A sample text widget
Etiam pulvinar consectetur dolor sed malesuada. Ut convallis
euismod dolor nec pretium. Nunc ut tristique massa.
Nam sodales mi vitae dolor ullamcorper et vulputate enim accumsan.
Morbi orci magna, tincidunt vitae molestie nec, molestie at mi. Nulla nulla lorem,
suscipit in posuere in, interdum non magna.
|
Xabier Ezeizabarrena, EHU-ko Ingurumen Zuzenbideko irakaslea: bcpecsaj@ehu.eus
Burgoseko Santa Maria de Garoñako zentral nuklearraren berriro irekitze posibleak berriz ere agerian jartzen du Espainiak ez duela politika energetikorik eta gutxieneko zorroztasun juridiko nahiz teknikorik gabeko erabaki politiko batek aurretik ezin suma daitezkeen ondorioak ekar ditzakeela. Deliberamenduak eta eztabaidak –krisi ekonomiko, iraunkortasun, eredu energetiko eta natura baliabideen ezinbesteko babesari buruzkoak-, beste behin erakusten dizkigute gure garapen-ereduari darizkion muga handiak. Horiek horrela, oraingoz, Garoñako gaiaren gainean, Estatuko Gobernuak zein Segurtasun Nuklearreko Kontseiluak ez dute argudio tekniko edo juridikorik argudiatu. Arrazoibiderik ezaren harian, Kontseiluak arbitrariotasun zorrotza duen txosten bat soilik egin du.
Gai nuklearrak eta bere inguruko benetako eztabaida baten faltak erakusten digute zein garrantzi txikia ematen zaien ingurumeneko interakzioen inguruko muga politikoei. Izan ere, ingurugiroak gure lurralde-mugak gainezkatzen ditu, eta gogorarazten digu eraginkortasunik eza handia dutela gure hainbat formulak (atmosferan, lurrean, uretan nahiz itsasoetan kalteak saihestekoak).
Kontua gehiago zailtzen da arestiko inguruneetan. Horietan, elementuen aurka borrokatzeko dugun aukera txikiak argi eta garbi erakusten du zein ahalmen txikia dugun naturaren aurka gudukatzeko; nahiz eta, mendeetan zehar, borroka horretan tematuta gauden.
Arazoa ez da berria, eta, gaur egun arte, ez du konponbidearen itxurarik. Irtenbidearen bilaketan, gainera, krisi globalak eta energia-eskaera gero eta handiagoak ez dute laguntzen, oztopatzen baizik. Garoñaren kasuan, egintza politiko opakuen ondorioak jasaten jarraitzen dugu. Eta Estatua ez da gai Segurtasun Nuklearreko Kontseiluaren behin-behineko erabaki bati erantzuteko edo gardentasun-mekanismo nahiz kontrol-mekanikeria bat erabiltzeko.
Opakua eta gardentasun tekniko eta politikorik gabekoa den eredua zuritzeko, behar energetiko eta ekonomikoek aipatzen dira, betiere ahaztuz arazo nuklearrak oraindik ere hondakin nuklearrak biltegiratu baino ez dituela egiten eta ez duela horien ezinbesteko kudeaketarako erantzun teknologikorik ematen. Ahazte horrekin batera, gudu politiko handi batek irauten du, ingurumen-informaziorako sarbide publikoaren eskubidearen betetze-mailak erabakitzea helburu duenak. Batzuek, beren subiranotasunaren muga oparoei esker, gerra horretatik libratu nahi dute, beren politika energetikoetan esku-sartzeak dakartzan printzipioak saihesteko. Jakina denez, etxeko eta nazioarteko mailan, adibidez, gasen isurketarako eskubideen merkataritzako zuzenbide- eta burtsa-erregimen benetakoa gauzatu da. Merkatu hau bik arbitratzen dute: estatuek eta enpresek. Bi horiek beren kuotak agortu dituzte eta isurketen gainean mugimendu- eta merkatu-aukera pixka bat dute.
Aldi berean, garapenerako bidean dauden herri eta eskualdeek urteak daramatzate gasek beren biodibertsitatean, lehen mailako jardueretan eta ekonomian duten eragina jasaten. Gainera, herrialde eta eskualde horiek oinarrizko sektoreen –nekazaritza eta arrantzaren, batez ere- mendekoak dira. Beren etorkizunak mendeak daramatza gizarte askoren etorkizuna hipotekatzera jotzen duen eredu baten eraginari lotuta. Eredu horren arestiko adibideak ditugu Japoniako Fukushimako zentral nuklearraren aldameneko itsasoak, non eta, azken urteotan, gertatutakoa ikusita, arrantza lugorri utzia den. Lugorriaren aurrean, Garoñako zentzugabekeriak frogatzen du gure inguruan energia-politika koiunturalek –sektore energetiakoaren inguruko planifikazio estrategiko txikiena ere ez dutenek- irauten dutela.
Ezbai nuklearraren eragin globala distantzian soilik suma daiteke, eta bertako politika konprometitu nahiz teknologian egiaztatuekin minimiza daiteke. Erronka bat da, bi ekintza eskatzen dituena: batetik, bertako egintzak; eta, bestetik, ekintza globalak (energia garbirako sarbidean, solidaritatean, benetako iraunkortasunean, teknologiarako inbertsioan, berrikuntzan eta ikerketan oinarritutakoak). Bi egite horien bitartez, etorkizunari aurre egingo zaio, orainari berari uko egin gabe, segurtasun- eta zuzentasun-baldintzatan, hornidura energetikoa bermatuz.
Testuinguru honetan, bai Nazio Batuek, bai Europar Batasunak, gai nuklearrari buruzko beren jarrera zehaztugabeak berriz planteatzea pentsatu beharko lukete. Izan ere, beharrezkoa da bi erakundeok beren buruaz jabetzea eta energia-aukera eraginkorrak bilatzeko tresna politiko aktibo bihurtzea.
Egia esan, ingurumena eta bere baitako baliabideak babesteko, zuzenbidea ez da nahikoa. Ondorioz, konpromisoak bertakoa izatetik globala izatera pasatu behar du, arazoak errotik konpontzeko eta, erabaki globalak hartu baino lehen, emaitzak kontuan izateko.
Zentral nuklear bat berriro irekitzeak ez luke politika-erabaki arbitrarioa, behar bezalako teknika-zehaztasunik gabekoa, izan behar; bestela, energia-eredu baten eta planifikazio baten gabeziak Garoñako bezalako egoerei erantzun tekniko eta juridiko bakar bat ere ez emateko arriskua sor dezake. Faltak, halaber, energia-eredu ez-iraunkorra eta arbitrarioa betiko dezake.
Xabier Ezeizabarrena, EHU-ko Ingurumen Zuzenbideko irakaslea: bcpecsaj@ehu.eus
Energia- eta ingurumen-erronka globalek behartuta, trantsizio bat egin beharko da. Energia garbia sortzeko iturri berriak aurkitu eta erregai fosilak pixkanaka alde batera utzi beharko dira trantsizioan. Bertan, Europar Batasunak (EBk) aitortu du itsasoko energiek zeregin nabarmena dutela, betiere beren motak baliatuz: batez ere, eolikoa, “off-shore” delakoa, olatuetakoa, laster eta mareetakoa.
2012rako, Europako Batzordearen Itsasoko Ingurunearen Ezagutzari buruzko Liburu Berdeak aurreratzen zigun itsasoko energia eolikoaren hedapen azkarrak itsasoko ekonomia, oro har, aldatu, bizkortu eta sustatuko duela. Idaztiak, era berean, adierazten zuen itsasoko datuak eskuratzearen abantailak -2010eko ekonomiaren arabera kalkulatutakoak- uste dena baino handiagoak izango direla. Liburuak, halaber, ondorengoak azpimarratzen ditu: “Itsaso eta ozeanoek gure ekonomiak suspertzeko behar dugun bultzada eman diezagukete. Bi horiek enplegu sustagarriak eta atsegingarriak, gure gazteen itxaropenak bete ditzaketenak, eman ditzakete. Orobat, behar dugun energia garbia eman dezakete, baldin eta klima-katastrofe bat ekidin nahi badugu.
Arestiko dokumentuak nabarmentzen du energia eolikoa dela elekrizitatea sortzeko azkarren handitzen den era, instalatutako ahalmenari dagokionez. Instalazio elektrikoen %10 itsasoan dago dagoeneko, eta ehuneko hori handitzen ari da. Energia Eolikoaren Europako Elkartearen kalkuluen arabera, instalazio berri asko itsasokoak izango dira aurrerantzean: 2020an, %20 eta 2030ean, %60. Arrakastak arrakasta dakar. Beraz, itsasoko energia eolikoko plataforma hauetarako inbertsioek industriako beste adar batzuk sustatuko dituzte.
Europako Erkidegoko araudiaren esparruan, Europako Parlamentuaren eta Europako Kontseiluaren 663/2009 zenbakia duen Araudia, 2009ko uztailaren 13koa, da gogoeta egiteko hasierako elementua. Arautegiak ekonomiaren susperraldirako laguntza-programa bat ezartzen du, proiektu energetikoetarako Europako finantza-laguntzaren bitartekoa.
Azken legealdian, Rajoyren Gobernuaren nahaste agerikoaren aurka, Europako Batzordeak, Europar Batasuneko politika energetikoan, energia eraginkortasuna eta energia-iturri berriztagarriak lehenesten ditu, hornidurako ingurumen- eta segurtasun-arrazoiak direla-eta. Horien harian, Araudiak lehentasunak betetzen laguntzen du, itsasoko energia eolikoko proiektuak, funtsean, sustatuz.
Energia-aurreztea eta energia-eraginkortasuna sustatzeko neurriei dagokienez, besteak beste, ekintza espezifikoetarako inbertsio-funts bat –“Marguerite: Fondo Europeo 2020 para la Energía, el Cambio Climático y las Infraestructuras” izenekoa- sortzeko neurria aipatu behar da. Funtsa Europar Batasuneko inbertitzaile instituzionalek sortuko lukete, eta Europako Inbertsio Bankuak (EIBk) zuzenduko luke. Fondoak energia eta klima-aldaketako alorretan (energia jasangarri, energia berriztagarri eta teknologia berrien ekoizpenean; energia-eraginkortasun eta energia-aurrezterako inbertsioetan; horniketaren segurtasunean; eta ingurumen-azpiegituren eraikuntzan) inbertitzea du helburu.
Arestiko neurriak Europar Batasuna abangoardiako erakunde bihurtu nahi du klima-aldaketaren aurkako borrokan. Horrela, Europar Batasunak asmo handiko jomugak ditu 2020rako:
. Berotegi efektuko isuriak %20 gutxitu.
. Energia-eraginkortasuna %20 handitu.
. Energia berriztagarrien bidezko energia-ekoizpena %20 handitu. Esparru honetan, itsasoko energiak oso garrantzizkoak izan daitezke, ez soilik energia sortzeko iturri gisa, baizik eta baita dagoeneko Euskadiko industriak duen elementu eragile nahiz teknologiko bezala ere. Handitzean, gainera, Eusko Jaurlaritza buru den Biscay Marine Energy Platform (BIMEP) plataformak, eremuko entseguetarako banku teknologikoa denak, lagunduko du.
Era berean, Europar Batasuneko estruktura- eta kohesio-funtsek itsasoko energia berriztagarriko proiektuak finantza ditzakete. Izan ere, balioztatzen da funtsok energia eolikorako 787 milioi euro baino gehiagoko inbertsioa egin dutela. Halaber, 2007-2013 epean, off-shore proiektuak ahalbidetu dituzte.
Testuinguru honetan, teknologia hauek garatzeko Europar Batasunak erakutsi duen borondateak eta Batasunak berak ingurumen-erronkei eman dien erantzunak bi gauza erakusten dituzte. Bat: bide hau estrategikoa da. Eta bi: teknologia horien inguruko eragileak hautatzeko prozesuek Europar Batasuneko estatuen eta industriaren parte-hartzea behar dute.
Euskadira etorrita, Euskadiko Estrategia Energetikoa 2020k honakoa jotzen du Planaren helburutzat: “Betiere ingurugiroa babestuz, energia berriztagarriak ahalik eta gehien hedatzea: besteak beste, energia eolikoa, eguzki-energia (bere mota guztiak, barne), itsasoko energia batzuk, biomasako energia eta energia geotermikoa”.
Arestian azaldutako guztiari berehala ekin behar zaio, energia berriztagarrietarako ordainketa egokia egiteko estatuaren konpromisoa lortuz. Engaiamenduaz gain., itsasoko energien egiazko garapenak honako konplexutasun handiko aldeak koordinatzea eskatzen du: ekonomikoak, itsastarrak, administratiboak, juridikoak, industrialak eta ingurumenekoak. Alderdi horien koordinazioa erronka handia da, erregai fosilekiko mendekotasun agerikoa gutxitzen lagun dezakeena.
La Fundación para el estudio del Derecho Histórico y Autonómico de Vasconia acaba de publicar el último número de IURA VASCONIAE. Direct link to all the papers:
http://www.fedhav.eu/node/5903
Sentencia del Tribunal Constitucional de 23-6-2016, en relación con la constitucionalidad de la reforma que atribuyó al TC en 2010 el control de las Normas Forales fiscales de los Territorios Históricos de Euskadi:
http://www.tribunalconstitucional.es/es/salaPrensa/Documents/NP_2016_062/2010-03443STC.pdf
Harremanetarako eta web honi buruzko datuak, Xabier Ezeizabarrena: bcpecsaj@ehu.eus
http://asmoz.org/es/sesena-otros-vertederos-ante-derecho-europeo/
Contacto y comentarios, Xabier Ezeizabarrena, Profesor de Derecho Administrativo: bcpecsaj@ehu.eus
Webgunekin harremanetan egoteko, Xabier Ezeizabarrena: bcpecsaj@ehu.eus
19ª edición del Máster “on line” en Derecho Ambiental (Universidad del País Vasco). Matrícula abierta.
Ingurumen Zuzenbide buruzko “on line” Masterra (Euskal Herriko Unibertsitatea). Matrikulazio irekia.
http://mida.asmoz.org
http://mida.asmoz.org/images/pdf/mida1516.pdf
Email: mida@asmoz.org
Adjuntamos link al texto literal de la nueva Ley vasca de Vivienda/Lotura zuzena Etxebizitza lege berria ikusteko:
https://www.euskadi.eus/r48-bopv2/es/bopv2/datos/2015/06/1502853a.pdf
Comentarios y sugerencias sobre la web, Xabier Ezeizabarrena:
Email: bcpecsaj@ehu.eus
Link al libro homenaje completo, Revista Vasca de Administración Pública 99-100, 2014:
https://www6.euskadi.net/t59aWar/revistaJSP/t59aVerEjemplar.do?R01HNoPortal=true&t59aTipoEjemplar=R&t59aNumEjemplar=99
Comentarios sobre el blog, Xabier Ezeizabarrena, Email: bcpecsaj@ehu.es
Xabier Ezeizabarrena. Email: bcpecsaj@ehu.es
Europako politika-egitura konplexuan, non gehiegi erabili diren alderdikeriaz ordenamendu juridikoak, oinarrizkoa da nazioarteko sistemaren zeregina. Izan ere, nazioarteko sistemak berak mugak jartzen dizkio subiranotasunaren kontzeptu klasikoari. Eta, hain zuzen ere, giza-eskubideak dira mugarik garrantzitsuena.
Horregatik, subiranotasunaren egungo kontzeptua aldentzen hasi da gobernuen erabateko boteretik; eta, aldi berean, hurbiltzen hasi da subiranotasun mugatuko ereduetara eta,adibidez, Europar Batasunean (EB) indarreko eredura.
Hala ere, oraindik badaude lehengo ideiei eusten dieten estatuak eta beraiek aurre egiten diete aipatutako nazioarteko parametroei. Eta horren adibide garbiena dira estatu batuak, izan ere, bere subiranotasuna handitzeko politika egiten dute.
Gainera, bai mendebaldeko estatuen globalizazioak, bai merkatuko ekonomia libreak muga asko jarri dizkiete gizarte ahulenei eta, batez ere, beren gobernuei eta politikei. Eta, ondorioz, subiranotasunetik gero eta gehiago aldentzen dira eta espainia da adibide garbia ekonomiari dagokionez. Baina, oraindik ez dakigu, estatu garatuak iritzi berekoak diren eta asmoa al duten beren ongizatea eta ekoizpen-gaitasuna arriskuan jartzeko, elkartasun aktiboaren truke.
Eta hori da, elkartasun aktiboa, gizarte ahulenek behar dutena, zeren eta, ez dauzkate globalizazioaren ustezko onurak, ez beraien subiranotasuna. Dena den, alde handia dago teoria politiko nahiz juridikoaren eta errealitatearen artean, eta baita subiranotasuna bere horretan mantendu nahi duten estatuetan ere, esaterako, Estatu Batuetan.
Horiek horrela, nahiz eta barruko eta nazioarteko sistema dagoen, ezin du ia konpromiso bakar bat ere bete. Eta beste hainbeste gertatzen da kasu askotan eta, esaterako, giza-eskubideen izenean –nazioarteak aintzatetsitakoak- estatuen subiranotasuna errotik mugatzen dute. Eta horrelako kasu asko daude: Guantanamo, Irak-en inbasioa, krisi humanitarioak, Afrikaren espoliazio eta abandonatzea, baliagai naturalen xahutzea eta hainbat lekutan salatutako polizia-egintzak.
Baldin eta Europar Batasunak esportatu nahi baditu demokrazia eta gobernatze onaren balioak eta, betiere, giza-eskubideak eta justizia soziala errespetatuz nahitaezkoa da estatuek bere gain hartzea subiranotasunaren mugak. Baina Konstituzioek defendatzen duten herriaren subiranotasuna, ez da benetan horrelakoa nazioartean: testuinguru honetan, bai subiranotasun mugatuaren alde egiten duten estatuek (Europar Batasunak), bai erabateko subiranotasunaren alde egiten duten estatuek (Estatu Batuak), jarraitzen dute izaten sistemako ia subjektu bakarrak eta beraiek dute subiranotasuna, baina subiranotasuna pertsonei dagokigu.
Erronka da pertsonei dagokigun subiranotasuna erabiltzea edo estatuek erabiltzea gure eskubideen mesedetan. Eta hori da subiranotasun mugatuaren oinarria, lehengo botere absolututik urrun dagoen subiranotasun mugatua. Ekonomia-ongizatea nabaria zenean, litekeena da xehetasun honetaz konturatu ez izana.
Izan ere, herritarrok askatasun-zatiak erosten genituen legezko monetaz baliatuta. Baina, aitzitik, goseak eta pobreziak gogor jotzen duten lekuetan nabaria da estatuen subiranotasun mugagabea gehiegi erabili dela eta, ondorioz, gizakiaren duintasuna espoliatu dela. Zeren eta, zoritxarrez, edozein subiranotasunen mugak urratu dira: giza-eskubideak urratu dira.
Beraz, estatuek erabiltzen duten subiranotasunaren kontzeptua eta erabilera aldatu behar da eta, dagoeneko, aldatzen ari da. Eta, horregatik, estatu askok ohiko susmo txarra hartu diete aldaketei, izan ere, bakarrik beraien nazioarteko parte-hartze eredua nahi dute. Baina, subiranotasun-kontzeptu klasikoa aldatu behar da, pertsonen eskubideak bermatuko dituzten konponbide bizkorrak lortzeko. Eta bide horretan betiko kontzeptuak daude: subiranotasuna, nazionalismoak, gizabanakoaren eta taldearen eskubideak, printzipio demokratikoak, identitate nazionalak, garapen iraunkorra…
Nire ustez, bi aukera argi ditugu: lehena da, nazioarteko sistema bat eta estatu-eredu bat: bertan, bakarrik botere publikoek erabiliko dute subiranotasuna eta, beti, beraiek bere modura erabiliko dute. Eta, bigarrena da, egun, Europar Batasunak erabiltzen duen ereduaren antzekoa, baina eredua hobetuta dago: bertan, pertsonek eta botere publikoek subiranotasuna partekatuko dute eta, beti, gure bizitza duin egiteko eta giza-eskubideak errespetatzeko balioak eta helburuak babestuko dituzte.
Zeregin hau ezingo dute saihestu ez herritarrek, ez estaturik gabeko nazioen gobernuek. Izan ere, saihestuko balute, aukera ezinhobea galduko litzateke, subiranotasunaren kontzeptuaren interpretazio malgua egiteko.
Subiranotasuna gure barruan dago eta, beraz, gizabanakoari eta taldeari dagokio demokrazian subiranotasuna erabiltzea, nahiz eta estatua aurka egon. Gizabanakoa da jabe bakarra eta legezkoa eta estatuak nahiz gainerako erabakitzeko maila politikoak pertsonei zerbitzua emateko tresnak dituzten entitateak dira. Eta ikuskera hau ez da berria pentsaera juridiko eta politikoan, baizik eta, lehen, J. J. Rousseau eta J. Locke-k azaldutako ikuskera berbera da.
Zeregina gizarteari dagokio eta, horrela, gobernu-maila bakoitzak gizabanakoaren eta taldearen eskubideak babestu eta ordezkatuko ditu. Izan ere, horiek dira herritarren eskaerak eta legitimitate demokratikoaz baliatuta egiten dituzte, baita nazioartean ere, estatu-nazioak ohi den bezala monopolizatutako nazioartean.
|
|
