Egungo Euskararen Hiztegia
—V—
[bertsioa: 2024-01-10]

valentziar izlag/iz Valentziako herrialdekoa, Valentziako herrialdeari dagokiona; Valentziako herrialdeko herritarra.

Nebot izeneko valentziar mutil batekin elkartu behar duela esaten zidak.  Josu Zabaleta   «Jakintzaren arbola» - Pio Baroja, 2006 - 255. orr.

Caspetik etorria zen valentziar brigadier karlista bat preso zekarrela, Don Karlosen Estatu Nagusiaren aurrean azal zedin.  Koro Navarro   «Zalakain abenturazalea» - Pio Baroja, 2006 - 158. orr.

Didac Ortega valentziarrak irabazi zuen igandean Aiztondo Klasikoko 3. ekitaldia, Asteasun.  Berria - Kirola   2006-03-07

XV. mendeko Vicent Ferrer valentziar santu ospetsuak.  Koldo Zuazo   «Euskararen sendabelarrak», 2000 - 105. orr.

Bartzelonako atzoko aurkezpenen aurretik Herri Valentziarrean izan zen Martxelo Otamendi.  Berria - Harian   2005-04-23

Zirujau valentziar batek hogeita hamar urtetik gora daramatza anestesia kimikorik erabili gabe era guztietako ebakuntzak egiten.  Berria - Gaiak   2004-08-17

Lagun gehienak valentziarrak egin nituen, Alacantekoak zehatzago esateko.  Joxerra Garzia   «Kurrin-kurrun vitae», 2004 - 42. orr.

Generalitateak etxebizitza duin bat izatearen eskubidea bermatuko die valentziarrei.  Berria - Mundua   2006-02-17

Hamabi batailoi zeudean, azkeneko erabakiak jaso zain: 6 kastillano, 2 kantabriar, 3 valentziar, eta asturiar bakar bat.  Txillardegi   «Putzu», 1999 - 286. orr.

Sortzez valentziarra zen, baina Bilbon bizi izan da urte gehienetan.  Berria - Euskal Herria   2004-06-20

hitz multzoen maiztasunak (gutxienez 3 aldiz agertzen direnak)

kultura valentziarraren (3)


valentziera iz katalanaren aldaera, Valentziako herrialdean mintzatzen dena.

Herrialde Katalanetako ordezkaria, Josep Romeu, katalanaren eta valentzieraren artean dagoen arazoaz mintzatu zen.  Berria - Euskal Herria   2006-03-15

Hamar dira jada valentziera eta katalana bat direla dioten ebazpenak.  Berria - Mundua   2006-04-08

Europako Konstituzioaren katalanezko eta valentzierazko itzulpenak.  Berria - Mundua   2004-11-13

hitz multzoen maiztasunak (gutxienez 3 aldiz agertzen direnak)

katalan valentziera (3); katalana eta valentziera (7); valentziera eta katalana (5); valentziera hizkuntza (6); valentziera katalanaren (3); valentziera katalanetik (3)


valenziano izlag/iz valentziarra.

Hor, hondarribitar guziak mantzokara bilduta, valenzianoek ohi dagiten mairu eta kristau arteko liskar aizun amaneratu bezalako bat egin dezakezue.  Patziku Perurena   «Trapuan pupua», 2001 - 349. orr.


valladolidar izlag/iz Valladolidekoa,Valladolidi dagokiona; Valladolideko biztanlea.

Espazioetako batean Kyra amerikarra eta bere senarra, Rafa valladolidarra bizi dira.  Harkaitz Cano   «Piano gainean gosaltzen», 2000 - 120. orr.


valletar izlag/iz Maltako hiriburu Valletakoa, Valletari dagokiona; Valletako biztanlea.

Maltako bandera zuri-gorriarekin batera Europako urdin-horia ere bere egingo dute valletarrek, baina oraingoz eszeptizismo handia dago.  Berria - Mundua   2004-04-20


vals ik bals.

vaporetto iz Venezian, garraio publikoan erabiltzen den ibaiontzia.

Jendez gainezka daude vaporettoa hartzeko geltokia eta kanal-alboetako igarobideak.  Anjel Lertxundi   «Italia, bizitza hizpide», 2004 - 66. orr.

Ez daukat vaporetto bat hartu beharrik ere, hotela geltokitik bi pausora baitago, Santa Maria in Nazaret eliza ondoko kale estu luze batean.  Anjel Lertxundi   «Italia, bizitza hizpide», 2004 - 66. orr.

Viscontiren Heriotza Venezian filmean Dick Bogarde aktorea erdi etzanda dago vaporetto batean.  Anjel Lertxundi   «Italia, bizitza hizpide», 2004 - 69. orr.


varsoviar izlag/iz Varsoviakoa, Varsoviari dagokiona; Varsoviako biztanlea.

Polka varsoviarraren pieza bizkorra entzuten da.  Xabier Paya   «Desio izeneko tranbia» - Tennessee Williams, 2006 - 213. orr.


vatikanista izond/iz Vatikanoko politikaren aldekoa.

Agnostikoak negarrez, irudiak, giroak eta esatariaren narrazioak (benetako vatikanista militanteak hedabide publikoetan) emozioa piztea lortuta.  Iñigo Aranbarri   «Hizlandia», 2006 - 144. orr.


vatikanozale izond Vatikanoaren zalea.

Italiako emakume-jantzi luxuzko sentsualak eramaten omen zizkien Alemaniako emakume aurreiritzi gabeei; Alemaniako gerruntze luterano estuenak, Italiako emakume vatikanozaleenei.  Anjel Lertxundi   «Ihes betea», 2006 - 173. orr.


vatio ik watio.

velodromo ik belodromo.

venetoar izlag/iz Italiako eskualde Venetokoa, Venetori dagokiona; Venetoko herritarra.

Natalinaren ondoren, gure amak beti neskame venetoarrak izan zituen.  Fernando Rey   «Gure etxeko kontuak» - Natalia Ginzburg, 2004 - 241. orr.


veneziar (orobat beneziar g.er.) izlag Veneziakoa, Veneziari dagokiona; Veneziako biztanlea.

Vitelli izeneko veneziar artista batek egina iritzi nion.  Josu Zabaleta   «Fantasiazko ipuinak» - Guy de Maupassant, 2000 - 196. orr.

Haren aita François Zola ingeniari veneziarra edateko ura hirira eramateko kanal bat eraikitzen ari zelako.  Karlos Zabala   «Parisen sabela» - Emile Zola, 2004 - 11. orr.

Esterrek, Korfu-n veneziar familia batean jaiotako andre amultsu eta asaldagaitz hark.  Juan Garzia   «Sistema periodikoa» - Primo Levi, 1998 - 245. orr.

Bankuen egitura ahula zen oraindik ere; horren lekuko da nola veneziar bankuek kiebra jo zuten, batak bestearen ondoren, XIV. mendean.  Koro Navarro   «Ekonomiaren globalizazioa» - Jacques Adda, 2004 - 25. orr.

Bizigarrien merkataritzaren veneziar monopolioa [...] betiko hautsia geratu zen horrela.  Koro Navarro   «Ekonomiaren globalizazioa» - Jacques Adda, 2004 - 27. orr.

Gustura ibili zen Stephen marrazten, eta san Markos katedrala, Ducearen Jauregia eta veneziar kulturako monumentu nagusiak papereratu zituen.  Xabier Olarra   «Antropologo bat Marten» - Oliver Sacks, 2003 - 207. orr.

Musuoker izan zen hurrena, pirata kortsikarren buruzagia, galera veneziar baten kanoikadak aurpegia desitxuratu ziolako halaxe deitua.  Felipe Juaristi   «Itzarri nahi ez zuen printzesa», 2002 - 88. orr.

Bi veneziar ateen arteko plazan.  Josu Zabaleta   «Gauza baten ametsa» - Pier Paolo Pasolini, 1998 - 109. orr.

Mahaitik kristal veneziarreko kopa bat hartu eta liluratuta begiratu zion.  Ander Irizar   «Eszterren ondarea» - Sandor Marai, 2003 - 106. orr.

Leihoetan sareta veneziarrak, bazterretan lorontziak eta airean ke zaharra zituen egongela batean.  Oskar Arana   «Lotsaizuna» - John Maxwell Coetzee, 2004 - 15. orr.

Bufanda gorri handi bat zeraman samaren jiran, mutur bat konkorretik zintzilik zuena, kapa veneziar baten hegalaren gisan. Une hartan zabaldu ziren orobat Indiarako eta Txinarako lehorreko merkataritza-bideak, Marco Polo veneziarraren kontakizunak deskribatzen duen bezala.  Karlos Zabala   «Parisen sabela» - Emile Zola, 2004 - 161. orr.

Il Cagalibri deitzen diote veneziarrek eskultura honi.  Anjel Lertxundi   «Italia, bizitza hizpide», 2004 - 63. orr.

Veneziarrek turkiarren herrialdetik egina zuten ordura arte merkataritza.  Iñaki Iñurrieta   «Legeen espirituaz II» - Montesquieu, 1999 - 59. orr.

Zazpigarren egunerako idatzia zuen veneziarrak Dionisok eskatutako musika.  Felipe Juaristi   «Itzarri nahi ez zuen printzesa», 2002 - 116. orr.

Nortzuk diren veneziar petoak asmatzen saiatu edo haien jarduna entzun nahi duenak turisten bideetatik apartatu behar du.  Anjel Lertxundi   «Italia, bizitza hizpide», 2004 - 66. orr.

hitz multzoen maiztasunak (gutxienez 3 aldiz agertzen direnak)

atorra veneziarra (3)


veneziera 1 iz antzinako dialekto italikoa.

Italian bere senide zituen oskoera eta unbriera dialekto italikoekin borrokatu behar izan zuen, eta mesapiera eta veneziera iliriar dialektoekin.  Iñaki Mendiguren   «Historiaren azterketa II» - A.J. Toynbee, 2000 - 62. orr.

2 italieraren dialektoa, Veneton hitz egiten dena.

Ostera figura konpondurik, zer ordu zen begiratu, venezieraz birao egin, eta gelara itzultzeko tenorea zela esan zigun.  Juan Garzia   «Sistema periodikoa» - Primo Levi, 1998 - 185. orr.


venezolar ik venezuelar.

venezuelar (orobat venezolar g.er. eta venezuelatar g.er.) 1 izlag/iz Venezuelakoa, Venezuelari dagokiona; Venezuelako herritarra.

Aquiles Machado venezuelar tenorrarekin batera.  Berria - Kultura   2004-09-16

Ni han nabil, venezuelar atsotitzak dioen bezala, "mas perdido que cucaracha en baile de gallinas".  Pako Aristi   «Venezuela, iraultza isilaren hitzak», 2000 - 127. orr.

10.000 sendagile kubatarri esker, 11.000 klinika sortu dituzte auzo txiroetan, eta bitartean milaka venezuelar medikuntza ikasketak egiten ari dira, sendagile kubatarrak beren herrira itzul ahal izan daitezen.  Berria - Mundua   2004-08-22

Telesail venezuelar horietako bat ematen du berriz ere.  Antton Olano   «<//jokoa.com>» - Gemma Lluch, 2002 - 97. orr.

Iraultza venezuelarra baketsua eta demokratikoa da, herriak bide hori nahi duela erakutsi duelako.  Pako Aristi   «Venezuela, iraultza isilaren hitzak», 2000 - 43. orr.

Gobernu venezuelarrak baduela nolabaiteko nortasun bat, beste gobernu batzuek izan ez dutena.  Pako Aristi   «Venezuela, iraultza isilaren hitzak», 2000 - 76. orr.

Herri venezuelarraren gaurko garaipen handia indarkeriaren, kolpismoaren eta faxismoaren aurkakoa izan da.  Berria - Mundua   2004-08-17

Entzuna nuen kalean: venezuelarrei venezuelar izateko harrotasuna sentiarazi dien iraultza dela Chavezena.  Pako Aristi   «Venezuela, iraultza isilaren hitzak», 2000 - 40. orr.

Venezuelarrari ez zaio hainbeste inporta konponbide zehatzak egotea, hari komunikatzea gustatzen zaio, presidenteak gauzak argi azaltzea, hitz egitea, egoera planteatzea.  Pako Aristi   «Venezuela, iraultza isilaren hitzak», 2000 - 84. orr.

Kaudillo horrek bultzatutako konstituzioak venezuelarren %70eko babesa jaso zuen.  Txema Ramirez de la Piscina   «Ikus gaitzazuen», 2004 - 41. orr.

Baina venezuelarrak ez gara lau milioi, 26 milioi gara.  Berria - Mundua   2006-04-18

Hamaika ikusteko jaioak dira venezuelarrak ere.  Pako Aristi   «Venezuela, iraultza isilaren hitzak», 2000 - 66. orr.

Eskuz binaka, emaitza berberarekin txapeldun geratu ziren Jauregi-Larrinaga, Urzelai-Lacasa venezuelarren aurka.  Berria - Kirola   2006-04-19


venezuelatar ik venezuelar.

verdiano izond verdiarra.

Francisco Casanovak [...] ahots benetan ederra dauka eta tenore verdiano izaera berriz ere erakutsi zuen.  Berria - Kultura   2004-08-20


verdiar izond G. Verdirena, Verdiri dagokiona.

Zabalpen argiko ahotsari, erregulartasuna eta kantu lerro verdiarra gaineratu behar zaio.  Berria - Kultura   2004-02-18


verismo iz Italian, XIX mendearen amaieran garatu zen mugimendu estetikoa, frantziar naturalismotik eratorria eta eskuarki Italiako gizarte arazoez diharduena.

Obra honetan, ordu arte jarraitutako verismoaren bidea utzirik -verismoak gizona bere errealitatea ezagutu ahal izateko gai dela uste izatea eskatzen baitu-, lehenengo aldiz pertsonaiaren gaia lantzen du Pirandellok.  Josu Zabaleta   «Sei pertsonaia autore bila» - Luigi Pirandello, 2003 - 8. orr.

I Vecchi e i Giovani (1908-1909, Zaharrak eta gazteak) eleberria berriro verismoaren gaietara eta tekniketara itzultzea izango da.  Josu Zabaleta   «Sei pertsonaia autore bila» - Luigi Pirandello, 2003 - 9. orr.

Baina filmak alde duen verismo zurrun hori, kalterako bihurtzen da amaierarako.  Berria - Kultura   2006-02-15

Bilbon ikusgai dauden erliebeek bi mugimenduen ezaugarriak azaltzen dituzte: batetik, tradiziotik ikasitako dramatismoa eta urre kolorearen erabilpen sinbolikoa; bestetik, Italiatik jasotako paisaien erraztasuna eta verismoa.  Berria - Kultura   2006-01-17


vermouth ik bermut.

vermut ik bermut.

versta iz Errusiako antzinako bide neurria, 1066,8 metroren baliokidea.

Beste versta bat ibili behar duzu oraindik, daramazun bidetik.  Jose Morales   «Arima hilak» - Nikolai Gogol, 1998 - 41. orr.

Zaldiek ordu erdi baino ez zuten behar izan hamar verstak egiteko.  Jose Morales   «Arima hilak» - Nikolai Gogol, 1998 - 407. orr.

Gabarra ur lasterraren erdi-erdian zegoen [...] eta uretan behera zihoan bi versta orduko eginez.  Karlos Zabala   «Mikel Strogoff» - Jules Verne, 2002 - 194. orr.

Bost verstako bidea besterik ez zegok, aitaren batean helduko gaituk.  Jose Morales   «Arima hilak» - Nikolai Gogol, 1998 - 106. orr.

Mikel Strogoffek Moskutik Irkutskera ibili behar zuen bidea bost mila eta berrehun verstakoa zen.  Karlos Zabala   «Mikel Strogoff» - Jules Verne, 2002 - 63. orr.

Komunikazio elektrikoak baizik ez ditu lotzen Siberiako bi mugak, mendebaldekoa eta ekialdekoa, 8.000 versta luze baino gehiago den hari baten bidez.  Karlos Zabala   «Mikel Strogoff» - Jules Verne, 2002 - 40. orr.

Lau versta zabal zen, zuhaitzak zituen inguru guztian.  Jose Morales   «Arima hilak» - Nikolai Gogol, 1998 - 424. orr.

Zenbaitetan pinu edo zedro oihan itzelak, ehun versta luze.  Karlos Zabala   «Mikel Strogoff» - Jules Verne, 2002 - 355. orr.

Leku hartan, ibaia versta erdi zen zabal.  Karlos Zabala   «Mikel Strogoff» - Jules Verne, 2002 - 238. orr.

Versta batera fabrika bateko burdinazko tximinia estua altxatzen zen zuhaitzen artean.  Jose Morales   «Zazpi urkatuak» - Leonid Nikolaievitx Andreiev, 2006 - 182. orr.

Inguru haietan, herrixkatik hamar verstara, jeneral bat bizi zen.  Jose Morales   «Arima hilak» - Nikolai Gogol, 1998 - 387. orr.

Bederatzi kopek verstako, eta eskupekoa gainera.  Karlos Zabala   «Mikel Strogoff» - Jules Verne, 2002 - 133. orr.

Hegan doaz verstak, hegan hurbiltzen zaizkizu merkatariak kibitketako gida-aulkietan eseririk, hegan doa basoa bidearen alde banatan.  Jose Morales   «Arima hilak» - Nikolai Gogol, 1998 - 358. orr.


viagra iz zakilaren erekzioa eta sexu jarduera akuilatzen dituen sendagaia.

Bost axola Viagra pilulatxoak izanda ere.  Harkaitz Cano   «Piano gainean gosaltzen», 2000 - 68. orr.

Ipar Irlandako Queen’s unibertsitateko zientzialarien esanetan, Viagra inpotentziaren kontrako botikak kalte egiten dio gizonen ugalkortasunari.  Berria - Gaiak   2004-04-02

Dena den, hori ere hasia dago "gure artean": sardexka ugariko ostatu batzuetako plateretan (aipa ditzagun Milan eta Paris, gutxienez), bezeroak hala aginduz gero, viagra edota koka nahasten dizkiete osagaiei.  Edorta Agirre   «Baietz okerreko bidea aukeratu! », 2006 - 77. orr.

Prozac eta viagra, uraren ordez.  Berria - Harian   2005-01-18


vianar izlag/hed Vianakoa, Vianari dagokiona; Vianako herritarra.

Aspalditik zegoen, ordea, erortzeko zorian, eta bi bat urte lehenago, vianarrek elizako erretaula, irudi eta baliozko pieza oro erretiratu zituzten bertatik.  Anjel Lertxundi   «Konpainia noblean», 2004 - 147. orr.


vibrato iz ahotsean eta soka musika-tresnetan gertarazten den hotsaren ondulazio lasterra.

Welker baritonoak uhin luzeko vibratoa erakutsi zuen.  Berria - Kultura   2004-10-20

Lanak eskatzen duen bezala, espresibitatea (vibrato eta legato-a) izan zen nagusi.  Berria - Kultura   2004-12-01

Vibrato zabala, goi tesitura zailean erraz zebilena.  Berria - Kultura   2004-05-01

Hasierako nostalgiazko esaldiak ondo lotu zituen, vibrato, portamento eta azken finean fraseatze txukunez beterik.  Berria - Kultura   2004-10-02


victoriano izond viktoriarra.

Denbora luzea generaman bide bakarti eta orbelaz estalitako batetik gora ibiltzen, noizbehinka etxe victoriano edo georgianoren baten aurretik igarotzen ginelarik.  Ramon Saizarbitoria   «Gorde nazazu lurpean», 2000 - 152. orr.

Deportatzen dutenean Klondike-ko bere "Lager"ean bizitzeko lapur bihurtzen den txakur victoriano eta darwiniano batena, hain zuzen, Oihanaren deiako Buck handiarena.  Juan Garzia   «Sistema periodikoa» - Primo Levi, 1998 - 188. orr.


victoriar ik viktoriar.

video ik bideo.

vienar (orobat vienatar) izlag/iz Vienakoa, Vienari dagokiona; Vienako biztanlea.

Hiru argazkiok vienar estiloko hiru kafetegitan hartuak dira.  Anjel Lertxundi   «Italia, bizitza hizpide», 2004 - 52. orr.

Aloïs Riegl, vienar arte-historialaria, Kunstwollen ("arte-asmoa") kontzeptua sortu zuelako ezagutzen da batez ere, gaur egun.  Josu Zabaleta   «Irudia» - Jacques Aumont, 2004 - 282. orr.

Margolana pintore vienatar batena zen, enperatrizari ile uhintsuarekiko erretratua egin zionarena berarena.  Xabier Olarra   «Azken hitzordua» - Sandor Marai, 2003 - 28. orr.

Prerrafaeliten gaia nerabilen burutik kendu ezinik: haietako norbaitek, Millais-ek noski, Klimt vienarra -"emakumeen urrezko pintzela"- ekartzen zidala gogora.  Ramon Saizarbitoria   «Gorde nazazu lurpean», 2000 - 145. orr.

Alma bezala austriarrak hirurak; Alma bezala vienarrak hirurak, Alma bezala Beethoven zaleak hirurak.  Felipe Juaristi   «Airezko emakumeak», 2003 - 219. orr.

Psikologo bat ere ekarri nuen, vienarra bera: Franz Kitchen doktorea.  Felipe Juaristi   «Itzarri nahi ez zuen printzesa», 2002 - 263. orr.

Odéoneko zerbitzarietako batek, Peter izeneko vienar zahar batek, ezagutu egin ninduen.  Joxe Austin Arrieta   «Homo Faber» - Max Frisch, 2001 - 293. orr.


vienatar ik vienar.

vietnamdar izlag/iz Vietnamekoa, Vietnami dagokiona; Vietnameko herritarra.

Trapuzko andere txiki lirainak egiten egunean hamalau ordu lanean ari den langile vietnamdar haurduna.  Iñaki Heras   «Txanponaren bi aldeak», 2003 - 250. orr.

Thi-Nho Vo emakume vietnamdarraren kasua berezia izan da.  Berria - Gaiak   2004-07-09

Ahoan bilorik gabe Vietnamdarrak kondatzen ditu amerikar soldadoen ganik jasan dituen gogorkeriak.  Herria   2003-04-10

Hiru milioi vietnamdar hil zituzten, eta berek 58.000 soldadu galdu zituzten.  Pello Salaburu   «XX. mendearen argi-itzalak», 2001 - 86. orr.

Txinatarrak, vietnamdarrak eta pakistandarrak dira atzerritar gehienak.  Berria - Mundua   2004-09-22

Egunkariek esaten zuten iparramerikar ejertzitoak urtean hogei mila gerra operazio egiten zituela Vietnamgo lurretan, eta vietnamdarrek errenditu beharko zutela azkenerako.  Joseba Sarrionandia   «Lagun izoztua», 2001 - 367. orr.


vietnamera iz Vietnameko hizkuntza ofiziala.

Hizkuntza ofiziala vietnamera da, haatik hango 54 leinu desberdinek badute bakotxak beren mintzaira.  Herria   2004-06-03

Vietnameraz erabiltzen dira, besteak beste, beste kontsonante batzuen aldaera enfatiko gisa.  Lourdes Oņederra   «Fonetika fonologia hitzez hitz», 2004 - 37. orr.


vietnamita iz multikopista-mota, serigrafiaren oso antzeko teknika baliatzen zuena.

Diktadura-garaiko vietnamitetan botatako paskinen bilduma harrigarria osatu dute Lazkaoko beneditarrek, frankismoaren zentsura aztertu du Torrealdaik.  Anjel Lertxundi   «Mentura dugun artean», 2001 - 88. orr.

COUn nengoela, zientzia fikziozko ipuin batzuk egin nituen, gaztelaniaz, institutuko aldizkarirako (vietnamitaz inprimatzen genuen aldizkari hura, eta ziur nago honezkero hauts bihurtuta egongo direla letra haiek guztiak).  Iban Zaldua   «Itzalak», 2004 - 89. orr.


vikingo ik bikingo.

viktoriar (18 agerraldi, 4 liburutan; orobat victoriar 6 agerraldi, 2 liburu eta 4 artikulutan) izond Ingalaterrako Victoria erreginari, eta haren garaiari eta gararaiko gizarteari dagokiona. ik victoriano.

Viktoriar garaiko klase ertain bertutetsuari.  Iñaki Mendiguren   «Historiaren azterketa II» - A.J. Toynbee, 2000 - 300. orr.

"Balio viktoriarrak" ohorezkoak dira ohorezko Ingalaterran.  Joxe Azurmendi   «Euskal Herria krisian», 1999 - 57. orr.

Sexu heterosexual arruntaren ostean dagoen moralismo viktoriarra.  Askoren artean   «Filosofiako gida», 2004 - 91. orr.

Emoziozko erreakzioek, "viktoriar" baikortasuna eta "spengleriar" ezkortasuna bezalakoek, froga gisa ez zuten indarrik.  Iñaki Mendiguren   «Historiaren azterketa II» - A.J. Toynbee, 2000 - 461. orr.

Irribarre egingo zuketen, keinu bihurri batez, jakin izan balute oroitzapen baten oroitzapenak egunen batean A Dream of Fair Women sortuko zuela viktoriar poeta baten irudimenean.  Iñaki Mendiguren   «Historiaren azterketa II» - A.J. Toynbee, 2000 - 167. orr.

Betegintzarre AB-k Matthew Arnold (1822-88) poeta eta kritikari viktoriarra aipatzen du.  Xabier Olarra   «Deabruaren hiztegia» - Ambroise Bierce, 2001 - 286. orr.


virgo iz Zodiakoko konstelazioa; zodiakoaren seigarren zeinua; latinez 'birjina' esan nahi du.

Gero, Leotik Virgora iragan eta zeinu horren arroparen tolesturetara aurreratuz, laburtu egiten du bere orbita, eta Tauron zegoenean egiten zuen bidearekin berdintzen du bere ibiliaren neurria.  Santiago Iruretagoiena   «Arkitekturaz hamar liburuak» - Vitruvio, 2000 - 4330. orr.

Beraz, ni Virgo naiz.  Xabier Paya   «Desio izeneko tranbia» - Tennessee Williams, 2006 - 139. orr.

-Virgon ibiliko da hurrena: liseriketako organoak, nerbioak, barea, area edo pankreas.  Pello Zabala   «Naturaren mintzoa», 2000 - 477. orr.


vitamina ik bitamina.

viterbotar izlag/iz Italiako Viterbokoa, Viterbori dagokiona; Viterboko biztanlea.

Viterbotar guztiok, bestetik.  Juan Garzia   «Ipuin hautatuak» - Jorge Luis Borges, 1998 - 166. orr.

-Jauna, zaindu ezazu ondo zeure gaztelu hau, laster etorriko baita hona traidore bat viterbotarrek bidalita, zu hiltzeko eta gazteluari su emateko.  Askoren artean   «Asisko Frantzizko, Asisko Klara», 2002 - 1050. orr.


vitrioliko izond erregarria. irud/hed

-Umorea vitriolikoa da.  Karlos Linazasoro   «Ez balego beste mundurik», 2000 - 112. orr.


vitruvianismo iz Vitruvio antzinako arkitektoaren aldeko joera.

Ez da batere kasualitatea vitruvianismoaren gainbehera eta etxola primitiboaren teoria zalantzan jartzea, biak XVIII. mendearen bigarren erdialdean izan zen arkitekturaren printzipioen berrikuspen kritikoarekin batera gertatu izana.  Santiago Iruretagoiena   «Arkitekturaz hamar liburuak» - Vitruvio, 2000 - 190. orr.


vitruviar izond Vitruvio antzinako arkitektoari dagokiona.

Hori bezain egia da, Vitruvioren testuarentzat irudi horiek izango luketen ahalmen argitzaile horri buruzko sineskera konpartitu horrek aberastasun izugarrizko ondorioak izango zituela ondorengo tradizio vitruviar guztian.  Santiago Iruretagoiena   «Arkitekturaz hamar liburuak» - Vitruvio, 2000 - 160. orr.


vizkonde ik bizkonde.

vodka 1 iz Errusian-eta, zekale edo garagar alez egiten den edari bizia.

Vodka egiteko Errusiako gobernuak han zuen destilategi batean jarri zuten lanean.  J.M. Olaizola "Txiliku"   «Bizitza eredugarriak», 2006 - 67. orr.

Vodka nahiz garagardoa aukeran.  Edorta Jimenez   «Europako mugetan barrena», 2000 - 215. orr.

Ohiturari jarraiki, bisitariak eta etxeko jaunak kopa bana vodka edan zuten aurrena.  Jose Morales   «Arima hilak» - Nikolai Gogol, 1998 - 147. orr.

Vodkari hirugarren tragoa eman dio, eta azkenekoa izango dela erabaki du Oskarrek.  Iban Zaldua   «Etorkizuna», 2005 - 35. orr.

Burtek zukua vodkarekin edan zuen kikaratik.  Koro Navarro   «Zertaz ari garen maitasunaz ari garenean» - Raymond Carver, 2003 - 121. orr.

Vodkaren kiratsa zerion.  Koro Navarro   «Zortzi kontakizun» - Isaac B. Singer, 2002 - 63. orr.

Bazirudien, beste hainbat nekazari siberiarren antzera, miseria vodkan ito ezinik erreko zuela bizitza.  J.M. Olaizola "Txiliku"   «Bizitza eredugarriak», 2006 - 246. orr.

2 (izenondoekin)

Beatricek -ez nuen gutxiago espero- vodka hutsa eskatu dio, harri birekin.  Iban Zaldua   «Traizioak», 2001 - 142. orr.

Destilatu gabeko vodka zakarraren usain ikaragarria zerion.  Jose Morales   «Arima hilak» - Nikolai Gogol, 1998 - 116. orr.

3 (hitz elkartuetan)

Zerbeza eta vodka zaporeko goma. -Hozkailuan bada vodka ttantta bat.  Aingeru Epaltza   «Rock'n'roll», 2000 - 38. orr.

Egongelako apalategi horri berari begira ari zaio une honetan bertan, besaulkitik, vodka edalontzia eskuan.  Iban Zaldua   «Etorkizuna», 2005 - 32. orr.

Halako batean, azken vodka tragoa irentsi, "Oso atsegina izan da, baina orain joan beharra daukat" xuxurlatu, eta, masailetan muxu bana eman ondoren, agur esan dit Beatricek.  Iban Zaldua   «Traizioak», 2001 - 147. orr.

Marinel batek ontzi maketak eginen ditu vodka eta whisky botilen barruan, delako botila hustu ondoren.  Joseba Sarrionandia   «Lagun izoztua», 2001 - 358. orr.

Vodka botila hutsa nire izterren artetik hartu eta leihatilatik kanpora jaurti nuen.  Aingeru Epaltza   «Rock'n'roll», 2000 - 25. orr.

Zruleren tabernara joan zen zuzen-zuzenean, vodka botila handi bat erosi, eta etxera eraman zuen.  Koro Navarro   «Zortzi kontakizun» - Isaac B. Singer, 2002 - 45. orr.

· Harry vodka martini bat ari da hurrupa txikiz edaten.  Oskar Arana   «Brooklyngo erokeriak» - Paul Auster, 2006 - 115. orr.

4 (neurriekin)

Henne goizean jaiki eta baso bat vodka edaten zuela esaten zuten auzokoek.  Koro Navarro   «Zortzi kontakizun» - Isaac B. Singer, 2002 - 45. orr.

Palkinski ostatuan sartu zen kopa bat vodka edatera.  Jose Morales   «Arima hilak» - Nikolai Gogol, 1998 - 294. orr.

Haren bigarren botila vodka eskuetan berotzen ari nintzen.  Aingeru Epaltza   «Rock'n'roll», 2000 - 22. orr.

5 baso bat vodka.

Bigarren vodka Moskova ibairako bidean. atetik sartu bezain laster bere ondoan esertzeko keinua egin dit, eta vodka eskatu du niretzat ere.  Edorta Jimenez   «Europako mugetan barrena», 2000 - 260. orr.

hitz multzoen maiztasunak (gutxienez 3 aldiz agertzen direnak)

vodka botila (5); vodka edaten (4)


vokoniar izond legeez mintzatuz, Quinto Voconio erromatarrak proposatu zuena.

Lege Vokoniarra egin zen garaian, ohiturek artean gordetzen zuten beren jatorrizko araztasuna.  Iñaki Iñurrieta   «Legeen espirituaz II» - Montesquieu, 1999 - 188. orr.

Giza izaeraren zorigaitz bat da legegileak sentimentu naturalen kontrako legeak egin behar izatea: halakoxea izan zen Lege Vokoniarra.  Iñaki Iñurrieta   «Legeen espirituaz II» - Montesquieu, 1999 - 187. orr.

Lege Vokoniarrak ez zuen uzten emakume bat oinordeko izendatzen, ezta alaba bakarra izanda ere.  Iñaki Iñurrieta   «Legeen espirituaz II» - Montesquieu, 1999 - 159. orr.

Lege Vokoniarra emakumeen aberastasun handiegiei aurrea hartzeko egin zen.  Iñaki Iñurrieta   «Legeen espirituaz II» - Montesquieu, 1999 - 185. orr.


voleibol ik boleibol.

volt (orobat voltio) iz elektrizitate tentsioaren unitatea.

Elektrizitate deskarga txikia behar dute koralek hazteko, 12 voltekoa.  Berria - Gaiak   2004-10-10

Argitasunak gainez egiten duen giro horietako bat, volten gehiegizko gastuarekin.  Jon Alonso   «Lisboako Setioaren Historia» - José Saramago, 2000 - 199. orr.

Parametro ia berdin-berdinak dituzte elektroxokeko makinek [...] eta txerrientzako durduzagailuak: ampere bat, hirurehun volt.  Xabier Olarra   «Antropologo bat Marten» - Oliver Sacks, 2003 - 270. orr.

Ongi hago behe horretan, ez hadila honat inoiz igan, 380 voltioko indarra zaukaagu hemen, erne ibili beharra zagok zernahi burdina puska ukituta ez kiskaltzeko.  Koldo Izagirre   «Sua nahi, Mr. Churchil?», 2005 - 182. orr.

Rosie Judori ere bizia barkatu zioten, txundidura handiz, 1.500 voltioko deskarga elektrikoa bere gorputzetik batere kalterik sortu gabe pasatzen zela ikusi ondoren.  Harkaitz Cano   «Neguko zirkua», 2005 - 100. orr.

Langa zuzen jartzean trenbideko goi tentsioko lerroa jo zuen eta 3.000 volt.-ko elektrizitate deskarga jaso zuen.  Berria - Ekonomia   2006-02-22

Barre algara histerikoa egin du buruari alde batera eta bestera eraginez, bat-batean bost mila volteko antsietate deskarga batek astindu izan balu bezala.  Patxi Iturritegi   «Behi eroak», 2003 - 52. orr.

Erasotutako dorrea [...] Hego Euskal Herria Iparraldearekin lotzen duen elektrizitate linean kokatuta dago, Hernaniko zentraletik Milafrangakora doa, eta 400.000 volt garraiatzen ditu.  Berria - Euskal Herria   2004-09-16


voltaiko
1 arku voltaiko (orobat arku boltaiko) potentzial diferentzia bat ezartzen zaien bi elektrodoren artean sortzen den deskarga.

Errezeletan oraindik arku voltaikozko lanpara baten erlantza ageri zen, tarteka-marteka keinulari.  Joxe Austin Arrieta   «Homo Faber» - Max Frisch, 2001 - 186. orr.

Arnasestuka korrika abiatu ziren bata bestetik distantzia berberera zeuden kaleko arku boltaiko lasaigarrietarantz.  Lopez de Arana   «Manhattan Transfer» - John Dos Passos, 1999 - 512. orr.

Jaurtitzen zuten distira biziari begira, uste izatekoa zen argindarren batek eguzki printzez egindako arku voltaiko bana pizten ziela barrualdean.  Karlos Zabala   «Mikel Strogoff» - Jules Verne, 2002 - 308. orr.


voltaje (orobat boltaje) iz potentzial elektrikoa, voltetan neurtua.

Hotzikara txipitan durduzatzen zen aldiro, voltaje apaleko deskargak.  Koldo Izagirre   «Sua nahi, Mr. Churchil?», 2005 - 250. orr.

Boltaje handiko transformadoreen zarata eta aulkiaren deskarga baino ez dira entzuten.  Harkaitz Cano   «Neguko zirkua», 2005 - 100. orr.

Lehenengo itzalekin batera, oso boltaje gutxiko bonbillen argi zurbilek hartu zioten txanda eguzkiaren eta ilunabarraren argiari.  Jon Muņoz   «Ispiluen gainean lotan» - Jordi Sierra i Fabra, 2004 - 124. orr.


voltio ik volt.

voyeur 1 iz jarrera erotikoetan dauden pertsonen zelatan aritzen den pertsona.

Azken finean, strip-tease txiki bateko begirale eta voyeurrak baizik ez baitira izanen eta batzuetan egingo dute txalo, eta bestetan txistu, guk eskainitako ikuskizunarekin.  Hasier Etxeberria   «Patri maitea», 2003 - 12. orr.

Hiru voyeur istorio datoz azkenik, liburua ixteko, nahiz eta hiru hauek baino gehiago diren voyeurismoarekin zerikusia dutenak.  Xabier Mendiguren Elizegi   «16 ipuin amodiozko», 2002 - 230. orr.

Autore askoren voyeur jarrerak errotariaren eta kardinalaren atzetik jarriko luke narratzailea (eta, narratzailearekin, irakurlea).  Anjel Lertxundi   «Argizariaren egunak», 1998 - 44. orr.

Baina, gaur egun, bidaiak beste edozein produktu bezala kontsumitzen dira, eta eskrupulorik ez da leku pobreetara voyeur gisa joateko.  Ana Urkiza   «Zortzi unibertso, zortzi idazle», 2006 - 154. orr.

Allen voyeur-a.  Berria - Kultura   2004-09-18


voyeurgintza iz voyeurismoa.

Leitu berria nuen Quim Monzóren ipuin bat fotokopiatu nuen, "Kalitatea eta kantitatea", voyeurgintza eta sedukzio kontuekin zerikusirik bazuena.  Xabier Mendiguren Elizegi   «16 ipuin amodiozko», 2002 - 149. orr.


voyeurismo iz voyeurraren portaera.

Emakumezkoaren gorputza gizonezkoaren voyeurismoaren objektu bezala erabiltzea.  Josu Zabaleta   «Irudia» - Jacques Aumont, 2004 - 121. orr.

Ez zuen zerikusirik sexu-grina asetu nahi izatearekin, voyeurismo berezi hori B-rentzat pertsonak pertzibitzeko manera baizik ez baitzen.  Jon Alonso   «Erretzaileen eremua», 2006 - 50. orr.

Hiru voyeur istorio datoz azkenik, liburua ixteko, nahiz eta hiru hauek baino gehiago diren voyeurismoarekin zerikusia dutenak.  Xabier Mendiguren Elizegi   «16 ipuin amodiozko», 2002 - 230. orr.

Ikuslearen begiradaren azterketa, haren oinarrizko voyeurismoaren asegarri partzial bezala.  Josu Zabaleta   «Irudia» - Jacques Aumont, 2004 - 120. orr.

Irudimenaren emendioa gehituta, ordu erdiz, halako voyeurismo suerte batean erauntsi nintzen, ikusmena barik, entzumena bide.  Aingeru Epaltza   «Rock'n'roll», 2000 - 294. orr.


vudu iz kristau eta afrikar erlijioen osagaiak biltzen dituen erlijiozko kultua.

1943an Haitira bidaiatu zuen, eta han, bertako kultura ezagutzeari emana, vudu zeremonia batean parte hartu zuen.  Berria - Kultura   2004-12-26

Lau haizeetara zabalduko zituela hainbat eta hainbat sekretu, berak nire bizitzari buruz zekizkienak; vudu-a egingo zuela, panpina baten bihotzean orratz batzuk sartuta, infarto batetik hil nendin.  Joan Mari Irigoien   «Odolean neraman», 2004 - 216. orr.


vuduzale iz vuduaren zalea dena.

Kalonjeak, monjeak, mollahak, vuduzaleak, presbiteroak, hierofanteak, prelatuak.  Xabier Olarra   «Deabruaren hiztegia» - Ambroise Bierce, 2001 - 240. orr.


vulgata 1 iz Bibliaren latinezko itzulpena.

Kristo aurreko III-II. mendeetan Alexandriako juduek grezierara egindako itzulpenean […..] eta geroago Vulgata-n eginiko latinezko translazioan, bide beretik, Dominus itzuli zen.  Xabier Kintana   «Alderraien gidaria» - Mose ben Maimon, 2006 - 248. orr.

Lehena, Vulgatatik hartua den erran bat da.  Aurelia Arkotxa   «Septentrio», 2001 - 49. orr.

Salmoen aipamenetan, Vulgatako zenbakikuntza erabili da.  Askoren artean   «Asisko Frantzizko, Asisko Klara», 2002 - 18. orr.

Horrez gainera baditut Cipriano de Valera-rena, Luterorena, zeina literaturaren ikuspuntutik txarrena baita, eta Vulgataren latinezko ale bat.  Juan Garzia   «Ipuin hautatuak» - Jorge Luis Borges, 1998 - 238. orr.

2 irud/hed

Gobernu ustelduak mendekotasunaren vulgatara berriz jotzeak -munduko sistema ekonomikoaren bizioak salatzen zituzten, beren herrialdeen garapenaren porrotean zuten erantzukizuna hobeto zuritzeko-, zerikusi handia izan zuen kontzeptu horien sinesgarritasunaren galeran.  Koro Navarro   «Ekonomiaren globalizazioa» - Jacques Adda, 2004 - 141. orr.