|
|
HELBURUAK
-
Giza-belarriak soinu-intentsitatearekin duen portaera ezagutzea.
-
Soinu-maila
neurtzeko dauden eskala ezberdinak ezagutzea.
-
Entzumen-ataria, kalte-ataria eta maila jasangaitza zer diren, eta zeren
menpekoak diren jakitea.
|
DESKRIBAPENA
Presio-oszilazioak gure
belarrira iristean, euren frekuentzia eta intentsitatea tarte
egokietan badaude, entzute-sentsazioa gauzatzen da.
Frekuentzia entzungarrien tartea, gutxi gora behera, 16 Hz eta 20000 Hz
artean da. Intentsitateetarako ere
giza belarria tarte handi batean egoki daiteke: presioaren
anplituderako 2.10-5 eta 20 N/m2 bitartean, eta
intentsitatearen anplituderako 10-12 eta
1 w/m2 bitartean.
Kasu guztietan baliorik
txikiena "entzumen-ataritzat" hartzen da, eta bestalde
baliorik altuena ordea, "kalte-ataria" da, pertsona gehienetan
min-sentsazioa
sortzen duelako. Belarriak sentikortasun-tartea oso zabala
duenez, soinu-uhinen presio- eta intentsitate-mailak
deskribatzeko eskala logaritmikoak erabili ohi dira.
|
Intentsitate-sentsazio bereko eskualdeak
Normalean, presio-
eta intentsitate-maila altuenak dituzten soinu iturriek,
entzun ere maila altuagoekin entzuten dira, baina ez beti,
frekuentziaren arabera eta soinu-motaren arabera aldaketak
egoten dira. |
|
1933. urtean Fletcher eta Munsen-ek
frekuentzia ezberdinetako tonu puruentzat, soinu-sentsazioa
aztertuz, maila bereko sentsaziodun kurbak lortu zituzten.
Entzule ugaritan egindako neurketekin frogatu zuten belarria
2000 eta 5000 Hz tarteko frekuentzietan sentikorragoa dela,
eta gainerako frekuentzietarako sentikortasuna gutxitzen
doala. Gainera, frekuentzia baxuetan entzumen-gaitasuna
motelagoa da frekuentzia altuetan baino.
Frekuentzia baxuetan soinu-sentsazio
konstantedun kurbak elkarrengandik nahiko hurbil daude, honek
esan nahi du soinu-presioan aldaketa txiki batek
sentsazio-mailan aldaketa handiagoa eragiten duela,
frekuentzia altuetako eskualdean baino: presio-maila 60 dB-tik
90 dB-ra handitzeak, 50 Hz-etan, sentsazio-mailan 25 fonetik
70 fonera igotzea eragiten du, gutxi gora behera, baina 1000
Hz-tan ordea, 60 fonetik 90 fonera igotzea eragiten du soilik.
"Entzumen-ataria" entzute-sentsazioa
hasten den maila minimoa da, eta faktore askorekin aldatzen
da. Pertsona batetik bestera aldatzen da, are gehiago,
pertsona berean ere, egun batetik bestera alda daiteke. Zarata
handi bat entzun ondoren belarriaren sentikortasuna gutxitu
egiten da, hau da, entzumen-ataria igo egiten da, aldi
baterako behintzat. Zarataren iraupena jarraia bada ordea,
belarriaren sentikortasuna modu iraunkorrean gutxitu daiteke.
Soinu-maila oso
altua denean, entzute-sentsazioa aldatu egiten da eta
mingarria bihurtzen da: "Kalte-ataria". Maila hau atzeman
aurretik belarri ertainak babes-mekanismo bat burutzen du, stapedius reflex izenekoa, soinuaren transmisioa oztopatuz,
eta barne-belarria babestuz. Maila honen azpitik bada eskualde
bat ere, ezerosoa dena eta soinu maila arriskutsua izan
daitekeela adierazten duena, maila jasangaitza alegia. | |
ADIBIDE
ETA SIMULAZIOAK
-
Belarriaren
entzumen-ahalmena eta bere akatsak aztertzeko audiometria
izeneko froga burutzen da. Audiometria mota bi dago: alde
batetik "tonala" belarriaren erantzuna aztertzen duena soinu
puruekin kitzikatuz, eta bestetik "bokala" kitzikapen
konplexuagoekin aritzen dena: logotomoak, hitzak, esaldiak
(ulergarritasun kurbak)
-
Entzumena
gutxitu egiten da 30 urtetik aurrera, eta presbiakusia
deitzen zaio, baina bestelako entzumen-akatsei gortasun
deritze. Badaude gortasun-akats ezberdinak, besteak beste,
soinu-iturria espazioan kokatzeko zailtasuna, soinuen
pertzepzioa hobea izatea inguru zaratatsuetan isiletan
baino, etab. International Standard Organization (ISO) erakundeak
entzumena kuantifikatzeko frekuentzia normalizatuak
aztertzea proposatzen du, 500, 1000 eta 2000 Hz, alegia, eta
entzumena kaltetua dagoela deritzo, belarri
normalarekin konparatuta,
entzumen-ataria 25 dB baino handiagoa
denean.
-
Orkestra
baten soinuak, gutxi
gora behera, 40-tik
100-era dB-ko intentsitate-maila dauka. Tradizioz
intentsitate maila ezberdinak sailkatu egin dira: pianissimo
(pp), piano (p), mezzopiano (mp), mezzoforte (mf), forte (f)
eta fortissimo (ff). |
| |
GALDERAK
a Zein da
gizakiak entzun ditzakeen frekuentzien tartea?
-
16 Hz eta 2000 Hz
-
l.6 Hz eta 20000 Hz
-
l6 Hz eta 20000
Hz
-
l60 Hz eta 2000 Hz
b
Dezibeliotako intentsitateen eskalan, erreferentziazko
balioa, entzumen-ataria da, hau da:
-
10-12 N/m2
-
10-12 w
-
2x10-12 w/m2
-
10-5 w
c
Intentsitate-sentsazio bereko kurbak lortzeko frekuentzia
ezberdinetako soinuak frekuentzia finko bateko soinuarekin
konparatzen dira. Zein da frekuentzia hori?
-
l00 Hz
-
500
Hz
-
5000 Hz
-
l000 Hz
d
Giza belarria sentikorragoa da frekuentzia-tarte bateko
soinuetarako, zein da frekuentzia-tartea?
-
200 Hz-tik 5000 Hz-ra
-
200 Hz-tik 500 Hz-ra
-
2000 Hz-tik 5000 Hz-ra
-
500 Hz-tik 2000 Hz-ra
e Zer
adierazten du entzumen-atariak?
-
entzute-sentsazioa
hasten den maila
-
sentsazio
mingarria eragiten duen maila
-
entzute-sentsazioa
bukatzen den maila
-
sentsazio
ezerosoa gertatzen den maila
Emaitzak: a3 b2 c4
d3 e1 | |
ESTEKAK
Beste
instituzio batzuen helbide edo baliabideak ezagutu nahi badituzu bisita
itzazu ondoko esteka honetan ageri direnak:
| |
Akustika-ikastaroa,
GA-k egina ©
Copyright 2003. Eskubide guztiak erreserbatuta. Harremanak: acustica@lg.ehu.es |
| |