2022-2023 ikasturtearen lehen aldian (iraila-abendua), Lehen Hezkuntzako graduko 1. mailako ikasleekin hizkuntz paisaia landu dugu, praktikatik teoriarantz.
Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU) Hezkuntza eta Kirol Fakultatean (Gasteizen), Komunikazio Gaitasunaren Garapena I irakasgaiaren baitako zehar-proiektu gisa, ikasleei proposatu zaie zertarako eta nola eragin fakultateko hizkuntz paisaian, gero ikasle hauek Lehen Hezkuntzako ikastetxeetan lanean ari direnean, ideia batzuk izateko.
Dakigunez, ideia berriak behar ditugu euskararen erabilera sustatzeko, eta etorkizuneko maisu-maistren sormena ezinbestekoa izango dugu. Horregatik, ikasketen hasiera-hasieratik kontzientzia hori piztea garrantzitsua da, bereziki eguneroko bizitzan euskara erabiltzera ohituta ez dauden ikasleen kasuan.
Hala ere, sormena ezinbestekoa da baina ez nahikoa. Jakintza teorikoa, akademikoa, zientifikoa, hausnarketan eta ikerketan oinarritutakoa, behar-beharrezkoa da egiten duguna intuizio huts-hutsa izan ez dadin.
Blog honen sarrera honetan eta ondorengoetan, proiektu honen hainbat zertzelada emango ditugu.
Abiapuntu gisa, poster akademiko hauxe prestatu nuen, ikasleek hizkuntz paisaiaren inguruan begiratu azkar batean jakiteko eta, gainera, poster hau eredu gisa erabili ahal izan dute, 2022ko azaroaren 29an egindako poster erakusketarako.
Hizkuntz paisaia, ikusmena baino gehiago
Posterrean azaltzen den moduan, hizkuntz paisaia etengabe dugu bistan, eta nahigabe ere gugan eragiten du. Gai honen inguruko ikerketek ikuspegi soziolinguistikoa dute eta hizkuntzek espazio eta lurralde zehatzetan duten erabileran sakontzen dute (Moustaoui Srhir, 2019).
“Hizkuntza-lanbro moduko bat, edo ikusten ez den substantzia bat, edo paisaiaren kolore bat, edo usain jakin baina antzemanezin bat, edo… balitz bezala” (Anaut Peña, 2010, 20. orr.).
Edo, berriki Iratxe Retolaza Gutiérrez-ek adierazi moduan (2022-11-29), “Kultur paisaietan (eta oro har, kultur bizitzan) gorpuzten diren hizkuntza praktikek eta hizkuntza oihartzunek eragin bizia dute geure barne marmar linguistikoan, geure afektuak eraikitzeko moduan, geure mundu sinbolikoak hitzartzean, geure komunitateetako erreferenteak hautatzeko unean… Hau da, kultur paisaiek eta kultur bizitzek egunero zeharkatzen gaituzte, eta eragina dute hiztun komunitatearekiko geure atxikimenduan (edo atxikimendu ezan)”.
Hizkuntz paisaiaren ikerketek euskarak gainerako hizkuntzekiko duen indarra eta hizkuntzen arteko botere-harremanak aztertzen laguntzen dute.
Erakunde publikoen errotulazioari ez ezik, merkatu-eremuko errotulazioari eta bestelako seinaletika eta kartelei ere erreparatu behar zaie (Cenoz eta Gorter, 2006).
Adibide gisa, Martínez de Marigortaren ikerketan (2017), soilik auzo honetan, 25 hizkuntza identifikatu dira. Hala ere, maiztasuna ez dator bat biztanleen hizkuntzekin, bizindar etnolinguistiko desorekatuaren seinale (gaztelania % 50.14, euskara % 35.21, ingelesa % 7.12, arabiarra % 1.78). Egoera diglosikoa, errotulazio araudia eta turistifikazioa erabakigarriak dira hizkuntz paisaian.
Horrek guztiak pentsarazten digu ez dela kontu hutsala hizkuntz paisaian eragitea, bai bisualki, bai entzunez, bai bestelako sentipenen eta hausnarketen bitartez. Proiektu hau izango da datozen sarreretan azalduko duguna.
Erreferentzia bibliografikoak
- Arnaut Peña, A. (2010). Argiak eta itzalak euskararen lurraldean euskararen etxean, gazi-gozo. Bat: Soziolinguistika aldizkaria, 74, 17-42. https://soziolinguistika.eus/files/Dabid%20Anaut.pdf
- Cenoz, J. eta Gorter, D. (2006). Hizkuntz paisaia eta eleaniztasuna: hizkuntzen funtzio informatibo eta sinbolikoak. J. Cenoz eta D. Lasagabaster (Argit.) Hizkuntzak ikasten eta erabiltzen. https://pure.knaw.nl/ws/files/490827/Hizkuntz_paisaia.pdf
- Martínez de Marigorta, L. (2017). Dinámica de las lenguas en contacto: El paisaje lingüístico del casco viejo de Vitoria-Gasteiz [Gradu Amaierako Lana]. Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU). http://hdl.handle.net/10810/21238
- Moustaoui Srhir, A. (2019). Dos décadas de estudios del Paisaje Lingüístico: enfoques teórico-metodológicos y nuevos desafíos en la investigación. Signo y Seña, 35, 7-28. https://doi.org/10.34096/sys.n35.6935
- Retolaza Gutiérrez, I. (2022-11-29). Kultur paisaiak. Berria egunkaria https://www.berria.eus/paperekoa/2007/007/002/2022-11-29/kultur-paisaiak.htm
Erlazionatutako sarrerak:
[…] Hizkuntz paisaia euskaratzen proiektua: aurkezpena […]