Ikasgaiaren ikuspegia filologiara eta hizkuntzalaritzara bideratuko da funtsean, literaturara ez. Ikasleak XVIII. mendearen bigarren erdiko eta XIX eta XX. mendeetako euskal testuak eta orduko idazleen lanak ulertzeko gai izan behar du.



Ikasgai honen helburu nagusia orduko euskal idazlanetan ageri diren hizkuntza-ezaugarrien berri ezagutzea eta horiek aztertzea da, alderdi diakroniko nahiz diatopikotik, baina alderdi gramatikalari ezikusiarena egin gabe, eman dezagun, gaien azalpenean eta baliatu beharreko terminologia berezian.



Ikasleak orduko zenbait idazlan eta idazleren gaineko berri eduki behar du eta orduko idazleen inguruko literatura-giroa ere ezagutu behar du, orduko testu nagusiak beren ingurune sozio-historiko eta kulturalarekin lotzeko gai izateko.



Gaitasunak ahoz edo idatziz bakarka ala taldean egokitasunez aurkeztea ere bada ikasgai honen helburua, baina taldeko ikasleen kopuruak biziki baldintzatu ohi du xede hau.

Irakasgai honetan zenbait autore eta testu aztertuko dira, XVIII., XIX. eta XX. mendeetakoak; zehazkiago esan: XVIII. mendearen bigarren erdian hasi eta XX.aren erditsura bitartekoak. Irakasgaiaren edukia ahalik eta praktikoena egingo da; hots, testu zatiak aztertzea da helburu nagusia, testuen eta autoreen kokapena eta nondik norakoak alde batera utzi gabe.

Testu-azterketaren irizpide nagusia linguistikoa izango da, gramatika atalak banan-banan aztertuko dira bertan. Horrez gain eta horrekin batera, euskara modernoaren estandarizazio prozesua hartuko da aztergai.

- Manuel Larramendi (1690-1766): Euskal Testuak.

- Agustin Kardaberaz (1703-1770): Eusqueraren Berri Onac (1761).

- Juan Antonio Moguel Urkitza (1745-1804): Peru Abarca (1881 [1802]).

- Pedro Antonio Añibarro (1748-1830): Escu-Librua (1802).

- Franzisko Ignacio Lardizabal (1806-1855): Testamentu zarreco eta berrico condaira (1855).

- Piarra Topet, Etxahun (1786-1862): Koplak.

- Jean Hiriart-Urruti (1859-1915): Eskualduna kazetatik jasotako pasarteak.

- Ebaristo Bustinza, Kirikiño (1866-1929): Abarrak (1918).

- Jose Maria Agirre, Lizardi (1896-1933): Zenbait olerki.

- Pablo Fermin Irigarai, Larreko (1869-1949): Gerla urte, gezur urte (1936-1940).

- Jon Etxaide (1920-1999): Alos-Torrea (1950).

- Piarres Larzabal (1915-1980): Okilomendi jaun mera (1955).

Eskolan zehazteko

• Continuous Assessment System
• Final Assessment System
• Tools and qualification percentages:
  • Written test to be taken (%): 45
  • Multiple-Choice Test (%): 30
  • Individual works (%): 20
  • Klasean parte-hartze aktiboa izatea eta taldekide eta irakasleekiko begirunea izatea (%): 5

Eskolan zehazteko

Kurtsoan zehar ebaluabide mistoa egin bazen, lanen nota gorde ahalko da (baita derrigorrezko irakurgaietatik ateratako galdetan oinarrituriko azterketaren nota ere). Bestela, azken azterketak honako atalak izango ditu:



• %10 (Azterketa) Derrigorrezko irakurgaietatik ateratako galdera laburrak.



• %30 (Azterketa) Gaitegiko autore baten testu batean azpimarraturiko forma batzuen analisia.



• %30 (Azterketa) Gaitegiko (beste) autoreren baten testu baten iruzkin linguistiko-filologikoa, zeinetan galdera batzuei erantzun beharko zaien.



• %30 (Azterketa) Gaitegiko (beste) autoreren baten testu bateanazpimarraturiko forma batzuen analisia, eta iruzkin linguistiko-filologikoa, zeinetan galdera batzuei erantzun beharko zaien.

- Idazleen testu aukeratuak

Basic bibliography

- Aldekoa, Iñaki. 2008 [2004]. Euskal literaturaren historia. Donostia: Erein.

- Kortazar, Jon. 2000. Euskal literaturaren historia txikia. Donostia: Erein.

- Mitxelena, Koldo. 1960. Historia de la literatura vasca. Madril.

- Villasante, Luis. 1960. Historia de la literatura vasca. Bilbo.

- Zuazo, Koldo. 2005. Euskara Batua: ezina ekinez egina. Donostia: Elkar.

In-depth bibliography

Agirreazkuenaga, Joseba (arg.): Gran atlas histórico de Euskal Herria. Lur, Donostia 1995.
Allières, Jacques: Les Basques. 1. argitaraldia, Paris 1977; 6.a, Paris 1999. Gaztelaniaz, Madril 1979.
Allières, Jacques: Manuel pratique de basque. Paris 1979.
Aulestia, Gorka (arg.): Los escritores. Hitos de la literatura clásica euskérica. Gasteiz 1996.
Azkue, Resurrección María: Morfología vasca. Euskera aldizkarian, 1923-1925. Facsimile argitalpena, Altube eta Eguzkitzaren lanekin, Bilbo 1969.
Bilbao, Jon: Eusko Bibliographia. Donostia-Bilbo, 1970z geroz. Auñemendi argitaletxea lehen, eta ondoren Euskal Herriko Unibertsitatea.
Egile batzuk: Enciclopedia general ilustrada del País Vasco. Cuerpo B. Arte, lengua y literatura. Auñemendi argitaletxea, Donostia, 4. Liburuki, 1969-1974.
Elkarlanean: Enciclopedia general ilustrada del País Vasco. Cuerpo B, Literatura. Donostia, 1968-1981.
Elkarlanean: Lur entziklopedia tematikoa. Euskal hizkuntza eta literatura. Donostia 1997. (Literaturari buruzkoa da hemen interesatzen zaiguna: 190-437. orr.)
Etxenagusia, Karmelo: Euskal idazleen loretegia itz-lauz. Donostia 1969.
Etxenagusia, Karmelo: Iparraldeko euskal idazleak. Bilbo 1981.
Etxenagusia, Karmelo-Kortazar, Jon-Etxebarria, Aitor: Euskal idazleak bizkaieraz. Bilbo 1981.
Lekuona, Juan M.: Ikaskuntzak euskal literaturaz (1974-1996). Donostia 1998.
Mitxelena, Koldo: Fonética histórica vasca. Donostia 1961. 2. argitaraldia, 1977, eta 3.a 1985.
Mujika, Jose Antonio: Euskal Ortografiaren Hastapenak Iparraldeko Literaturan. EHUko Argitalpen Zerbitzua, Leioa 2001.
Orpustan, Jean-Baptiste: Précis d¿histoire littéraire basque. Baigorri 1996.
Salaberri, Patxi: Iraupena eta Lekukotasuna (Euskal Literatura Idatzia 1900 arte). Elkar, Donostia 2002.
San Martin, Juan: Escritores euskéricos. La gran Enciclopedia Vasca. Bilbo 1968.
Sarasola, Ibon: Euskal literaturaren historia. Donostia 1971.
Sarasola, Ibon: Historia social de la literatura vasca. Madril 1976.

Journals

- Euskera
- FLV
- ASJU
- RIEV

Web addresses

a) http://klasikoak.armiarma.com

b) www.euskaltzaindia.net

c) www.fsancho-sabio.es

d) www.bizkaia.net/kultura/foru_liburutegia/