Procesos desencadenantes de las enfermedades que afectan a diferentes aparatos y sistemas del organismo humano. Fisiopatología de las distintas alteraciones de la salud y factores de riesgo. Identificación de las manifestaciones que aparecen en las distintas fases de las alteraciones de salud del adulto. Análisis de las necesidades no cubiertas comúnmente por los problemas de salud. Reconocimiento de las necesidades de cuidado derivadas de los problemas de salud. Procedimientos de enfermería a realizar en el cuidado a las personas con problemas de salud. Cuidados de enfermería integrales encaminadas a tratar o prevenir los problemas de salud. Cuidados a las personas en estado crítico. Actuación en situación de emergencias y catástrofes. Problemas de salud mental más relevantes en las personas adultas. Cuidados paliativos y control del dolor para aliviar la situación de los enfermos avanzados y terminales. Cuidados de enfermería en Atención Primaria dirigidos a las personas y familias con problemas crónicos.

Competencias a desarrollar

Giza organismoko aparatuei eta sistemei eragiten dieten gaixotasunen prozesu-eragileak. Osasunaren asalduren eta arrisku-faktoreen fisiopatologia. Helduen osasunaren asalduren hainbat fasetan agertzen diren seinaleak identifikatzea. Osasun-arazoek eskuarki asetzen ez dituzten premien analisia. Osasun-arazoetatik eratorritako zaintza-premiak aitortzea. Osasun-arazoak dituzten pertsonen zaintzan egin beharreko erizaintza-prozedurak. Osasun-arazoak tratatzera edo prebenitzera bideratutako erizaintzako zainketa integralak. Egoera kritikoan dauden pertsonen zaintza. Larrialdi-egoeretan eta hondamendietan jarduteko modua. Pertsona helduen buruko osasuneko arazo nagusiak. Zainketa aringarriak eta minaren kontrola, gaixo aurreratuen eta terminalen egoera arintzeko. Lehen Mailako Arretako erizaintzako zainketak arazo kronikoak dauzkaten pertsona zein familientzat.



Garatu beharreko gaitasunak

E1. Buruko osasuneko arazoak deskribatzea, eta erizaintzako esku-hartze nagusiak ezagutzea, egokituta egon daitezen buruko gaixotasuna dutenen beharretara eta eskura dauden gizarte-laguntzako baliabideetara.

E2. Larrialdi-egoeretako eta hondamendietako prebentzio, antolamendu eta arretako oinarrizko kontzeptuak ezagutzea, baita egoera horiei lotutako erizaintzako jarduna ere.

E3. Erizaintzako jarduna bereiztea, egoera kritikoan dauden gaixoei begira.

E4. Gaixotasun terminalak dauzkaten pertsonen erizaintzako zainketak ezagutzea, haien egoera arintzeko.

E5. Arazo kronikoak dauzkaten pertsona zein familiei bideratutako erizaintzako esku-hartzeak deskribatzea, prebentziozko ekintzak, ekintza zuzentzaileak edota ekintza aringarriak programatzeko eta nork bere burua zaintzea sustatzeko.

Z1- Egiten duenari esanahia ematea eta irtenbide egokienak bilatzea gogoetazko pentsamenduaren bitartez eta generoaren ikuspegia kontuan izanez, norberaren eta besteen jarduerak arrazoitzeko (3. maila: autonomoa)

Z2- Ahoz modu eraginkorrean komunikatzea informazio-trukea sustatzeko, baliabide material eta pertsonalak erabilita komunikatzea (3. maila: autonomoa)

1. gai-unitatea. Buruko osasuna eta prebentzioa erizaintzaren arloan.

• Buruko gaixotasunaren kontzeptua.

• Erizaintza psikiatrikoaren eta buruko osasunaren historia eta joerak.

• Buruko osasuneko eta psikiatriako erizaintzaren teoriaren garapena.



2. gai-unitatea. Buruko nahasmenduak eta erizaintzako zainketak.

• Eskizofrenia eta nahasmendu psikotikoak..

• Gogo- aldartearen nahasmenduak: nahasmendu depresiboa eta nahasmendu bipolarra.

• Antsietitate-nahasmenduak.

• Nortasunaren nahasmenduak.

• Neuroendekapenezko nahasmenduak (Parkinson gaitza).

• Elikadura-ohituren nahasmenduak.

• Substantziek eragindako nahasmenduak.

• Diagnostiko dualeko gaixoak.

• Suizidioa.



3. gai-unitatea. Erizaintzako jardunbidea gaixotasun kronikoa duten pertsonetan.



• Erizaintzako laguntza emozionala gaixotasun kronikoetan.



4. gai-unitatea. Testuingurua buru-osasunean.

• Baliabide soziosanitarioak.



5. gai-unitatea. Larrialdiak eta hondamendiak.

• Kontzeptuak eta ezaugarriak.

• Baliabideak eta antolakuntza.

• Hondamendien kudeaketa.

• Biktima ugarietako gertaeren / katastrofeen arreta.



6. gai-unitatea. Gaixo kritikoentzako erizaintzako arreta.

• Kontzeptuak eta ezaugarriak.

• Gaixo kritikoekin erabili beharreko teknikak eta prozedurak.

• Gaixo kritiko motak, fisiopatologia eta erizaintzako arreta.

• Transplanteak.



7. gai-unitatea. Zainketa aringarriak : Gaixoa eta bere inguru sozio-sanitarioa.

• Zainketa aringarrien hastapenak.

• Informazioa, komunikazioa eta erizaintzako zainketak.

• Osasun atentzio mailak: Atentzio Hospitalarioa, Etxeko atentzio unitatea, osasun zentroa.

• Gaixoarentzako eta senideentzako arreta.

• Larrialdiak zainketa aringarrien arloan.

• Dolua.

8. gai-unitatea. Lehen Mailako Arretako erizaintzako zainketak arazo kronikoak dauzkaten pertsona zein familientzat.

• Osasun-arazo luzeak edo kronikoak.

• Gaixotasun kroniko konplexuak eta ahulak dauzkaten pertsonentzako arreta.

• Euskadiko Kronikotasun Estrategia.

• Irakasleak edukiak ahoz azaltzea, ikasgelan landutako kontzeptuak aztertzea, laburtzea eta asimilatzea.

• Zenbait artikulu edota testu irakurtzea.

• Bakarka edota taldeka kasuak edo/eta ariketak egitea.

• Erizaintzako prozedurak aplikatzea, material klinikoa eta simulagailuak erabiliz.

• Continuous Assessment System
• Final Assessment System
• Tools and qualification percentages:
  • Written test to be taken (%): 70
  • Oral defense (%): 10
  • Realization of Practical Work (exercises, cases or problems) (%): 20

Irakasgaiaren irakaslegoak proposatzen duen ebaluazio mistoa ondorengoa da:

Taldeka egindako lanen ebaluazio jarraitua eta balorazioa, eta eduki teorikoei buruzko amaierako proba. Haztapena:

Gaitasunaren arabera:

1G: %20 ( %10 Taldeko lana/ %10 Azken proba)

2G-3G: %20 ( %10 Taldeko lana-prozedura gelak/ %10 Azken proba)

4G: %20 ( %10 Taldeko lana/ %10 Azken proba)

5G: %20 ( %10 Taldeko lana/ %10 Azken proba)

T1: %10 ( Taldeko lana)

T2: %10 ( Ahozko proba-Kronizitate unitatean)



Taldeko lana: %50 –neurtuko diren gaitasunak:1G-2G-3G-4G-5G-T1

Kronizitatearen Barruan T2 neurtuko da %10 (ahozko proba)

Azken proba teorikoa: % 40 neurtzen diren gaitasunak: 1G-2G-3G-4G-5G.

Taldeko lana bakarra izango da irakasgaiaren lau atalak bateratuta.



Ezinbestekoa izango da gaitasun guztiak gainditzea irakasgaia gainditzeko.



Bukaerako proba bakar baten bidezko ebaluazioa:



Ikasleren batek, graduko eta lehen eta bigarren zikloko ikasketen gestiorako arautegiari jarraiki, justifikatutako arrazoi bat dela eta, irakasgaiaren irakaslegoak proposatzen duen ebaluazio mistoa ezingo balu bete, ahalko luke bukaerako proba bakar baten bidez irakasgaia ebaluatu, beti ere dagokion protokoloari men eginez horrela jakinaraziko balu. Proba bakar horren bidez, irakasgaiko ezagutzak eta gaitasunak bereganatu dituela egiaztatuko luke. Proba bakar hori honela osatuko litzeteke: idatzizko eta ahozko probak eta proba praktikoa.



Ebaluazio-deialdiari uko egitea:



Ikasleak ahalko dio uko egin irakasgaiaren irakaslegoak proposatzen duen ebaluazio-deialdiari, baldin eta horrela jakinarazten badio idatziz irakasgaiaren irakasle arduradunari irakasgaia irakasten hasi eta 30 egun baliodun igaro baino lehenago.

Ikasleak bukaerako proba bakar bat egitea eskatu duen kasuan, ebaluazio-deialdiari uko egiteko, nahikoa izango da proba bakar horretara ez aurkeztearekin.

En la convocatoria extraordinaria, el estudiante se presentará únicamente a aquellas competencias no superadas en la convocatoria ordinaria, manteniéndose los porcentajes antes citados.

Basic bibliography

• Rebreca Shives,L. Enfermería Psiquiátrica y de la Salud Mental: Conceptos básicos. Mc Graw-Hill arg.Interamericana. Madril.6. argitalpena. 2007

• Ortiz de Zárate,A; Alonso Durana,I;Ubis Gonzáles,A. Trastornos del estado de ánimo”. Masson arg. Bartzelona 2011.

• Ortiz de Zárate,A; Alonso Durana,I; Ubis Gonzáles,A. Trastornos psicóticos. Masson arg. Bartzelona 2011.

• DSM IV. Manual diagnóstico y estadístico de los trastornos mentales. Masson arg.

• San Juan C. Atención psicológica a las catástrofes. Euskal Herriko Unibertsitatea (Argitalpen Zerbitzua). 2002

• Manual de Protección Civil. Eusko Jaurlaritza. Argitalpen Zerbitzua. 1999

• Planes de emergencia en Hospitales. Eusko Jaurlaritza. Argitalpen Zerbitzua. 2000

• Noto R. Hugenard P. Medicina de Catástrofe. Masson arg. 1990

• Molchanov M.S. Clinica de Guerra. Editorial Científico Técnica de Cuba. 1990

• Manual de procedimientos operativos para emergencias sanitarias en Centros de Coordinación. GG. Gurutze Gorriak argitaratua. 1997

• Aspectos sanitarios ante situaciones catastróficas “inundaciones”, Osasun eta Kontsumo Ministerioa (Argitalpen Zerbitzua). 1990

• Valdecillako lantaldea. Enfermería de urgencias. Aran arg. Urgencias en enfermería, DAE arg.

• Asistencia al traumatizado grave. SEMESeko lantaldea.

• Soporte vital avanzado. SEMESeko lantaldea.

• Sánchez R. Atención especializada de enfermería al paciente ingresado en cuidados intensivos. Formación Alcalá arg. Jaen. 2003.

• Whiteley S, Bodenham A, Bellamy M. Cuidados Intensivos. Elsevier arg. Bartzelona. 2011.

• Chamorro C, Planas A, López E. Monitorización en anestesia, cuidados críticos y medicina de urgencias. Elsevier arg. Madril. 2004.

• Urden LD, Lough ME, Stacy KM. Cuidados Intensivos en Enfermería. Harcourt Brace arg. Madril. 1998.

• Zainketa Aringarrietako Aholkularitza Taldea. Guía de enfermería en cuidados Paliativos. Donosita Ospitalea. Osakidetza.

• Eulalia Lopez Imedio. Enfermeria en Cuidados Paliativos. Panamericana arg. 1998.

• Astudillo W., Orbegozo A., Latiegi A., Urdaneta E. Cuidados Paliativos en Enfermería. Zainketa Aringarrien Euskal Elkartea. Donostia. 2003

• Martín Zurro A.; Jodar Solá G.; Atención Familiar y salud comunitaria. El Servier. 2011.

• Nuño R. “Atención innovadora a las condiciones crónicas: más necesarias que nunca”. Revista de Innovación sanitaria y Atención Integrada. 2009; 1:1-8.

• Navarro López V. El estado de bienestar en españa. Madril. Tecnos; 2004.

• Cotel J.;Martinez J.; Jodar G. Un nuevo escenario de atención integrada para la atención de pacientes crónicos. Bartzelona. Elservier.2009.

In-depth bibliography

• Fórnes Vives,J. Enfermería de Salud Mental y Psiquiatría: Planes de cuidados. Panamericana arg. Madril, 2005.
• Isaacs,A. Enfermería de Salud Mental Y Psiquiatría. Mc Graw-Hill. Interamericana arg. 2. argitalpena. Madril 1998.
• Ortiz de Zárate,A; Alonso Durana,I; Ubis Gonzáles,A. Patología Dual. Masson arg. Bartzelona, 2010.
• Ortiz de Zárate, A; Alonso Durana, I; Ubis Gonzáles, A. Transtorno mental grave de larga duración. Masson arg. Bartzelona 2010.
• Ortiz de Zárate, A; Alonso Durana, I; Ubis Gonzáles,A. Psicogeriatría. Masson arg. Bartzelona, 2010.
• Bondyale Oko. T.M. Enfermería en Cuidados Paliativos. Difusión Avances de Enfermería. Madril. 2007.
• Astudillo W., Morales A., Clavé E., Cabarcos A., Urdaneta E. Avances recientes en Cuidados Paliativos. Zainketa Aringarrien Euskal Elkartea. Donostia. 2002.
• Astudillo W., Orbegozo A., Díaz-Albo E., Bilbao P. Los Cuidados Paliativos, una Labor de Todos. Zainketa Aringarrien Euskal Elkartea. Donostia. 2007.
• Guía de Práctica Clínica sobre Cuidados Paliativos. Osasun eta Kontsumo Ministerioa. Madril. 2008.
• Astudillo W., Mendinueta C., Astudillo E. Cuidados del enfermo en fase terminal y atención a su familia. EUNSA. Nafarroa. 1995.
• Presno Linera M.A. Autonomía Personal, Cuidados Paliativos y Derecho a la Vida. Oviedoko Unibertsitatea, Konstituzio Zuzenbidearen arloa. Asturiasko Printzerria. 2011.

Journals

Revista emergencias (SEMES arg.)
Medicina Paliativa (ARÁN arg.).

Web addresses

http://www.anesm.net/
http://www.apna.org/i4a/pages/index.cfm?pageid=1
http://www.consame.salud.gob.mx/
http://www.onsm.gov.co/index.php?option=com_k2&view=itemlist&task=category&id=39:salud-mental&Itemid=232
http://www.index-f.com/presencia/revista.php
http://www.agifes.org/es/asociacion.asp
http://sid.usal.es/centrosyservicios/discapacidad/3391/4-1/feafes-confederacion-espanola-de-agrupaciones-de-familiares-y-personas-con-enfermedad-mental.aspx
http://psiquiatria.com/
http://www.nimh.nih.gov/health/publications/espanol/index.shtml
http://ajp.psychiatryonline.org/
http://www.acab.org
http://www.socidrogalcohol.org
http://www.sepsiquiatria.org/
http://www1.euskadi.net/drogodep/indicec.asp
www.energycontrol.org
www.sos-emergencias.es
www.112.es
htpp.//emergencias.iespana.es
www.emergencialia.com
www..medynet.com/usuarios/jaguilar/joserra.html
Larrialdietako erizaintza: http://www.enfermeriadeurgencias.com/
SEMES: http://www.semes.org/
Larrialdietako eta zaintza kritikoetako printzipioak: http://tratado.uninet.edu/indice.html
REMI: Revista electrónica de med. Int. (erizaintza) : http://remi.uninet.edu/enfermeria/indice.htm
Enfermeria intensiva BOX 10: http://www.box10-enfermeriaintensiva.com/pagina_nueva32.htm
www.secpal.com
www.sovpal.org
www.alaiagipuzkoa-duelo.es
www.krisalida.com
www.aecc.com
http://pub.bsalut.net/risai/vol1/iss3/2.
Euskadiko kronikotasuna eta estrategiak. Eusko Jaurlaritza/Osakidetza-2010.
http://cronicidad.blog.euskadi.net/proyecto-estrategico/