat, honek %100a balioko du bere ikastaro osoko notarako.

-2. deialdian hasi eta ondorengoetan idatzizko azken azterketa izango da ebaluazio modu bakarra.

-Ahoz nahiz idatziz, eskoletan zein azterketetan, ikasleek euskara maila estandar zuzen eta jasoa erabiltzea ezinbestekoa da. Hizkuntza maila nahikorik ez dutenek “Gutxiegi” kalifikazioa izango dute, edukiaren egoera gorabehera.

• Sistema de Evaluación Continua
• Sistema de Evaluación Final
• Herramientas y porcentajes de calificación:
  • Prueba escrita a desarrollar (%): 50
  • Prueba tipo test (%): 50

“Ebaluazio sistema hau aurrez aurreko eskoletarako dago pentsatua eta egokitu egingo da larrialdi egoera berririk sortuko balitz. Kasu horretan, irakasleak EGELAn zintzilikatuko du irakasgaiaren programa eguneratua eta ebaluazio sistema berria”.

-2. deialdian hasi eta ondorengoetan ikastaro akabuko idatzizko azken azterketa (ikus azken paragrafoa horren egituraz) izango da ebaluazio modu bakarra, irakaslearekin besterik hitzartzen ez bada esplizituki ikastaro hasieran.

-Eskolan emandako azalpenak,
- Irakasleak Egelara igotako eskuorriak
- Oinarrizko bibliografia.
- Irakurketa beharrezkoak (ikus beherago)

Bibliografía básica

Azkarate, Miren & Patxi Altuna, 2001, Euskal morfologiaren historia, Elkarlanean, Donostia.

Campbell, Lyle, 1998, Historical Linguistics: An introduction, Edinburgh U. P., Edinburgo.

Crowley, Terry, 1997, An Introduction to Historical Linguistics, 3ª ed., Oxford U. P., Oxford.

Haas, Mary, 1969, The prehistory of languages. Mouton.

Hualde, José I., Joseba A. Lakarra & R. L. Trask (eds.), 1995, Towards a History of the Basque Language, John Benjamins, Amsterdam-Philadelphia.

Michelena, Luis, 1977, Fonética histórica vasca, (Anejos de ASJU, 4), Diputación, San Sebastián. 2ª ed. [1ª 1961]. Reed. 1985, 1990.

Michelena, Luis, 1985, Lengua e historia, Paraninfo, Madrid.

Michelena, Luis, 1987, Palabras y textos, UPV-EHU, Bilbao.

Trask, R. L., 1996, Historical Linguistics, Arnold, Londres.

Trask, R. L., 1997, The History of Basque, Routledge, Londres.

Bibliografía de profundización

Artiagoitia, Xabier, 1990, ¿Sobre la estructura de la sílaba en (proto)vasco y algunos fenómenos conexos¿, ASJU 24:2, 327-349. Azkarate, Miren, 1990, Hitz elkartuak euskaraz, Deustuko Unib.-EUTG, Donostia. Baldi, Philip (ed), 1990, Linguistic Change and Reconstruction Methodology, Mouton de Gruyter, Berlin-NY. Comrie, Bernard, 1981, Language Universals and Linguistic Typology, Blackwell, Oxford. Gómez, Ricardo y Koldo Sainz, 1995, ¿On the Origin of the Finite Forms of the Basque Verb¿, in Hualde, Lakarra y Trask (ed.), 235-274. Hualde, José Ignacio, 1997, Euskal azentuerak, ASJU-ren Gehigarriak, 42, Donostia. Igartua, Iván, 2002, ¿Euskararen hasperena ikuspegi tipologiko eta diakronikotik¿, in Artiagoitia, Goenaga & Lakarra (ed.), 367-389. Lakarra, Joseba A., 1996, ¿Lexiko berrikuntza euskal hiztegi zaharretan: zenbait ikergai¿, Uztaro 19, 3-40. Lakarra, Joseba A., 2003, ¿Forma canónica, etimología y reconstrucción en el campo vasco¿, ASJU 37. Lakarra, Joseba A., 2006a, ¿Protovasco, munda y otros: reconstrucción interna y tipología holística diacrónica¿, Oihenart 21, 299-322. Lakarra, Joseba A., 2006b, ¿Notas sobre iniciales, cambio tipológico y prehistoria del verbo vasco¿, in Lakarra y Hualde (arg.), 561-621. Lakarra, Joseba A.,, 2008, ¿Temas para un prólogo: Forma canónica, tipología holística diacrónica y reconstrucción del protovasco¿. En prensa en Oihenart. Lapesa, Rafael, 2000, Estudios de morfosintaxis histórica del español. Ed. de R. Cano y Mº T. Echenique, Gredos, Madril. 2 liburuki. Lloyd, P. M., 1993, Del latín al español. 1. Fonología y morfología históricas de la lengua española. Gredos: Madrid. Manterola, Julen, 2006, ¿-a euskal artikulu definituaren gainean zenbait ohar¿. In Lakarra y Hualde (eds.), 651-676. Manterola, Julen, 2008, ¿Is Basque an agglutinative language?¿. En prensa. Michelena, Luis, 1971, ¿Gramática histórica y lingüística histórica¿. Reed. LH, 55-72.

Revistas

ASJU, FLV, RIEV, Lapurdum, Diachronica, IJAL, Language, OL, JALL, LTBA, RLR, RLiR.

Direcciones web

ASJU eta FLV-ko orriak. Academia.edu-n hainbat artikulu eta lan lor litezke (irakaslearenak eta beste ikertzaile askorenak): Goian aipatu aldizkarietarik batzuk web-orriak dituzte, usu ale berrienak dohainik ezin lortu arren.